منبع: فارین پالیسی
نویسنده: Dan De Luce
برگردان: حمید مهدوی
تار و مار کردن روز دوشنبه نیروهای افغانستان در شهر شمالی قندوز، بازتاب عجیب و ترسناک جنگ‌های اخیر در عراق بود؛ جایی که ارتش دیگری که توسط ایالات متحده آموزش داده شده بود، باوجود حمایت گسترده واشنگتن، فروپاشیده است. تعداد زیادی از شورشیان، پس از ماه‌ها جنگ در اطراف مرکز این ولایت، در قلب قندوز رسیدند؛ در حالی‌که نیروهای افغانستان به میدان هوایی نزدیک شان عقب نشینی کردند. این نخستین باری است که طالبان، از زمان سرنگونی شان از قدرت در سال 2001 در تهاجم به رهبری امریکا، شهری را تصرف کرده اند. سقوط قندوز باعث شد حکومت کابل و حامیان غربی‌اش بسیار متاثر شوند و ممکن است باراک اوباما، رییس جمهور ایالات متحده، را مجبور کند از قولش مبنی بر خارج ساختن نیروهای امریکایی از افغانستان تا پایان سال آینده، منصرف شود.
ماه‌هاست که حکومت ایالات متحده برنامه‌های بیرون کشیدن 9800 تن سرباز از افغانستان را مورد بحث قرار داده است و پنتاگون از خروج کندتری طرف‌داری کرده است که می‌تواند باعث شود هزاران سرباز، پس از پایان دوره ریاست جمهوری اوباما در سال 2017، در صحنه بمانند. اما خبرهای ناامیدکننده از قندوز، باوجودی که اوباما در کمپاین‌هایش وعده می‌دهد جنگ چهارده ساله را پایان خواهد داد، می‌تواند بحث‌ها را علیه خروج زودهنگام برانگیزد. کارل بیلدت، نخست وزیر و وزیر خارجه سابق سویدن، روز دوشنبه در تویتر نوشت: «برای من تقریبا غیرقابل تصور است که اکنون رییس جمهور اوباما به کاهش برنامه‌ریزی شده‌ی نیروهای امریکایی در افغانستان را ادامه بدهد». وی گفت نیروهای به رهبری ایالات متحده «باید [در افغانستان] بمانند».
فرماندهان امریکایی باور دارند که تصمیم اوباما در زمینه خروج نیروهای امریکایی از عراق در سال 2011 یک اشتباه استراتژیک بزرگ بود و در ایجاد خلای امنیتی که بعداً افراط‌گرایان دولت اسلامی از آن بهره بردند، کمک کرد. جمهوری‌خواهان و دموکرات‌ها، هردو، – که دلواپس تکرار یک عراق دیگرند؛ جایی‌که نیروهای بغداد توسط ملیشه‌های دولت اسلامی کوبیده شده اند- استدلال می‌کنند که کاخ سفید در افغانستان محتاطانه‌تر حرکت کند. این قانون‌گذاران به تهدید از سوی طالبان و دیگر افراط‌گرایان استناد می‌کنند؛ طالبان و افراط‌گرایانی که اکنون ملیشه‌های مرتبط با دولت اسلامی را نیز شامل اند.
جان مک کین، رییس کمیته نیروهای مسلح سنای امریکا که بارها اوباما را به‌خاطر برنامه‌ریزی خروج نیروها شدیدا مورد انتقاد قرار داده است، گفت که شکست در قندوز، نتیجه یک برنامه خروج بیش از حد سریع است که می‌تواند «همان پیامد غم انگیزی را که پس از سال 2011 در عراق مشاهده کردیم» به دنبال داشته باشد. این سناتور جمهوری خواه در بیانیه‌ای گفت: «اکنون زمان آن‌ست که رییس جمهور اوباما این روش خطرناک و خودسرانه را رها کند و برنامه‌ای را برای حضور نیروهای امریکایی، نظر به شرایط در زمین [افغانستان]، بپذیرد».
مقام‌های امریکایی و افغان از دیرزمان بدین‌سو طالبان را به گونه‌ای به تصویر کشیده اند که توانایی بیرون رفتن از پناه‌گاه‌های در مناطق روستایی، برای تصرف مراکز پرجمعیت‌تر، را نداشته باشند. اما با برافراشته شدن پرچم سفید طالبان برفراز ساختمان‌ها در مرکز قندوز، این جنگ پرسش‌های جدی‌ای را در مورد تداوم قدرت نیروهای امنیتی افغانستان مطرح کرده است؛ نیروهایی که در جریان یک دهه گذشته توسط نیروهای امریکایی و ناتو آموزش دیده اند.
ارتش عراق و افغانستان، هردو؛ از ایالات متحده اسلحه و سخت افزار دریافت کرده اند و توسط [نیروهای امریکایی] آموزش دیده اند که ارزش آن‌ها به میلیاردها دالر می‌رسد؛ اما مقام‌های پنتاگون از ترسیم هرگونه خط تشابه میان این دو خودداری کرده و استدلال کرده اند که نیروهای امنیتی افغانستان اراده جنگیدن و حس یک هویت ملی به نمایش گذاشته اند که در ارتش فرقه‌گرای بغداد وجود ندارد. افسران امریکایی گفتند که ارتش و پولیس افغانستان در جنگ قندوز، که با حملات رعدآسا و صبح‌گاهی طالبان از چندین جهت آغاز شد، خسارات سنگینی را متحمل شده اند. یک افسر ارشد به فارین پالیسی گفت که نیروهای حکومت افغانستان «تلفات سنگینی را متحمل شده اند».
با این حال، مقام‌های پنتاگون گفتند که برخلاف عراق، هواپیماهای جنگی امریکایی به کمک نیروهای افغانستان نیامدند. از زمانی که بخش عمده‌ای از نیروهای امریکایی در سال 2014 از افغانستان خارج شدند و جنگ را به نیروهای حکومتی افغانستان واگذار کردند، قوانین جدید دخالت اجازه می‌دهد در شرایط وخیم از حملات هوایی به منظور محافظت از نیروهای امریکایی، هدف قراردادن بقایای القاعده و کمک به نیروهای افغانستان استفاده شود. اما روشن نیست که چرا پیش‌رفت طالبان در قندوز ماشه حملات هوایی را نکشید و مقام‌های امریکایی اشاره نکردند که آیا در هرگونه ضدحمله، از هواپیماهای بدون سرنشین یا هواپیماهای دیگر برای بمباردمان مواضع طالبان استفاده خواهد شد یا خیر.
مقام‌های افغان قول دادند ضد حمله کلانی را برای بازپس گیری قندوز راه اندازی خواهند کرد؛ قندوزی که در مسیر مهم شمال به سوی کشور همسایه، تاجیکستان، واقع شده است. ایوب سالنگی، معین وزارت داخله، در کابل به خبرنگاران گفت: «ما آماده‌ایم و اقدامات برای بازپس گیری این شهر روی دست گرفته شده است».
برای طالبان، پس از ماه‌ها جنگ داخلی و جدایی از گروه طالبان به دنبال مرگ ملا عمر، رهبر این گروه؛ نتیجه‌ی [سقوط قندوز] یک کودتای تبلیغاتی است. شورشیان اخیرا پذیرفت که مرگ رهبرشان را دوسال پوشیده نگهداشت تا از روحیه جنگ‌جویانش محافظت کند. طالبان بیانیه‌ای را که به ملا اختر محمد منصور، رهبر جدیدش، نسبت داده شد، صادر کردند که در آن او به جنگ‌جویانش تبریک گفتند؛ در حالی‌که به شهروندان قندوز گفت که دلیلی برای ترس از شورشیان وجود ندارد. اما قرار گزارش‌ها شورشیان فروشگاه‌های جواهرات را چپاول کردند، ساختمان‌های سازمان ملل را به آتش کشیدند و صدها زندانی را از زندان این شهر آزاد کردند.
بیل روجیو، عضو ارشد «بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها» و ویراستار «مجله جنگ طولانی» گفت که شکست در قندوز درستی افزایش نیروهای امریکایی به دستور اوباما در سال 2009 را که روی جنوب کشور متمرکز بود، با شک و تردید مواجه کرد. روجیو در مجله جنگ طولانی نوشت: «به دیگر مناطق افغانستان، از جمله ولایت‌های شمال؛ جایی که طالبان تلاش‌های قابل ملاحظه‌ای را در جنگ با ارتش و حکومت به خرچ داده اند؛ کم‌تر شده است».