سزار (نام مستعار) عکاس سابق پولیس نظامی سوریه، در جلسه‌ی «کمیسیون بررسی جنایات جنگی سوریه» فقط چهار تصویر از ۵۵ هزار عکسی که از ۱۱ هزار قربانی شکنجه تا مرگ در زندان‌های نظام سوریه به همراه داشته، به اعضا نشان داد. خیلی تکان‌دهنده! صدایی که همه سر دادند.
اوگفت: «این تصویر‌ها شکنجه‌های وحشت‌ناکی را به تصویر می‌کشند که قطع بخش‌هایی از بدن، گرسنگی دادن تا مرگ، سوزاندن و از حدقه در‌آوردن چشم‌ها را نشان می‌دهد. سزار گفت که شکنجه‌ها به‌صورت سازمان‌دهی شده و فراگیر در زندان‌های سوریه صورت می‌گیرد و زنان، کودکان، جوانان و کهن‌سالان را در کنار علوی‌ها، مسیحی‌ها، دروزی‌ها و مسلمانان در بر‌می‌گیرد. اوگفت: «تمام جنازه‌های قربانیان از همه‌ی سوریه، به یک پای‌گاه نظامی در دمشق منتقل می‌شوند و گویا در آن‌جا دفن می‌شوند».
این جمله‌ی آخر مرا به یاد پولیگون پلچرخی و ده‌ها گور دسته‌جمعی ساخته شده در دوران‌های جنگ افغانستان انداخت. آخ که کمیسیونی را شاهد باشیم تا همه‌ی جنایات راست و چپ و سیاه و سفید را بررسی کند و برای یک‌بار هم که شده، نام آنانی را که قانون معافیت و خودبخشی را در دور 15 پارلمان تصویب و سپس توشیح کرده‌اند، در لیست سیاه جنایت‌کاران جنگی داخل کند.
افغانستان بیش‌ترین گورهای دسته‌جمعی را در میان کشور‌های پس از جنگ دارد. بزرگ‌ترین گور دسته‌جمعی در کابل است که بیش‌تر از 12300 نفر در یک قبر مدفون اند!
در جوار این مقبره‌ی نازنین(!) بیش‌تر از 37 گور دسته‌جمعی دیگر نیز به چشم می‌خورد. تصور این است که افغانستان بیش‌تر از 200 گور دسته‌جمعی (قسما شناخته شده) در سراسر کشور دارد و تا‌به‌حال بیش‌تر از 12 گور دسته‌جمعی توسط مؤسسان آن از بین رفته‌اند.