مردم افغانستان روزهای سختی را پشت سر میگذراند؛ ازیکسو ناامنیها و از طرف دیگر ترس از بازگشت دوبارهی طالبان. این نگرانی تنها مربوط به مردم افغانستان نمیشود. بهتازگی یک سناتور برجستهی امریکایی توافق این کشور با طالبان را اشتباه بزرگ خوانده است. سناتور لیندزی گراهام گفته است اعتماد به طالبان بدتر از توافق هستهای اوباما با ایران است.
ترس از توافق بد امریکا با طالبان از نظر امریکاییها و مردم افغانستان فرق دارد. معنای ترس امریکاییها تهدید دوبارهی خاک این کشور از سوی طالبان است. این معنی در اظهارات سناتورگراهام روشن است. او با اظهار نگرانی از توافق پیشرو صلح با طالبان که گفته میشود متن آن آماده شده است، گفته «هر نوع موافقتنامه صلح که تواناییهای ضد تروریستی آمریکا را در افغانستان را نفی کند، یک توافق صلح نیست. بلکه، راه را برای حملهی دیگری به خاک آمریکا یا منافع آمریکا در سراسر جهان هموار میسازد.» اما معنای ترس مردم افغانستان چیزی دیگری است: بازگشت امارت اسلامی طالبان. سالهای سیاه امارت طالبان هنوز از یاد مردم نرفته است. به همین دلیل هر نوع گفتوگو با طالبان با نگرانی از سوی مردم افغانستان دنبال میشود.
بهرغم اینکه شاید امروز گروه طالبان در شرایطی نباشد که بتواند دوباره خاک امریکا تهدید نظامی یا تهدید به حمله تروریستی کند و از جانب دیگر، پس از نزدیک به دو دهه درگیری ارتش امریکا در افغانستان، کشتهشدن بیش از ۲۴۰۰ سرباز امریکایی و هزینهکردن ۱.۰۷ تریلیون دالر بهصورت مستقیم و غیرمستقیم برای جنگ افغانستان، این کشور در بنبست قرار دارد و مردم امریکا نیز از این جنگ خسته شدهاند؛ اما این گروه بهراحتی قادر است که نظام مبتنی بر دموکراسی را که در بدل بهای سنگین بهدست آمده، در افغانستان با تهدید جدی مواجه کند. بازرس ویژهی امریکا برای بازسازی افغانستان نیز در تازهترین گزارش خود گفته است که خطرهای جدی از جمله فروپاشی حکومت پس از توافق صلح با طالبان و خروج نیروهای خارجی، افغانستان را تهدید میکند. از طرف دیگر، این تهدید از این حیث جدی است که در نوع تفکر سیاسی طالبان هیج تغییر و نرمشی دیده نمیشود. طالبان همواره گفته است، به نتیجهی مذاکرات که کمتر از امارت اسلامی باشد، راضی نخواهند شد. بهویژه اینکه طالبان طرف مستقیم در مذاکرات هستند، دولت افغانستان به حاشیه رانده شده است. گفتوگوهای ایالات متحده و طالبان مقامات افغان را سرخورده کرده است و تهدیدی برای مشروعیت حکومت دانسته میشود. رییسجمهور اشرف غنی هشدار داده است که توافق بدون دولت افغانستان میتواند منجر به نزاع داخلی ویرانگری شود که افغانها پس از خروج اتحاد جماهیر شوروی از این کشور شاهدش بودند.
هشتمین دور گفتوگوهای امریکا با طالبان هفته پیش در قطر به پایان رسید. گفته میشود دو طرف بر سر یک توافق بسیار نزدیک شده است. در روزهای نزدیک امکان امضای موافقتنامه میان امریکا و طالبان بسیار زیاد است. با امضای این توافقنامه زمینهی مذاکرات بینالافغانی فراهم میشود. درتازهترین مورد، دونالد ترامپ رییسجمهوری آمریکا با مشاوران ارشد خود دربارهی مذاکرات صلح با طالبان گفتوگو کرده است. جزئیات زیادی از چند و چون گفتوگوهای آقای ترامپ و مشاورانش مطرح نشده، ولی در بیانیهی کاخ سفید آمده گفتوگوها دربارهی مذاکرات صلح با طالبان و آشتی ملی در افغانستان و درعین حال نحوهی خروج نیروهای آمریکایی از این کشور بوده است. اما هنوز هیچ کسی در افغانستان، نه مردم و نه هم حکومت از جزئیات گفتوگوها و توافقات احتمالی چیزی نمیداند. حکومت اعلام کرده است که هیچ جزئیاتی از توافقنامهی احتمالی امریکا با طالبان در اختیارشان قرار نگرفته است. روشن است که گفتوگوهای گنگ و در پردهی ابهام مایهی نگرانی است. این وضعیت به یک سردرگمی سیاسی منجر شده است.
در شرایط که انتخابات افغانستان نیز در حال برگزاری است، بدون شک تحمل یک فضای ابهامآمیز نگرانکننده است. در این صورت روند انتخابات در افغانستان نیز صدمه میبیند. حدود سه هفته از آغاز پیکارهای انتخاباتی افغانستان گذشته، اما فضای انتخابات سرد و بیروح است. سایهی سنگین صلح بر سر انتخابات بسیار روشن است. معنای این نگرانی مخالفت با صلح نیست؛ صلح خواست مردم افغانستان است. حدود چهار دهه است که مردم افغانستان جنگ را تحمل میکنند. اما معنا و قیمت صلح برای مردم افغانستان باید روشن باشد. از اینرو انتظار مردم افغانستان از امریکا این است که باید گفتوگوهای صلح افغانستان در یک فرایند شفاف به پیش برده شود. نظام مبتنی بر جمهوریت و مردمسالاری باید نتیجهی مذاکرات باشد، نه امارت اسلامی. بدون هیچ کموکاستی معنای توافق خوب همین است. بنابراین این نگرانی مشروع است و باید به رسمیت شناخته شود.