اطلاعات روز: د ملګرو ملتونو د بشري حقونو ځانګړي راپورچي ريچارډ بېنټ د افغانستان د وضعيت په اړه راپور کې د طالبانو تر واکمنۍ لاندې د زده کړو کيفيت ته په اشارې سره ويلي، چې پر ديني زده کړو د دې ډلې ټينګار، نه يوازې دا چې ماشومان د مهارتونو او پوهې له يوې پراخې برخې محروموي بلکې کولای شي بنسټپالنه رامنځته او د تروريزم خطر زيات کړي.
نوموړي پرون (سېشنبه، ۲ د لړم) د ملګرو ملتونو په عمومي غونډه کې د افغانستان د وضعيت په اړه خبرې کړې دي.
د بشري حقونو د ويبپاڼې له مخې، بېنټ ويلي، چې افغانستان له ګڼو ننګونو لکه د طالبانو د ځپونکو سياستونو او اقداماتو له کبله د بشري حقونو له وخيم وضعيت، له مجازاتو د تېښتې له فرهنګ، له دوامدار انساني او اقتصادي کړکېچ، وروستيو مرګونو زلزلو او د کډوالو له ممکنه جبري شړنې سره مخ دی.
ده ټينګار کړی، چې دا هر څه په هيواد او سيمه کې د لا زيات کړاو او شونې بې ثباتۍ د مخنيوي لپاره بېړني اقدام ته اړتيا لري.
بېنټ ويلي، چې وروستيو زلزلو په هرات کې متضررې ټولنې سختې اغېزمنې کړې دي. ده له زيانمنو شويو وګړو سره د نړيوالې ټولنې د مرستې غوښتنه کړې.
بېنټ زياته کړې: «د نيونې په مرکزونو کې د شکنجې او غير انساني چلند د کولو لپاره له مجازاتو څخه د معافيت فرهنګ، همدا راز د پخوانيو دولتي چارواکو او نظامي پرسونل په تړاو د بشري حقونو نقض له ورکړل شويو ژمنو سره-سره دوام لري.»
د بشري حقونو ځانګړي راپورچي د ملګرو ملتونو په عمومي غونډه د فعالانو او بشري حقونو د مدافعينو نيونې ته هم اشاره کړې چې د خپلو حقونو لپاره له سولييز اعتراض او د بيان له ازادۍ څخه استفاده کوي
ده تر شپږم ټولګي پورته نجونو او د ښځو د لوړو زده کړو پر بيرته پېلېدو ټينګار کړی دی.
بېنټ زياته کړې، چې د ښځو او نجونو پر وړاندې د طالبانو اقدامات کېدلای شي په جنسيتي ځورونه بدل شي.
ده ويلي: «سيسټماټيک تبعيض، د ښځو او نجونو ځپل او بيلول لازمي کوي چې د جنسيتي اپارتايډ د تکامل کوونکې پديدې نوره ارزونه وشي.»
نوموړي همدا راز په افغانستان کې د زده کړو د کيفيت موضوع مطرح کړې او ويلي يې دي چې «مدرسې» يا ديني زده کړو ته د زده کړې د محدودولو په تړاو د طالبانو سياست نه يوازې ماشومان له زياتې برخې پوهې او مهارتونو بې برخې کوي بلکې فقر او بېکاري هم را پيدا کوي. د ده په وينا، ديني زده کړې کېدلای شي د راډيکالو يا بنسټپالو نظرياتو اساس ګرځیدلی شي او د داخلي تروريزم او سيمهييزې او نړيوالې بې ثباتۍ خطر زياتوي.
بېنټ د مرتضی بهبودي په ګډون په وروستي ځل د ورځپاڼه ليکونکو د ازادېدو هرکلی کړی او په عين حال کې يې خبرداری ورکړی چې خپلسرو نيونو د افغانستان له منځه تلونکې مدني فضا نوره هم کوچنۍ کړې ده.
دې کارپوه زياته کړې، چې د افغانستان د وګړو بېلابېلي ډلې انديښمنې دي چې نړيواله ټولنه د «عادي کېدو» لور ته روانه ده او د هغوی بشري حقونه د جيوپوليټيکي ګټو لپاره له پامه غورځول کېږي.
ده هېله ښودلې چې د ملګرو ملتونو غړي هيوادونه به د بشري حقونو او د افغان ښځو او نجونو په څنګ کې په قاطعانه درېدو د افغانستان وګړو ته ثابته کړي چې اندېښنه يې ناسمه ده.