گفت‌وگوی شبکه جامعه مدنی و حقوق بشر با مروه احمدزی، عضو تیم ملی بایسکل‌سواری
آغاز گفت‌وگوهای صلح دولت افغانستان با گروه طالبان، با نگرانی‌هایی در میان شهروندان، به‌ویژه زنان همراه شده است. در این میان زنان فعال در حوزه‌های گوناگون از جمله بانوان ورزش‌کار با ابراز نگرانی از چگونگی وضعیت حقوقی زنان پس از توافق صلح می‌گویند. اگر قرار باشد حقوق و آزادی‌های زنان ورزش‌کار در حکومت آینده نادیده گرفته شود، آنان در برابر گروه‌های مخالف این آزادی‌ها ایستادگی خواهند کرد.
مروه احمدزی، خبرنگار و عضو تیم ملی بایسکل‌سواری در گفت‌وگویی با شبکه جامعه مدنی و حقوق بشر (شبکه) میگوید، طالبان ممکن است پس از مشارکت در قدرت مانع فعالیت زنان، از جمله بانوان ورزش‌کار شوند، اما این زنان اجازه نخواهند داد که تلاش‌ها و دست‌آوردهای چندین‌ساله‌ی آنان در عرصه‌ی ورزش نادیده گرفته شود: «ما مجبور نیستیم دست‌خوش خیالات مبهم و گیج‌کننده‌ی یک گروه ضد تمدن شویم، بهتر است آنان خود را اصلاح کنند و بگذارند تمام شهروندان به حقوق مدنی خود دست یابند، اگر این چنین نشود ما در خط مقدم مبارزه و با هدف شکست‌ناپذیری که داریم برای آزادی جمعی و فردی‌مان ایستادگی خواهیم کرد.»
شبکه: به‌عنوان یک خبرنگار و در کل یک شهروند، وضعیت زنان کشور را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
احمدزی: اگر بخواهیم وضعیت زنان در سال‌های پس از طالبان را ارزیابی کنیم، به‌نظر من امیدها و رویاهای بسیاری از زنان این سرزمین که در جریان دوره‌ی سیاه طالبان در دل‌‌های‌شان دفن کرده بودند، به حقیقت پیوسته است. اکنون زنان در بیشتر نقاط کشور به حق آموزش دسترسی دارند، شمار زیادی از آنان در راس ادارات دولتی و خصوصی کار می‌کنند، تعدادی در حال فعالیت در عرصه‌های مختلف هنری استند، به ورزش‌های دلخواهشان می‌پردازند و آن را در میان دیگر زنان رایج می‌کنند و در رسانه‌ها و حتا در صفوف نیروهای امنیتی و دفاعی کشور نیز حضور دارند. زنان افغانستان حالا از حقوق خود آگاهند و می‌توانند به خوبی از آن دفاع کنند، آنان دیگر مجبور به پذیرفتن شرایط اجباری نیستند. با توجه به این موارد وضعیت زنان در مقایسه با ۱۹ سال پیش بسیار بهتر شده است. من به آینده‌ی روشن این زنان امیدوارم و اطمینان دارم که زنان افغان به تلاش‌های‌شان ادامه خواهند داد و آینده‌ی خوبی را برای این سرزمین رقم خواهند زد، اگرچه متاسفانه این وضعیت تمام زنان افغانستان نیست و شماری از آنان، به‌ویژه زنانی که در مناطق زیر تسلط طالبان زندگی می‌کنند، از نعمت آزادی و دست‌یابی کامل به حقوق‌شان بهره‌مند نشده‌اند که این برای من و سایر زنان دگراندیش و روشن‌گرا ناراحت‌کننده است.
شبکه: بانوان ورزش‌کار در حال حاضر با چه مشکلاتی روبه‌رویند؟
احمدزی: متاسفانه در افغانستان ورزش‌کار بودن برای زنان بسیار دشوار است؛ زیرا جامعه‌ی ما سنتی و در عین حال مردسالار است. نمی‌توان به خاطر موجودیت چند باشگاه خصوصی در کابل یا با دیدن شماری از زنان که با چالش‌های بسیار مشمول تیم‌های ورزشی بانوان شده‌اند، از وضعیت زنان ورزش‌کار در کشور ابراز رضایت کرد، بلکه با صراحت و با صدای بلند می‌گویم که بانوان ورزش‌کار افغانستان با مشکلات زیادی روبه‌رو استند و امیدهای فراوان بانوان –از نوجوان گرفته تا بزرگ‌ترها- در آتش بی‌تفاوتی‌ها و برخوردهای ناسالم محیطی سوخته است و می‌سوزد. شمار زیادی از خانواده‌ها ورزش بانوان را گناه و مایه‌ی شرم می‌پندارند و دوست ندارند که دختران‌شان ورزش کنند. بایسکل‌سواری زنان در جاده‌های افغانستان هنوز هم یک تابو است، شرایط ورزش‌کردن، به‌ویژه بایسکل‌سواری برای خانم‌ها فراهم نیست، از جمله این‌که آنان به اندازه‌ی کافی به باشگاه‌های ورزشی و مکان‌های مناسب برای ورزش‌کردن دسترسی ندارند. خانم‌های ورزش‌کار تلاش می‌کنند تا فرهنگ ورزش بانوان را در کشور رایج کنند و حمایت مردم و دولت را نیز داشته باشند تا کشور را خوش‌نام‌تر سازند.
شبکه: به‌عنوان شهروند فعالی که روند صلح در کشور یکی از دغدغه‌های اوست، فکر می‌کنید گفت‌وگوهای صلح نتیجه‌ی مطلوبی خواهد داشت؟
احمدزی: به پیش بردن روند صلح با قاتلان هم‌وطنان ما بسیار دشوار است، اما برای تأمین صلح همیشگی در کشور حتا از بعضی از خواسته‌های‌مان گذشته‌ایم و برای رسیدن به صلح کوشیده‌ایم. از دیدگاه من، اگر طالبان نیز تا اندازه‌ای تلاش کنند و قربانی دهند، بدون شک گفت‌وگوهای صلح به موفقیت می‌انجامد. به هر حال مردم بازگشت به امارت اسلامی طالبان را هرگز قبول نخواهند کرد.
شبکه: اگر احتمالا برای رسیدن به توافق صلح برخی محدودیت‌ها در مورد حقوق زنان از سوی تیم طالبان مطرح شود، برای شما پذیرفتنی است؟
احمدزی: نخیر. معامله با حقوق زنان نه تنها برای من، بلکه برای هیچ‌یک از زنان افغانستان قابل قبول نیست. دسترسی زنان به حقوق‌شان از بزرگ‌ترین دست‌آوردهای آنان و در کل تمام شهروندان به شمار می‌رود، البته زنان افغانستان هنوز به صورت کامل به حقوق‌شان دست نیافته‌اند و مشکلات زیادی بر سر راه‌شان قرار دارد، اما ما به مبارزه ادامه می‌دهیم. قطع جنگ یا پایان موفقانه‌ی گفت‌وگوهای صلح باعث نخواهد شد که ما سکوت کنیم، بلکه در صورت پایان جنگ هم، مبارزات ما ادامه خواهد داشت، نمی‌توان تمام تلاشهای زنان را نادیده گرفت و حقوق آنان را قربانی خواسته‌های طالبان کرد؛ نقض هیچ‌یک از حقوق زنان برای ما قابل قبول نیست. ما مدعی آزادی تمام زنان افغانستان استیم؛ زنانی که سال‌هاست حقوق‌شان گرفته شده است و با زبان تازیانه و بریدن گوش و بینی دشنام شنیده و گاه به آتش کشیده شده‌اند. ما کوچک‌ترین دیدگاه ضد بشری را نمی‌پذیریم؛ سکوت در مقابل اتلاف حقوق و آرمان‌های دیرین زنان این سرزمین، نابودی زنان برای ابد خواهد بود.
شبکه: به‌نظر شما در صورت مشارکت طالبان در قدرت، زنان می‌توانند مانند امروز در اجتماع آزاد و فعال باشند؟
احمدزی: طالبان با توجه با رویکردی که به زنان دارند و با انجام حمله‌های گوناگون تروریستی در کشور، به گروهی غیر قابل اعتماد در ذهن شهروندان افغانستان و حتا جهانیان تبدیل شده‌اند. به‌نظر من تلاشهای ایالت متحده‌ی امریکا و جامعه‌ی جهانی برای برقراری صلح در افغانستان زمانی نتیجه‌ی مثبت می‌دهد که تضمین معتبر جهانی از طالبان و حامیان آنان گرفته شود تا در آینده به تعهدات خود پابند باشند. نباید دست‌آوردهای ملت درددیده‌ی این سرزمین و کمک‌های کشورهای دوست نادیده گرفته شود و با سرنوشت ملت معامله و بازی صورت گیرد. زنان حقوقی از جمله حق تحصیل، کار و انتخاب همسر را دارند و اگر این حق‌ها پایمال شود و در برابر دست‌آوردهای‌مان بی‌تفاوتی صورت گیرد یا تغییراتی در آن بیاید، جامعه به سوی بدبختی خواهد رفت و زنان در تنور خشم و خشونت‌های طالبانی خواهند سوخت؛ پس لازم است با جدیت و قاطعیت، به تضمین جهانی برای این‌گونه موارد تاکید شود.
شبکه: به‌نظر شما این تضمین بر عهده‌ی چه کسانی است؟
احمدزی: حکومت افغانستان در هم‌کاری با ایالات متحده‌ی امریکا و جامعه‌ی جهانی، تضمین‌کنندگان تعهدات گروه طالبان‌اند؛ چون امریکا و جامعه‌ی جهانی در پیش‌رفت افغانستان طی سال‌های اخیر شریک‌اند و این مذاکرات حاصل تلاشهای آنان است؛ پس بدون شک آنان افغانستان را تنها نخواهند گذاشت. کشورهای حامی طالبان نیز باید تضمین معتبر به جامعه‌ی جهانی و دولت افغانستان ارائه کنند.
شبکه: نگرانی‌های شما در رابطه با گفت‌وگوهای صلح چیست؟
احمدزی: برتری مردان و زنان بر یکدیگر و کاستی زن در مقابل مرد از دیدگاه حقوقی برای من قابل قبول نیست. نگرانی بزرگ من گذشتن دولت از خطوط سرخ است. آن‌چه از نگاه ما به دموکراسی و حقوق شهروندان پیوند خورده نباید نقض شود.
شبکه: اگر پیامی برای مردم دارید، می‌توانید از این راه با آنان در میان بگذارید.
احمدزی: مردم، به ویژه طالبان باید به ختم جنگ بی‌اندیشند. مادران، پدران، زنان و دختران طالبان به مفهوم جنگ و صلح مانند ما فکر کنند. بقای جنگ نابودی یک ملت است، اما صفای صلح بیان‌گر ارزش‌های یک ملت. به جای این‌که هر روز پیکرهای هم‌وطنان ما به خاک سپرده شود، بهتر است که تابوت جنگ را به گور بسپاریم. شمار زیادی از مردم افغانستان آسیب‌های ناشی از جنگ را متحمل شده و قربانی داده‌اند، آنان دیگر نباید بگذارند که به فرمان دشمنان این سرزمین و به دستور بیگانگان سنگ تاریک‌اندیشی‌ها بر پیکر رسای زنان زخم بزند. جنگ جز تباهی و نابود کردن سرمایه‌های مادی و معنوی کشور نتیجه‌ای نداشته و ندارد. بیایید برای آبادی و رفاه عامه و جهت رسیدن به صلح پایدار و امنیت سراسری در کشور، دوشادوش هم بایستیم و به جنگ و ناباوری به صلح نه بگوییم.
بانو احمدزی میگوید، برگشت به عقب به هیچ‌وجه برای شهروندان افغانستان قابل قبول نیست. مردم در صورتی از گفت‌وگوهای صلح حمایت می‌کنند که حقوق و خواسته‌های آنان در نظر گرفته شود و دست‌آوردهای سال‌های اخیر آنان نادیده گرفته نشود؛ از همین‌رو به باور وی، حفظ قانون اساسی٬ حقوق زنان – از جمله حق آموزش و حق کار- آزادی رسانه‌ها و حفظ نظام دموکراسی از جمله خواست‌هایی است که مردم به صورت جدی خواهان توجه دولت به آن استند.
نوت: این مصاحبه توسط شبکه جامعه مدنی و حقوق بشر تهیه شده و امتیاز و مسئولیت آن به این شبکه برمی‌گردد.