همهساله با فرارسیدن ماه رمضان، شکایتهای مردم از افزایش قیمت مواد خوراکی نیز بیشتر میشود. امسال نیز تغییراتی در قیمتها به وجود آمده است. فقر و نداری مردم از یک طرف، فشارهای سیاسی و پیچیده از سوی دیگر و گرمای تابستان همه دست بهدست هم دادهاند تا مردم را اذیت کنند. در این میان، مردم بیشتر نگران افزایش قیمت مواد خوراکی و مواد سوخت اند. گرمای تابستان و تقریبا پانزده ساعت گرسنگی و تشنگی را تحمل میکنند. فضای تشنجبار سیاسی نیز از ایمان مردم کم نتوانسته است. بیکاری، تنگدستی و افزایش در قیمتها مواردی اند که مردم از آن نگرانند. رمضان امسال رمضان دشواریهاست. همانطور که جنگ ایمان و مشکلات برای مردم است.
در خوراکه فروشیهای پل سرخ، قیمت یک گونی آرد قزاقستان به 1600 افغانی رسیده است، در صورتی که قبل از ماه رمضان از 1400 تا 1500 به فروش میرسید. یک بوتل روغن پنج لیتره که قبلا از 400 تا 450 به فروش میرسید، اکنون به 500 افغانی رسیده است. در قیمتهای برنج، خرما و شکر چندان تغییراتی نیامده است. یک کیلو برنج خوب به 100 افغانی رسیده است. خرما پاکت 45 افغانی بود که فعلا 50 افغانی شده است. شکر نرخ همیشگیاش را دارد. افزایش سرسامآور قیمت گاز مایع، تنها مسئلهای است که مردم را شوکه کرده است. قبلا از 50 تا 57 افغانی به فروش میرفت. طی دو روز گذشته به 70 افغانی تکیه کرده است. گرمی هوا و افزایش قیمت لبنیات نیز چندان بیربط نیست. یک پاکت قیماق قبلا از 35 تا 40 افغانی فروخته میشد، فعلا به پنجاه افغانی رسیده است.
میوهجات و سبزیجات همان نرخ معمولیشان را حفظ کردهاند. در این میان فقط کچالو مسیر روزافزون قیمت را طی میکند. با اینکه تولید افغانستان در این بخش زیاد است، اما به شکل بیسابقهای قیمت کچالو افزایش یافته است. وقتی از دکاندار پرسیدم، او را نیز خنده گرفت و گفت: «باورت نمیشود. هر کیلو کچالو به 50 افغانی فروخته میشود.» به باور حسن علی، مردم نیز از شنیدن این قیمت تعجب میکنند. بدون ماه رمضان، امسال در کل قیمت کچالو بسیار افزایش یافته است. حسن میگوید که او هر سیر کچالو را به 300 افغانی خریداری میکند و بدون فایدهی قابل توجه، دوباره به مشتریانش میفروشد.
تفاوت
از خوراکهفروشیهای پل سرخ تا عمدهفروشیها و خوراکهفروشیهای مرکز شهر تفاوت قابل ملاحظهای در قیمتها وجود دارد. قیمت یک گونی آرد قزاقی 1500 افغانی است. قیمت یک بوتل روغن مایع پنج لیتره 450 افغانی، یک کیلو برنج سیلهی اول 90 افغانی، شکر 45 و خرما نیز 45 افغانی است. در گازفروشیهای مرکز شهر، هر کیلو گاز به 60 افغانی فروخته میشود. قیمت لبنیات در هردو جای یکی است. قیمت یک پاکت قیماق در مرکز شهر نیز 50 افغانی است. جمال ناصر، یکتن از دکانداران مندوی شهر کابل میگوید که افزایش قیمت مواد خوراکه به ماه رمضان ربط ندارد. در این ماه نه تأدیههای دولتی، نه مالیات و نه گمرک، هیچکدام اینها افزایش ندارند که دکانداران قیمتها را افزایش دهند. جمال میگوید: «این، سوء استفاده از مردم است. افزایش قیمتها به خاطر سوء استفاده است.» به باور جمال ناصر، در ماه رمضان مردم حاضرند با هر قیمتی خوراکیهای مورد نیازشان را تأمین کنند. به همین خاطر، دکانداران قیمتها را بالا میبرند.
چه کسانی فربه میشوند؟
در یک وجههی دیگر، روزه گرفتن و مبارزه با خواهشات نفسانی و نزدیکی با معنویات انسانی، بستگی به میزان دسترسی به منابع اقتصادی و رفاهی دارد. اکنون که در عدم حضور دولت، قیمتها به شکل روزافزون افزایش مییابد، فقیران فقیرتر میشوند. آنان نه دست در منابع هنگفت اقتصادی دارند و نه اضافهوزن که بخواهند آن را کاهش دهند. در چنین حالتی، افطاری و شامهای مفصل باز هم سفرههای حجاج را رنگین میکند. خبر از گرسنگان بر سر سفرهی افطاری نیست. پولدارهایی که توان خریداری انواع مواد خوراکی با هر قیمتی را دارند، فربهتر از گذشته میشوند. برای دکانداران و عمدهفروشان، ماه رمضان ماه پربرکتی است. کاروبارشان بیشتر از هر وقت دیگر رونق مییابد. قیمتها را چندبرابر افزایش میدهند. بعدِ رمضان عید است و خرید عیدانه، باز هم این مردم فقیر است که زیر بار مصارف لگدمال میشوند، تا کسانی فربهتر شوند.