بعد از ظهر ماه اپریل بود و بدترین ترس «ماندی پانگ»، پس از آنکه رییساش او را به جلسۀ مجازی از طریق «زوم» احضار کرد، به واقعیت تبدیل شده بود. شرکتی که پانگ در آن به عنوان بازاریاب کار میکرد، به دلیل رکود اقتصادی ناشی از همهگیری کووید۱۹ تصمیم گرفته بود تعدادی از کارمندانش، از جمله پانگ را برکنار کند. پانگ ۲۹ ساله در هُنگکنگ زندگی میکند. او آنروز عصبانی و ناراحت، و فکرش درگیر مرور خاطرات شغل قدیمیاش و نیز «بدشانسی»ای بود که او را «گروگان» گرفته بود.
یک ماه به همین ترتیب گذشت و پانگ هنوز بیکار بود. او سرانجام تصمیم گرفت کاری را که مدتها به فکرش بود، انجام دهد؛ آن اینکه نام خود را تغییر دهد تا بدشانسی دست از سرش بردارد و چشمانداز آیندهی شغلیاش بهبود یابد.
پانگ میگوید: «دوست مادرم به من گفت که نام جدید میتواند به من کمک کند از ‘آدمای پست’ دور باشم.» منظور پانگ از آدمهای پست کسانی است که بر زندگی او تأثیر منفی میگذارند.
در فرهنگ باستانی چین، معنیِ پشت هر نام همواره از اهمیت زیادی برخوردار بوده است. جوامع چینی سراسر آسیای شرقی معتقدند که نام میتواند بر شانس آدمی در هر جنبه از زندگیاش، از سلامتی گرفته تا عشق و امور مالی و عملکرد تحصیلی، تأثیر بگذارد. اقتصاد چین از همهگیری کووید۱۹ سخت آسیب دیده است و افرادی مانند پانگ که خود را بیکار میدانند، نهتنها مشغول صیقلدادن رزومههاشان شدهاند، بلکه برای گرفتن مشوره در مورد اینکه آیا نام جدید میتواند آیندهی آنها را تغییر دهد یا خیر، نزد طالعبینها میروند.
«لی شینگ چاک»، یکی از مشهورترین متخصصان فلسفه «فنگ شویی» در هُنگکنگ میگوید: «مردم چین معتقدند که ۱۰ چیز سرنوشت آدم را تعیین میکند. جدا از زمان تولد و اعمال نیک، آنها معتقدند که نام یک شخص از فاکتورهای اصلی این معادله است.»
برپایه یک فلسفه باستانی در چین و باور به انرژی و تعادل، چینیها نوزاد خود را پس از تحلیل زمان دقیق تولد و بررسی اینکه کدام یک از عناصر پنجگانه آتش، چوب، آب، فلز و زمین با این زمان در تقویم چینی مصادف است، نامگذاری میکنند. آنها معتقدند که نام برای اینکه یک نفر را خوششانس کند، علاوه بر اینکه باید زیبا باشد و نوشتن آن تعدادی از کاراکترهای خوشیمن چینی را شامل شود، باید حالتی از موازنه و تعادل را بین عناصر پنجگانه برقرار کند. این فلسفه باستانی میگوید که اگر بعدا این آدم در زندگیاش بدشانسی بیاورد، معرفی یک عنصر جدید بهنام میتواند عدم توازنی را که باعث بدشانسی او شده است، برطرف کند.
هر طالعبین تفسیر خاص خودش را از طالعبینی و فلسفه فنگ شویی دارد. برای مثال، طالعبینِ پانگ به او توصیه کرده تا یکی از کاراکترهای چینی اول نامش را به کاراکتر چینی دیگری که معنی «اضافه» را تداعی میکند، تغییر دهد تا خوششانس شود.
«شین فوکین» ساکن استان «گوانگدونگ» چهار ساله بود که یک کاراکتر عنصر فلز را به نام خود افزود. او ماهها بود که به یک بیماری تنفسی مبتلا شده بود و با وجود مراجعه به چندین پزشک، بهبود نیافته بود. مادرش برای جبران کمبود عنصر فلز در فلسفه فنگ شویی نام پسرش، نام او را را به این امید که بتواند به تعادل دوباره بین عناصر اصلی برسد، تغییر داد.
شین فوکین اکنون ۲۴ ساله و کارگر املاک است. او میگوید: «پس از تغییر دادن نامم، بیماری من به طور معجزهآسایی از بین رفت و مادرم معتقد بود که تغییر نام من یکی از دلایل بهبودیام است.» اما او خودش در مورد اینکه تغییر نام نوشداروی او بوده است، شک دارد و میگوید: «حدس من این بود که به تدریج که بزرگ شدم سیستم ایمنی بدنم نیز قویتر شد.»
«ژانگ یان»، استادیار بازاریابی در دانشگاه ملی سنگاپور میگوید اگرچه هیچ مدرک علمی مبنی بر تأثیر واقعی این خرافات وجود ندارد اما تغییرنام میتواند اثر دارونمای قدرتمندی بر افراد داشته باشد. یان درباره روانشناسی آئینهای خرافی به صورت گسترده پژوهش کرده است.
یان میگوید: «مردم به ویژه در مواقع بیاطمینانی به دنبال حس کنترل هستند. تغییرنام میتواند حس کنترل موردنظر را به آنها بدهد، گویا این کار میتواند روند وقایع را تغییر دهد. تغییردادن نام کمک عینی نمیکند، اما اگر این را در نظر بگیریم که چنین حس کنترل ممکن است اضطراب را آرام کند، ممکن است تغییرنام به طور مثبت به سیر وقایع بعدی کمک کند زیرا افراد حس اطمینان بیشتر دارند و با اطمینان بهتری عمل میکنند.»
در هُنگکنگ، خانواده «لورا ییپ» متقاعد شدهاند که لورای ۲۳ ساله پس از پیروی از توصیههای خانواده برای تغییر نامش در ۱۸ سالگی، آسانگیرتر شده است. او میگوید: «تمام خانوادهام به فنگ شویی اعتقاد دارند و من هم به نوعی اعتقاد دارم. کاکایم گفت اگر نامم را تغییر دهم ازدواج برایم راحتتر میشود و مادرم میخواست وقتی بزرگ میشوم خوششانستر باشم.»
ییپ که نام چینیاش «او یو» بوده، پس از توصیه خانواده جزئیات روز تولدش را به یک طالعبین میدهد. طالعبین پس از «مشوره با خدایان» نام جدیدی را به او پیشنهاد میکند. نام جدید او «ییپ شون یو» است که ییپ خودش آنرا دوست دارد. این نام به منظور ایجاد تعادل بین عناصر زندگی او و بهبود شانسش در روابط بین فردی است.
تغییردادن نام ارزان نیست و برای ییپ حدود ۱۹۳۰ دالر به شمول ثبت قانونی آن، هزینه داشته است. اما او معتقد است که ارزشش را دارد. او میگوید: «وقتی جوانتر بودم رکگو بودم و مادر و کاکایم به من گفتند که بعد از تغییردادن نامم دخترانهتر و نرمزبانتر شدهام. نمیتوان مطمئن باشم که نام جدیدم دلیل این تغییرات بوده است، اما بعد از اینکه کارم را شروع کردم اجتماعیتر و مؤدبتر شدم.»
ییپ میگوید مادرش هر روز صبح دستکم دو بار نام او را صدا میزند تا تأثیرش بیشتر شود. «طالعبین به من گفت که اگر افراد بیشتری مرا با نام جدیدم صدا بزنند، تأثیر آن بیشتر میشود. بنابراین من از دوستانم خواستم مرا با نام جدیدم صدا بزنند.»
شواهد غیرعلمی حاکی از آن است که روند تغییرنام در مواقع بیاطمینانی در سایر مناطق شرق آسیا که رسم و رسوم چینی در آن رواج دارد، نیز دیده میشود. برای مثال گزارشها نشان میدهد که ۱۵۰ هزار نفر شهروند کوریای جنوبی، هنگامی که این کشور بالاترین نرخ بیکاری را در سال ۲۰۱۶ ثبت کرد، درخواست تغییرنام دادند.
امسال اقتصاد جهانی رکود بزرگی را تجربه کرده است و بسیاری از کشورها شاهد بالاترین نرخ بیکاری بودهاند. در ماه سپتامبر، هُنگکنگ بالاترین نرخ بیکاری فصلی خود را در ۱۶ سال گذشته ثبت کرد. این تأثیر همهگیری درحالی است که جهان و هُنگکنگ شدیدترین دوره بیثباتی سیاسی را نیز تجربه میکنند.
برپایه دادههای حکومتی، طی پنج سال گذشته تعداد درخواستها برای تغییرنام هر سال افزایش یافته است. در ۹ ماه اول سال ۲۰۲۰، ۱۲۵۲ نفر در هُنگکنگ برای تغییردادن نام شان اقدام کردند. درحالیکه این رقم در سال ۲۰۱۹ حدود ۱۶۰۰ نفر بود. با اینحال هیچ آمار رسمی در دست نیست که نشان دهد چه تعداد از این افراد فقط برای اینکه شانسشان بهبود یابد، نام خود را تغییر دادهاند.
با اینحال، «ماک لینگ لینگ»، یکیدیگر از متخصصان مشهور فلسفه فنگ شویی در هُنگکنگ، میگوید تقاضا از وی برای دادن مشوره در مورد تغییر نام در سالهای اخیر افزایش یافته است و در میان کسانی که به او مراجعه میکنند تا از شر بدشانسیهاشان خلاص شوند، ۶۰ تا ۷۰ درصد بزرگسالان اند. او میگوید که تغییردادن نام، پس از تحولی بزرگ در زندگی مانند از دست دادن شغل، میتواند «به تنظیم حس و حال و روحیه» افراد کمک کند. او میگوید که «نام افراد شبیه لباسشان است؛ نشاندهنده شخصیت و احتمالا کلاسشان. در چین به خصوص، بسیاری دوست دارند نامشان مدرنتر و کمیابتر باشد، تا بتوانند وقتی دنبال کار میروند، از دیگران متفاوت به نظر برسند.»
اما ماک هشدار میدهد که افرادی که نام خود را تغییر میدهند و هدف شان از آن تغییر کامل ویژگیهای شخصیتیشان یا رسیدن به هدف خاصی است، احتمالا به آنچه میخواهند نمیرسند. او میگوید: «برخی از والدین میخواهند نام فرزندان خود را تغییر دهند تا آنها در صنف اول نمره شوند. این غیرممکن است. تغییر نام یک شخص میتواند به آوردن شانس در مسیر جدیدی که او در پیش گرفته کمک کند، اما مطمئنا نمیتواند تواناییهای اساسی فرد را تغییر دهد.»
پانگ در اینکه آیا نام جدیدش اوضاع را برای وی تغییر داده یا خیر، تردید دارد زیرا شانس او در زندگی حرفهای تاکنون شاهد بهبود نبوده است. او پس از اخراجشدن، شغل جدیدی پیدا کرده بود اما اواسط ماه نوامبر پس از یک ماه کار آنجا را ترک کرد. او میگوید: «من قصد ندارم امسال دوباره دنبال کار بروم. عوضش روی درسهایم تمرکز میکنم.»
در همینحال ژانگ به متقاضیان کار در هُنگکنگ هشدار میدهد که آنها نباید برای بهبود مسیر شغلیشان بیش از حد به نام جدید تکیه کنند. او میگوید: «تغییردادن نام ضرری ندارد، اما باید به خاطر داشته باشیم که این کار خرافاتی است و شانس آدمی را تغییر نمیدهد. برای بهبود اوضاع آدم باید سخت کار کند.»