افزایش دخالت روسیه در افغانستان بسیاری از ناظران را شگفت‌زده ساخته است. در این کشور جنگ‌زده، روسیه میخواهد به چه چیزی دست یابد؟ پس از سوریه، آیا ستیز و کشاکش دیگری در یک میدان مختلف بازی می‌شود؟ روسیه اخیرا دخالت‌اش در افغانستان را بیشتر ساخته است. برای بسیاری از کارشناسان، این تعجب‌آور است چرا که مسکو در طول سالها ظاهرا از جنگ افغانستان خودش را دور نگهداشته است. در حقیقت، روسیه حتا از تهاجم ایالات متحده در افغانستان در سال 2001 و درپی آن سرنگونی رژیم طالبان حمایت کرد. در آن زمان، حامد کرزی، رییس‌جمهور پیشین افغانستان به‌درستی گفت که افغانستان احتمالا تنها جایی است که در آن منافع مسکو و واشنگتن تصادم نکرد.
اما شرایط جدید جیوپولیتیکی در منطقه در حال ظهور است و به نظر می‌رسد که روسیه تصمیم گرفته است در این جنگ طولانی که این کشور آسیای مرکزی را خرد و متلاشی می‌سازد «بی‌طرف» نماند. نشست سه‌جانبه‌ی اخیر در مسکو که چین، پاکستان و روسیه را شامل بود تا در مورد امنیت افغانستان بحث کنند صرف تنها یک نمونه علاقمندی فزاینده‌ی روسیه است. روسیه نخست در سال 2007 با رهبران طالبان تماس برقرار کرد تا مسأله‌ی قاچاق مواد مخدر از طریق کشورهای آسیای مرکزی را که با افغانستان مرز مشترک دارند، به بحث بگیرد. اکنون گزارش‌هایی وجود دارند که مسکو دوباره با طالبان تماس دارد. اما این بار، به گفته‌ی کارشناسان، تماس‌های مسکو-طالبان به گفت‌وگو در مورد قاچاق مواد مخدر محدود نیست. آن‌ها می‌گویند که روس‌ها می‌فهمند سیاست‌های ایالات متحده در افغانستان شکست خورده‌اند و بنابراین می‌خواهند مداخله کنند. میکایل کوگلمن، کارشناس در مرکز جهانی وودرو ویلسن برای محققان د ر واشنگتن به دویچه ویله گفت: «روسیه شاید چند دهه قبل از افغانستان وادار به فرار شده باشد، اما اکنون به نظر می‌رسد مشتاق ورود قوی دوباره به صحنه است».
متوقف ساختن دولت اسلامی
روسیه هراس دارد که افغانستان، پس از عراق و سوریه، به پناهگاه امن دیگری برای گروه ستیزه‌جوی «دولت اسلامی» تبدیل شود. کارشناسان می‌گویند مسکو میخواهد مطمئن شود این اتفاق در مجاورت نزدیک آسیای مرکزی نخواهد افتاد. احمد سعیدی، دیپلمات پیشینِ افغانستان به دویچه ویله گفت: «ویلادیمر پوتین، رییس‌جمهور روسیه، حضور دولت اسلامی در افغانستان را تهدید بزرگی برای منافع کشور می‌داند».
سعیدی میگوید که ترس دوجانبه از داعش، طالبان و روس‌ها را نزدیک‌تر ساخته است. جنگجویان طالبان و جهادی‌های دولت اسلامی در دو سال گذشته در سراسر کشور به‌صورت پراکنده درگیر بوده‌اند. هردو گروه به‌دنبال تسلط بر این کشوراند. اما کوگلمن به این نظر است که روسیه با رو آوردن به طالبان، یک خطر را قبول می‌کند. کوگلمن گفت: «روسیه یک بازیگر غیردولتی را تقویت می‌کند که رقیب نیرومند دولت اسلامی است، گروه تروریستی‌یی که روسیه را بسیار زیاد نگران می‌سازد».
با این‌حال، این کارشناس، تاکید می‌کند که نباید در مورد نیروی بالقوه‌ی دولت اسلامی در افغانستان و نه تمایل روسیه به قبول این‌همه ریسک برای جلوگیری از قوی‌تر شدنِ این گروه بنیادگرا در این کشور اغراق شود.
باتلاق جیوپولیتیکی
نقش فعال روسیه در افغانستان اوضاع جیوپولیتیکی منطقه را پیچیده‌تر خواهد ساخت. هرچند دیپلمات‌های روسیه تاکید کرده‌اند که تماس‌های آن‌ها باطالبان به گفت‌وگوهای صلح وابسته است، مقام‌های غربی ادعا می‌کنند که روابط روسیه-طالبان از آن فراتر می‌رود. چند روز قبل، وال استریت ژورنال از مقام‌های افغان و غربی نقل‌قول کرد که روسیه تلاش می‌کرد از توافق صلح میان حکومت افغانستان و گلبدین حکمتیار، جنگ‌سالار پیشین که از طالبان فاصله گرفته و با حکومت افغانستان توافق صلح امضا کرده است، جلوگیری کند. وال استریت ژورنال گفت که کابل میخواهد نام حکمتیار را از فهرست سیاه سازمان ملل متحد حذف کند، اما دیپلمات‌های روسی مانع این اقدام می‌شوند. کارشناسان می‌گویند که روسیه هم‌چنین میخواهد از طالبان به هدف افزایش فشار بر واشنتگن استفاده کند.
کوگلمن گفت: «بازی «دشمنِ دشمن من، دوست من است» می‌تواند به اجرا درآید» و تاکید کرد که تعیین هدف واقعی روسیه از تعامل با طالبان بسیار دشوار است. سعیدی، دیپلمات پیشین افغان، باور دارد که پس از اوکراین و سوریه، ستیز و کشاکش دیگری بین ایالات متحده و روسیه در افغانستان باز می‌شود و به‌باور کارشناسان برای کشوری که شدیدا به صلح و ثبات نیاز دارد، فال خوبی نیست.