براساس آمار تخمینی وزارت دولت در امور شهدا و معلولین در سه سال گذشته حدود ۱۵ هزار نفر به جمع افراد دارای معلولیت اضافه شده است. آمار مجموعی افراد دارای معلولیت در کشور حدود یک میلیون اعلام شده که ۱۸۰ هزار نفر آن از حمایت مالی دولت مستفید می‌شوند.
دولت برای حمایت و کمک به افراد دارای معلولیت اولین قانون حمایت از اشخاص دارای معلولیت را در سال ۱۳۸۹ با سه فصل و ۴۰ ماده تدوین و اجرایی کرد، اما بخش‌ها و ماده‌هایی از این قانون توسط اشخاص دارای معلولیت و نهادهای مدافع حقوق آن‌ها تبعیض‌آمیز قلمداد شده و خواستار تعدیل آن هستند. با آن‌که دولت شش سال پیش از تعدیل قانون حمایت از اشخاص دارای معلولیت سخن زده بود اما از تغییر و تعدیل قانون هنوز خبری نیست.
اشخاص دارای معلولیت که تعدادشان به ده‌ها نفر می‌رسد از چند روز به این‌طرف جلوی دروازه‌ی شورای ملی برای تعدیل‌نشدن قانون حمایت از اشخاص دارای معلولیت، نبودن زمینه کار، محدودیت در استفاده از امتیازاتی که در این قانون ذکر شده و کسر ۵۰ درصدی معاش‌شان تجمع اعتراضی و خیمه تحصن برپا کرده‌اند. معترضان می‌گویند حکومت زندگی مشقت‌بار آنان را نمی‌بیند و وعده‌های حکومت روی کاغذ مانده است.
معترضان در گفت‌وگو با روزنامه اطلاعات روز می‌گویند که بنابر محدودیت‌ها و مشکلات از امتیازاتی که در قانون حمایت از اشخاص دارای معلولیت سخن گفته شده نتوانسته‌اند استفاده کنند. امتیازات مثل دسترسی به خدمات بهداشتی، آموزشی و تعلیمی، اختصاص نمرات زمین و آپارتمان از مواردی است که این افراد از عدم دسترسی به آن سخن می‌گویند.
وعده‌های روی کاغذ
بشیر دیره، به قانون حمایت از اشخاص دارای معلولیت دولت معترض است. او می‌گوید از امتیازاتی که دولت در «قانون حقوق و امتیازات اشخاص دارای معلولیت» برای آن‌ها وعده شده است استفاده نکرده است.
آقای دیره با اشاره به ماده چهار و هشت قانون حمایت از اشخاص دارای معلولیت می‌گوید که دولت باید تبعیض میان اشخاص دارای معلولیت جنگی و طبیعی را بردارد. او دلیل افزایش افراد دارای معلولیت مادرزادی و طبیعی را نرسیدن دارو و واکسن می‌داند: «من خانمم مریض بود وقتی به شفاخانه نور رفتم به‌خاطر یک فورم ۷۰ افغانی از من گرفت. گفت وزیر صاحب سر تمام مردم مانده. مه با پنج هزار افغانی که امسال دولت ۵۰ درصدش را نداده چه کار کنم؟»
آقای دیره تأکید می‌کند که دولت بارها به آن‌ها وعده داده که قانون حمایت از اشخاص دارای معلولیت را تعدیل می‌کند، اما تا حالا این قانون تعدیل نشده است: «سوم دسامبر ریاست‌جمهوری وعده کرد که قانون حمایت از معلولان را تعدیل می‌کند، اما تا هنوز خبری نیست.»
تعدادی از تجمع‌کنندگان جلوی دروازه‌ای پارلمان می‌گویند وعده‌ها و امتیازاتی که دولت در قانون حمایت از اشخاص دارای معلولیت به آن‌ها داده، فقط روی کاغذ است و تنها کسانی از آن استفاده کرده که «شناخت» داشته‌اند و برای بقیه هنوز جنبه‌ی عملی پیدا نکرده است.
در ماده ۲۳ قانون حمایت از اشخاص دارای معلولیت، دولت وعده کرده برای بازتوانی افراد دارای معلولیت مراکز بازتوانی برای آن‌ها ایجاد کند، اشخاص دارای معلولیت می‌گویند که دولت تنها توانسته در سراسر افغانستان یک شفاخانه برای بازتوانی افراد دارای معلولیت ایجاد کند.
آصف رحیمی در سال ۱۳۶۵ در جنگ میان نیروهای دولتی و جنگ‌جویان مجاهدین معلول شده است. او می‌گوید نگران است که حمایت دولت از او قطع شود: «در وزارت شهدا و معلولین آوازه است که معاش معلولانی را که پیش از سال ۱۳۸۰ معلول شده باشد قطع می‌کند، به ما گفته شد به شفاخانه ۴۰۰ بستر برای تثبیت دوباره معلولیت خود برویم. در آن‌جا بهانه آورد و گفت به پیژنتون وزارت دفاع بروید. آن‌جا که رفتم گفت اسنادتان حریق شده.»
در ماده ۲۴ قانون حمایت از اشخاص دارای معلولیت گفته شده که «شهرداری‌ها حین توزیع نمرات زمین و در مرکز و ولایات با ۵۰ درصد تخفیف به افراد دارای معلولیت و وزارت انکشاف شهری و سایر ادارات ذی‌ربط حین توزیع آپارتمان‌های رهایشی سهمیه جداگانه را با تخفیف ۲۰ درصدی در قیمت آن برای معلولین بی‌سرپناه اختصاص می‌دهند.»
آصف رحیمی اضافه می‌کند که او غیر کمک مادی دولت از امتیازات دیگر قانون حمایت از اشخاص دارای معلولیت مستفید نشده است: «در قسمت تداوی اشخاص دارای معلولیت اصلا ما را نمی‌پذیرند. وقتی مریض می‌شویم به توان خود مصرف می‌کنیم. در قسمت کار، شهرداری وعده کرده بود ۲۰ هزار غرفه به ما می‌دهد. تقریبا هشت هزار معلول درخواستی دادیم شهرداری گفت از توان‌شان نیست. در قسمت نمره زمین و آپارتمان قبلا تلاش کردیم جای را نگرفت. وقتی عریضه می‌کردیم گم می‌شد.»
عاشق‌الله از اشخاص دارای معلولیتی است که می‌گوید دولت کاروبارش را بسته است و حمایت مالی که قرار بود دریافت کنند به نصف رسانده است. عاشق الله می‌گوید: «من از یک قسمت امتیازات استفاده کردیم به زور سوته، نه به زور قانون. اگر رشوت بدهیم معاش ما کامل پرداخت می‌شود اما معاش ما به قدری نیست که رشوت بدهیم.»
ملک‌محمد ملک‌زاده سال ۱۳۶۹ یک پایش را در اثر انفجار ماین از دست داد. او می‌گوید به خاطر عملی‌نشدن وعده‌های حکومت جلوی پارلمان آمده است. به گفته‌ی آقای ملک‌زاده بخشی از افراد دارای معلولیت کمک‌های اقتصادی دولت را دریافت نکرده است و ۵۰ درصد معاش یک تعداد دیگر اجرا نشده است: «یک تعداد از افراد دارای معلولیت که کار شاقه می‌کردند دولت آن‌ها را از ساحه برداشتند. خواست ما این است که سه درصد معلولین که توانایی دارند در سراسر افغانستان به کار استخدام شوند.»
عبدالمنان می‌گوید صددرصد معلول است اما از امتیازاتی که در قانون حمایت از اشخاص دارای معلولیت آمده از هیچ کدامش نتوانسته استفاده کند: «از دولت نه زمین گرفتم و نه چیز دیگر. یکی دو دست یا دو پایش قطع است دولت می‌گوید شما اسناد تثبیت معلولیت ندارید. اسناد را خودشان گم کردند.»
آیا قانون تعدیل می‌شود؟
وزارت دولت در امور شهدا و معلولین از تعدیل قانون حمایت از معلولان سخن می‌زند و می‌گوید که مسوده قانون حمایت از اشخاص دارای معلولیت توسط آن‌ها نهایی شده و منتظر طی کردن پروسه قانونی‌اش است تا اجرایی شود: «کمیسیون مشترک پارلمان و سنا هفته گذشته فیصله کردند که وزارت دولت در امور شهدا و معلولین، وزارت مستقل شامل بودجه شود. این فیصله به ریاست‌جمهوری رفت اگر رییس‌جمهور این فیصله را تأیید کند ما در مسوده نام وزارت را تغییر می‌دهیم و به وزارت عدلیه روان می‌کنیم.»
ضیاالحق فضلی، سخن‌گوی وزارت دولت در امور شهدا و معلولین دلیل اعتراضِ جمعی از افراد دارای معلولیت را، برچیده‌شدن غرفه‌های آن‌ها در شهر کابل، قطع کمک‌های مالی دولت به کسانی که کارت های جعلی ساخته بودند، ربط می‌دهد: «سروی تازه ما نشان می‌دهد که حدود ۵۰ هزار کارت دریافت کمک برای معلولین جعلی است که این افراد از ما حقوق می‌گیرد. در یک سال گذشته ما ۳۰ هزار اسناد جعلی را تثبیت کردیم.» قرار گفته‌های آقای فضلی شهرداری کابل طبق نقشه با بایومتریک‌کردن افراد به آن‌ها غرفه می‌دهد تا از بی‌نظمی جلوگیری کند و در این میان ۷ درصد مربوط به معلولان است.
مسئولان وزارت دولت در امور شهدا و معلولین ادعاهای افراد دارای معلولیت درباره دسترسی‌نداشتن آن‌ها و نبودن خدمات آموزشی و بهداشتی را رد می‌کند: «ما اداره تعلیمات تخنیکی و مسلکی به ده‌ها انستیتیوت داریم. مرکز توان‌بخشی پیامبر اعظم در دارلمان در بخش‌های چشم، گوش و ساخت اعضای مصنوعی و مشوره‌های روان‌درمانی می‌تواند در بخش بازتوانی افراد دارای معلولیت را کمک کند.»