گفت‌وگوی شبکه جامعه مدنی و حقوق بشر با یکتا احمدی، شاعر
سقوط رژیم طالبان او و خانواده‌اش را با امید زیستن در آرامش خاکی که به آن تعلق دارند از دیاری دیگر به کشور کشاند. او که در هرات زندگی می‌کرد، از صنف نهم عضویت چند انجمن ادبی این ولایت را دریافت کرد و پس از پایان دوره‌ی مکتب و با گذراندن آزمون کانکور وارد دانشکده‌ی ادبیات فارسی دانشگاه هرات شد.
یکتا احمدی، بانوی جوان شاعر از اهالی هرات باستان میگوید وقتی خانواده‌اش تصمیم بازگشت به افغانستان را گرفتند، همگی تصور خوبی از زندگی در کشورشان داشتند و او هیچ‌وقت فکر نمی‌کرده است به‌‌عنوان یک دختر، در سرزمین پدری‌اش با مشکلاتی روبه‌رو شود.
میگوید در تمام سال‌هایی که در افغانستان زندگی کرده، در حال تلاش و مبارزه بوده و شرایط افغانستان از او یک دختر مبارز ساخته است: «سال‌های زیادی در افغانستان زیستم و در این مدت تلاش و مبارزه کردم، هرگز از این‌که تصمیم گرفتیم به کشور برگردیم پشیمان نیستم؛ چون افغانستان از من یک دختر قوی، شجاع و مبارز ساخت، محیط آن‌جا از من یک یکتای نترس ساخت و به من مستقل‌بودن را آموخت.»
بانو احمدی میگوید از زمانی که به یاد دارد مصروف فعالیت در بخش زنان بوده و کوشش کرده است از هر راه ممکن از جمله شعر، به بازگو کردن مشکلات زنان و دفاع از حق آنان بپردازد. «شرایط زنان در افغانستان مرا به این واداشت که برای برابری حقوق زن و مرد و بالا بردن سطح آگاهی زنانی که از حقوق خود بی‌خبرند یا کمتر در مورد آن می‌دانند تلاش کنم، هرچند شاید این تلاش اندک بود، اما سعی می‌کردم از طریق فعالیت‌های مدنی و شعر که تنها سلاح من بود در مقابل آن‌چه در اطرافم اتفاق می‌افتاد واکنش نشان بدهم.»
او که چند سالی است دوباره مهاجر شده است میگوید یکی از مشکلات و دغدغه‌هایی که در افغانستان داشته این بوده که شعرهایش گاهی به دلیل بی‌پرده و بدون سانسور انعکاس‌دادن مشکلات زنان با مخالفت روبه‌رو می‌شده، اما او در برابر تمام این مخالفت‌ها ایستادگی کرده است: «هیچ‌وقت اجازه ندادم شعرم سانسور شود؛ چون به نظر من آن‌چه در شعر یک زن می‌آید باید از تجربیات واقعی او باشد، شعر من زنانه است و نباید سانسور شود. در افغانستان مردان شاعر همیشه از تجربه‌های‌شان می‌نویسند، اما هیچ‌گاه برچسبی به آنان زده نمی‌شود، اما چنین نوشته‌هایی اگر مربوط به زنان باشد قابل سانسور به شمار می‌رود، چیزی که من هیچ‌گاه در مورد شعرهای خودم نپذیرفتم. خوشحالم که از نخستین زنان در هرات بودم که شعر بدون سانسور سرودم، آن را در مقابل هزاران تن خواندم و حتا چاپ کردم، این برای من بزرگ‌ترین افتخار است.»
وقتی در مورد دیده‌ها و شنیده‌هایش از مشکلات زنان که در نوشته‌های او انعکاس پیدا می‌کردند می‌پرسم، میگوید زنان در افغانستان با مشکلات بی‌شماری روبه‌رویند: «زمانی که این سوال را می‌شنوم، آن‌قدر تصاویر مشکلات پی هم از ذهنم می‌گذرد که نمی‌دانم اول از کدام‌شان بگویم، با این حال فکر می‌کنم که اولین مشکل زنان در افغانستان، خود زن بودن است و مشکلات دیگر از آن سرچشمه می‌گیرد که یکی از قابل تامل‌ترین آن‌ها برای من به‌‌عنوان یک فمینیست عدم برابری مرد و زن از لحاظ آموزشی، حقوقی، اقتصادی و سیاسی در افغانستان است، زن در آن‌جا همیشه در جایگاه دوم قرار دارد و از حقوق اساسی‌اش برخوردار نیست.»
بانو احمدی میگوید با توجه به مشکلات زنان و وجود چالش‌های امنیتی در افغانستان، بازگشت به کشور برای او دور از تصور است: «این‌که دوباره به محیطی برگردم که کوچک‌ترین حق من در آن‌جا ارزشی ندارد برایم دور از تصور است و حتا نمی‌توانم در مورد آن فکر کنم. معلوم نیست اگر به افغانستان برگردم، به‌‌عنوان یک دختر چه سرنوشتی در انتظارم باشد. من ممکن بود یکی از کسانی باشم که در جریان درس‌خواندن مورد حمله قرار گرفتند و جان باختند.»
او که نسبت به بهبود وضعیت زنان در کشور ناامید است میگوید در نزدیک به دو دهه‌ی اخیر هیچ تغییر قابل توجهی در وضعیت زنان به وجود نیامده است. «حتا اگر امروز نام مادران ما در شناسنامه نوشته شود، فکر نمی‌کنم نتیجه‌ی یک جریان فمینیستی درست و سالم باشد؛ چون به نظر من چنین جریانی در افغانستان شکل نگرفته است و این موفقیت، نتیجه‌ی فعالیت‌های مدنی تعداد محدودی از زنان بوده است که صادقانه در افغانستان کار می‌کنند. من نمی‌توانم امیدی به این وضعیت داشته باشم.»
از موضوع وضعیت زنان به مسأله‌ی صلح می‌رسیم؛ مسأله‌ای که رابطه‌ی تنگاتنگی با وضعیت زنان کشور دارد، بانو احمدی میگوید ممکن است که در مسأله‌ی صلح با طالبان زنان بیشترین آسیب را ببینند: «با این‌که باور دارم زنان امروز افغانستان هیچ‌گاه بازگشت به گذشته را نخواهند پذیرفت، اما نوع برخورد طالبان با زنان بر هیچ‌کس پوشیده نیست و من فکر می‌کنم در صورت توافق صلح، دوران سیاه طالبان دوباره تکرار شود، به عبارتی، اصلا به نتیجه‌ی مذاکرات بین دولت و طالبان خوش‌بین نیستم.»
بانو احمدی میگوید اگر بخواهد خوش‌بینانه به این قضیه نگاه کند، باز هم آن‌چه برای او اهمیت دارد موضوع زنان است که به باور او باید در اولویت بحث‌های مذاکرات صلح باشد. وی می‌افزاید، باید به دست‌آوردهای زنان احترام گذاشته شود و فرصت‌های سیاسی، اجتماعی، آموزشی و کاری بیشتری برای آنان فراهم شود تا با تحقق این موارد تعداد زنان مستقل در کشور افزایش یابد.
به باور بانو احمدی، مهم‌ترین خواسته‌ی زنان افغانستان تحقق برابری حقوقی است و این‌که به‌‌عنوان شهروندان کشور به تمام حقوق اساسی‌شان دسترسی داشته باشند.
نوت: این مطلب را شبکه جامعه مدنی و حقوق بشر تهیه کرده و امتیاز و مسئولیت آن به این شبکه برمی‌گردد.