اطلاعات روز: د امریکا د استازو جرګې د بهرنیو اړیکو کمېټې له افغانستانه د امریکايي ځواکونو د وتلو په اړه په خپل راپور کې د افغانستان لپاره د امریکا پخوانی ځانګړی استازی زلمی خلیلزاد تورن کړی، چې له خبرو اترو څخه د افغان دولت په ایستلو یې هغه کمزوری کړی.
د سي بي ایس د راپور له مخې، خلیلزاد له ترهګرو سره د خبرو نه کولو له امله د امریکا د سیاست په کمزوري کولو هم تورن شوی دی.
د دغه راپور له مخې، لوړپورړ پوځي چارواکو ویلي، چې خلیلزاد له طالبانو سره د خبرو پر مهال له امریکايي پوځیانو سره مشوره نه ده کړې او د هوکړې د دقیقو شرایطو په اړه یې دوی په «تیاره» کې پرېیښي دي.
خلیلزاد بیا ایکس کې په خپله پاڼه دغه تورونه ناسم بللي دي.
هغه لیکلي، چې په افغانستان کې د امریکايي ځواکونو قومندان سکاټ مېلر او د هغه استازو له طالبانو سره په خبرو کې پوره ونډه درلوده.
هغه زياته کړې، چې پر دې سربېره په دې خبرو کې د ګډو ځواکونو قومندان جنرال مارک ميلي استازي هم ګډون کړى و. خلیلزاد وایي، پخپله میلی دوه ځله په دوحه کې له طالبانو سره لیدلي دي.
خلیلزاد ویلي: «زموږ د پوځي مشرانو له بشپړې خبرتیا او زموږ د مشرانو په پرېکړو کې د هغوی له ګډون پرته په هېڅ پوځي مسئله کې کومه هوکړه نه ده شوې.»
خلیلزاد دغه راز له خبرو اترو د افغان حکومت د لېرې ساتلو تورونه هم رد کړي او یلي یې دي، حقیقت دا دی چې د دوحې هوکړه د افغان حکومت او طالبانو ترمنځ د تاریخي خبرو لامل شوه؛ خو له څو ناستو وروسته د نوي حکومت په اړه مطلوبې هوکړې ته ونه رسیدل.
خلیلزاد لیکلي، چې امریکا کولای شول له داسې یوې هوکړې پرته د امریکايي ځواکونو د بشپړ ایستلو پرېکړه ونه کړي، خو «د امریکا مشرتابه وېره درلوده چې دا ډول اړیکې به د نه ختمېدونکې جګړې د دوام لامل شي».
د امریکا د ولسي جرګې د بهرنیو اړیکو د کمیټې د راپور له مخې، خلیلزاد د ۲۰۲۳ کال په نوامبر میاشت کې دغې کمیټې ته په خپله وینا کې څرګنده کړې چې «د دوحې تړون ته د طالبانو د ژمنتیا په اړه د بایډن ادارې هېڅکله هر اړخیزه ارزونه نه ده کړې». د بهرنیو چارو وزارت اسناد چې د فرعي غوښتنې له لارې دې کمیټې ته رسېدلي، ښیې چې د بایډن اداره د ۲۰۲۱په مارچ کې د طالبانو لخوا د شوي تړون د سرغړونې څخه خبر وه.
خلیلزاد د افغانستان د سولې په چارو کې د امریکا استازی او له طالبانو سره د دغه هېواد د مرکچي پلاوي مشر و. هغه د دوحې د تړون د معمار په توګه پیژندل کیږي. له تړون وروسته امریکايي ځواکونه له افغانستانه ووتل او طالبان بېرته واک ته ورسېدل.
د استازو جرګې د بهرنیو اړیکو په کمیټه کې جمهوري غوښتونکو له افغانستان څخه د امریکا د وتلو په اړه څیړنه کړې او ټاکل شوې چې دغه راپور نن خپور شي.
سي بي اس راپور ورکړی چې دا راپور د امریکا د استازو جرګې د بهرنیو اړیکو کمیټې لخوا څیړل شوی.
دغې رسنۍ ليکلي، چې د امریکا د استازو مجلس د بهرنیو اړیکو کمیټه له افغانستان څخه د وتلو په اړه د جوبایډن پر پریکړه سخته نیوکه کوي او ولسمشر او د هغه پر حکومت یې تور پورې کوي چې د ټولو امریکایي ځواکونو د وتلو د خطر په اړه یې د پوځي چارواکو، د ملي امنیت سلاکارانو او د امریکا متحدینو پرله پسې خبرداریو ته پام نه دی کړی.
د متحده ایالاتو د استازو جرګې د بهرنیو اړیکو کمیټې بایډن تورن کړی چې «د متحده ایالاتو د ملي امنیت ګټو پرځای هغه شخصي سیاست او میراث ته لومړیتوب ورکړی».
د سی بي اس د راپور له مخې، د ولسي جرګې د بهرنیو اړیکو د کمیټې په راپور کې د سپینې ماڼۍ، بهرنیو چارو وزارت او پنټاګون د ویاندویانو له خوا په څو اونیو او ورځو کې چې د طالبانو له خوا د افغانستان واک په لاس کې و، له افغانستانه د وتلو په اړه خوشبینانه څرګندونې شاملې دي.
یوه بیلګه د پنټاګون هغه بیان ته اشاره کوي چې وایي، کابل په احتمالي خطر کې نه دی. دوه ورځې وروسته کابل د طالبانو لاس ته ولوېد.
سپینې ماڼۍ د یکشنبې په ورځ د جمهوري غوښتونکو تر رهبري لاندې پر خپور شوي راپور نیوکه کړي او ویلي یې دي: «د رییس مک کال وروستی حزبي راپور حقایقو پراساس ټاکل شوی او دا هغه پخواني تعصبونه دي چې دا څیړنه یې له پیل څخه اغیزمنه کړې ده.»
د سپینې ماڼۍ ویاندې شارون یانګ په یوه بیانیه کې ویلي: «زموږ تر ټولو اوږده جګړه پای ته رسول سم کار و. هغه زیاته کړه، دې کار د متحده ایالاتو دریځ پیاوړی کړ او سرچینې یې نورو ته ګواښونو ته واړولې.»
یانګ ویلي: «د هغه خراب تړون له امله چې د متحده ایالاتو پخواني ولسمشر ټرمپ له طالبانو سره د ۲۰۲۱ کال د می په میاشت کې له افغانستان څخه د وتلو لپاره کړی و ، ولسمشر بایډن ته د نه منلو وړ دریځ په میراث پاتې شو. ولسمشر انکار وکړ چې د امریکایانو بل نسل داسې جګړې ته واستوي چې باید ډیر وخت مخکې پای ته رسیدلی وای.»
د امریکا د استازو جرګې د بهرنیو اړیکو کمېټې تر ډېره د سپینې ماڼۍ د ملي امنیت شورا او د ملي امنیت سلاکار جیک سالیوان تورن کړي، چې ناسم معلومات یې ورکړي دي.
د ډونالډ ټرمپ په مشرۍ د امریکا حکومت د ۲۰۲۰ کال په فبرورۍ کې له طالبانو سره تړون لاسلیک کړ او له افغانستانه یې د خپلو ځواکونو ایستل پیل کړل. د امریکايي ځواکونو له وتلو سره د طالبانو پرمختګ هم پیل شو.
په امریکا کې د بایډن د حکومت له جوړېدو سره د امریکايي ځواکونو وتل څو میاشتې وځنډول شول، خو مخه یې ونه نیول شوه. د ۲۰۲۱ کال په اګست میاشت کې، په داسې حال کې چې د امریکايي پوځیانو وروستۍ ډله په کابل کې وه، طالبانو د افغانستان پلازمېنه کابل ونیوه.
له افغانستانه د امریکايي ځواکونو وتل له ګډوډۍ او ځانمرګي برید سره مخ شول. په دغه برید کې ۱۰ افغان اتباع او ۱۳ امریکايي پوځیان وژل شوي وو.