گزارش از: شفایی
هوا و زمین شهر کابل غرق در آلودگی است. آسمان غلیظ و دودی پایتخت از یک سو، خیابانها و کوچههای مملو از زباله از سوی دیگر، سلامت مردم را با خطرهای جدی بهداشتی روبهرو کرده است.
اما هوای کابل همیشه آلوده است؛ با آغاز فصل سرما این آلودگی شدت پیدا میکند. در زمستان و تابستان این آلودگی تا حدی شدت پیدا میکند که به جای هوا، مردم دود و گرد و خاک تنفس میکنند. این وضعیت آنقدر بحرانی میشود که فضای شهر را لایهای ضخیمی از دود میپوشاند.
با گذشت چهارده سال و سرازیر شدن میلیاردها دالر به افغانستان، تغییری قابل ملاحظه در چهره خاکی شهر کابل، پایتخت افغانستان، بهوجود نیامده است. هنوز هم بیشتر جادهها خاکی است. زبالهها، هفتهها بر روی سرکها انبار شده میمانند و شهرداری هیچ کاری برای جمعآوری و یا انتقال زبالهها انجام نمیدهد.
دولتمردان چشمان خود را بر حقایق و وقایع این جامعه، از جمله کثافت و زبالهها، بستهاند و شهر را به حال خودش رها کردهاند.
دلایل آلودگی هوا مشخص است. اما با وجود آگاهی از دلایل آلودگی، حتا اندک تلاشی برای کاهش آلودگی صورت نمیگیرد. اقتصاد ضعیف مردم و فقر گستردهای که در میان مردم وجود دارد، سبب شده است تا مردم در زمستان برای گرم کردن خانههایشان از هر چیزی که قابل سوخت باشد، استفاده کنند.
به گفتهی صمیم هوشمند، کارشناس محیط زیست، آلودگی هوا در تمام سال وجود دارد اما با شروع فصل سرما این آلودگی شدت پیدا میکند. وی دلایل افزایش آلودگی هوا در فصل زمستان را اینگونه بیان میکند: «دلیل اول، موقعیت جغرافیایی شهر کابل است. چون اطراف شهر کابل را کوه فرا گرفته است، با سرد شدن هوا آلودگی هوا در پایین میماند و همین باعث میشود که شهر آلوده شود. از همین رو ما یک لایه ضخیم تیره رنگ را در فضای شهر میبینیم. دلیل دوم، استفاده مردم از سوخت فسیلی در فصل سرما است. مردم بیشتر از سوختهایی مانند چوب، ذغال سنگ و تیل استفاده میکنند.
دلیل سوم: بیشتر مردم در فصل زمستان پشت بام خانههایشان را کاه گل میکنند، مقداری از همین کاه گلها در بامهای خانه باقی میماند و مقدار دیگر آن خشک میشود و دوباره به هوا میروند و باعث تشدید آلودگی هوا میگردد.
دلیل چهارم: وجود خیابانهای خاکی در سطح شهر است. بیشتر خیابانها بهخصوص خیابانهای فرعی، خاکی هستند که با رفت و آمد وسایل نقلیه این خاکها به هوا میروند.»
به گفته وی، این آلودگی هوا برای افراد مسن و کودکان بسیار خطرناک است. خصوصاً افرادی که بدون ماسک در هنگام غروب آفتاب در بیرون از منزل و در خیابانها هستند.
به باور این کارشناسِ محیط زیست، زنان باردار نیز بیشترین آسیب را از آلودگی هوا میبینند.
وی توصیه میکند که در این روزها که آلودگی هوا به اوج خود رسیده است، مردم باید بیشتر مراقب خود باشند؛ از همین رو توصیه میکند که همهي مردم بهويژه كهنسالان و افرادي كه مريضي قلبي دارند، از گشت و گذار در خیابانهای مزدحم خودداری کنند. همچنان همه بايد از مايعات گرم مانند: سوپ؛ بهويژه تركاري، ميوهجات و آب ميوه استفاده بیشتری کنند. استفاده از ماسك نیز تا حدي ما را كمك خواهد كرد تا از خطر آلودگی محفوظ بمانیم.
این کارشناس محیط زیست، میگوید دولتها در این وضعیت نقش اساسی را دارند. با توجه به اینکه ما در کشور خود دسترسی به انرژی پاک نداریم، از اینرو در فصل زمستان دولت باید قیمت گاز را کاهش دهد تا مردم بتوانند به جای چوب و زغال سنگ از گاز استفاده کنند. دولت باید قیمت ذغال سنگ را افزایش و قیمت گاز را کاهش دهد تا مردم بهجای استفاده و خرید ذغال سنگ از گاز استفاده کنند. کارکردهای مردم نیز در کاهش آلودگی هوا بیتاثیر نیست. مردم باید طوری خانههای خود را اعمار کنند تا نیاز نباشد در فصل زمستان سوخت بیشتری استفاده کنند.
هوشمند در ادامه صحبتهایش تاکید میکند که اداره محیط زیست باید زمانی که آلودگی هوا تشدید میشود، به مردم هشدار بدهد. همچنان این اداره باید مقررههایی برای کاهش آلودگی هوا طرحریزی کند و دولت را مجبور بسازد تا در کاهش آلودگی هوا اقدامات بیشتری انجام دهد.
به نقل از گزارشهای نشر شده، در کابل سالانه بهطور متوسط دو هزار و 287 نفر بهدلیل آلودگی هوا جان خود را از دست میدهند.
پیش از این نیز نمایندگان مجلس از افزایش آلودگی هوا ابراز نگرانی کرده و گفته بودند در حال حاضر آلودگی هوا نسبت به حملات مسلحانه بیشتر جان مردم را میگیرد.
با توجه به وضعیت کنونی، اگر دولت راهکاری برای مقابله با آلودگی هوا نداشته باشد، آمار مرگ و میر ناشی از آلودگی هوا افزایش پیدا خواهد کرد.