منبع: رویترز
نویسنده: جیسیکا دوناتی
برگردان: حمید مهدوی
آغاز به‌کارِ راتب پوپلِ یک‌چشم به عنوان تاجر افغانستان امیدوار کننده نیست: او حین قاچاق هیرویین دست‌گیر شده و نزدیک به یک دهه در زندان فدرال نیویورک زندانی شد. پوپل در افغانستان چانس بهتری داشت. او پس از سرنگونیِ رژیم طالبان در سال 2001، با تأمین امنیت کاروان‌های ارتش ایالات متحده‌ی امریکا، از گم‌نامی به میلیون‌ها دالر دست یافت. او در ادامه به اولین پروژه‌ی بزرگ نفت و گاز دست یافت.
سرمایه‌گذاری مشترکِ آمو دریا با شرکت چینیِ CNPC، تنها سرمایه‌گذاریِ عمده‌ی خارجی در زمینه‌ی منابع طبیعیِ افغانستان است که ارزش آن به تریلیون دالر می‌رسد و یک چانس واقعی برای جای‌گزینیِ کمک‌های خارجی را ارائه می‌دهد. سرمایه‌گذاری‌های بزرگ دیگر در زمینه‌ی آهن و مس با شکست مواجه اند.
با این حال، پروژه‌ی آمو دریا که در امتداد رودخانه‌ی آمو در شمال افغانستان واقع شده است، نیز با موانع روبهرو است. هرچند از چاه‌هایی محل، که توسط شوروی‌ها ساخته شده‌اند، نفت کشیده شده و به پالایشگاهی در آن نزدیکی‌ها فروخته می‌شود، اما در نتیجه‌ی اختلاف بر سر بودجه‌بندی میان شرکت پوپل (شرکت نفت و گاز وطن) و CNPC، کار حفاری و اکتشاف متوقف شده است. متیو ناپِلتونیا، مدیر پیشین این پروژه گفت: «اگر CNPC در افغانستان ناکام بماند، ناکامیِ آن سرمایه‌گذاریِ خارجی در بخش هایدروکاربنِ افغانستان را در آینده به‌شدت با موانع روبهرو خواهد ساخت».
اگر اختلافات حل شوند، این مشارکت سالانه 250 میلیون دالر به بودجه‌ی ملی کمک خواهد شد و نظر به گزارش بانک جهانی، برای صد‌ها تن زمینه‌ی کاری فراهم خواهد کرد و از بارِ وارداتِ مواد سوختیِ قیمتی خواهد کاست. گذشته‌ی پوپل، از جمله اتهاماتی مبنی بر این‌که شرکت امنیتیِ او برای عبور بی‌خطر به طالبان رشوه داده است، به خوش‌بینی‌ها در مورد کار او و گروه وطنِ او در این پروژه صدمه می‌زند. خیلی‌ها امید دارند که دیگران در مورد حوزه‌ی دست‌نخورده‌ا‌ی اغوا شوند که با توجه به بررسیِ زمین‌شناسیِ ایالات متحده، که یکی از بزرگ‌ترین اکتشافات در چند‌دهه محسوب می‌شود، 1.6 میلیارد بشکه نفت خام و 15.6 میلیارد فوت مکعب گاز طبیعی در آن نهفته است.
پوپل در چندین مصاحبه‌اش با رویترز گفته است که او پس از ترک افغانستان، برای تداویِ زخمی که در اوایل جنگ با شوروی در 1979 برداشته بود، به قاچاق روی آورد. او در نتیجه‌ی انفجار زودهنگام بمبی که هدف آن سربازان شورویِ سابق بود، چشم، دست چپ و بیش‌تر انگشتان دست راست خود را از دست داد. پوپل در مصاحبه‌ای در دفتر شرکتش گفت: «زندان برای من خوبی و بدی زیادی داشت». «من قبلا خیلی مذهبی بودم. بسیار مطالعه کردم».
پوپل، با داشتن یک حفاظ چشم برای مطابقت با ریش بلندِ سیاه و لُنگی او، یکی از چهره‌های برجسته‌‌ای بود که در کنار مقام‌های طالبان در دهه‌ی 1990 فعالیت داشت، زمانی که او به شکل تفریحی مواد سوخت وارد می‌کرد. این حفاظ اما اکنون با چشم شیشه‌ای جای‌گزین شده و ریش خاکستری‌اش کمرنگ و کوتاه است.
او پرداخت پول از طرف شرکتش به طالبان را رد می‌کند و می‌گوید: «از یک طرف، طالبان ما را تهدید می‌کرد و از طرف دیگر امریکایی‌ها ادعا می‌کردند که ما به آن‌ها پول می‌پردازیم».
چالش‌هایی که پروژه‌ی آمو دریا با آن مواجه است، به چالش‌هایی شباهت دارد که بازرگانان در راستای مبارزه با تعلقات شخصی با آن‌ها مواجه شده‌اند. پوپل شکایت دارد که پیمان‌کاران فرعیِ چینی وابسته به CNPC برای حفاری و اکتشاف پول زیاد می‌گیرند. یک منبع از دعوا در مورد تقریبا 105 میلیون دالر سخن می‌گوید. یک مقام ارشد پنتاگون که به پروژه‌های نفتی، به عنوان بخشی از استراتژی ایالات متحده برای کمک به ایجاد منابع درآمد برای دولت افغانستان کمک می‌کند، از قیمت تمام‌شدِ بلند پوپل و چینایی‌ها سخن گفت. این مقام که نخواست نامش افشا شود، گفت: «شما نمی‌دانید که قیمت در بازار اولی چند است. پس هر‌کسی خواهد گفت که قیمت در بازار اولی ده برابر قیمت است. این وظیفه‌ی ناظمین است تا بگویند که نه، در حقیقت این‌گونه نیست». وزارت معادن و نفت طرف پوپل را گرفته است و از CNPC خواسته است تا قراردادها را دوباره به مزایده بگذارد. یک مقام ارشد این وزارت که نخواست نامش فاش شود، گفت: «اگر آن‌ها اقدامی نکنند، ما آن‌ها را جریمه خواهیم کرد یا جواز آن‌ها را باطل خواهیم کرد. حکومت به عاید ضرورت دارد». با این حال، کارمندان پیشین این وزارت ادعا می‌کنند که وزارت به دلیل روابط پوپل با رییس جمهور و مقام‌ها این موقف را اختیار کرده است. متیو ناپِلتونیا گفت: «CNPC هیچ قانون و قاعده‌ای را نقض نکرده است». «این یک حمله‌ی حساب شده از سوی شریک افغان (شرکت نفت و گاز وطن) علیه CNPC بود تا قراردادهای فرعیِ سودآور نفتی را به‌دست بیارود». پوپل این را رد می‌کند: «من خودم، هزینه‌ها در پاکستان و کشورهای دیگر را بررسی کردم. با توجه به هزینه‌های تمام‌شد آن شرکت‌ها، من فکر کردم که ارزش قرارداد در این‌جا بسیار بالا‌ست». CNPC به رویترز گفته است که از هرگونه مسایل بحث‌برانگیز در پروژه‌ی آمو دریا بی‌اطلاع است. اما یک مقام صنعتی چین گفت که افغانستان از اهمیت استراتژیکی کمی برخوردار است. این مقام گفت که تحقیقات در مورد اختلاس مدیران پیشین، CNPC را واداشته است تا در ارزیابیِ سرمایه‌گذاری‌های برون‌مرزی واقع‌بین‌تر باشد. چندین کارمندی که رویترز تلاش کرده نظر آن‌ها را بگیرد، به دلیل این‌که چندین ماه دست‌مزدشان پرداخت نشده بود، از اظهار نظر در این مورد خود‌داری کردند.
پوپل که از بن‌بست پروژه‌ی آمو دریا هراسی ندارد، از پروژه‌ی بعدی‌اش می‌گوید. پوپل طرح 1.2 میلیون دالری یک پالایشگاه در کمپیوترش را نشان‌می‌دهد و وقتی از برنامه‌های توسعه‌ای صحبت می‌کند، نور در چشمانش برق می‌زند. وی می‌گوید: «این یک پالایشگاه بی‌عیب و نقض خواهد بود، پالایشگاهی که می‌تواند مواد سوختی جِت‌های ارتش را تولید کند». «این پالایشگاه بسیار سودآور خواهد بود».