خریداری‌ گزاف وزارت صحت؛ برخی اقلام ۱۷۳ برابرِ قیمت بازار است

خادم‌حسین کریمی و الیاس نواندیش

یافته‌های اطلاعات روز از اسنادی که به دسترس قرار گرفته، حاکی از آن است که وزارت صحت عامه در ماه سرطان ۱۳۹۹، قرارداد خرید ۱۳ قلم اجناس الکترونیکی برای شفاخانه افغان-جاپان را به قیمت دوونیم برابر با گروپ کمپنی‌های صافی گلوبل به امضا رسانده است.

همچنان براساس این اسناد، علاوه بر قرارداد منعقدشده، گروپ کمپنی‌های صافی گلوبل، خریداری و نصب وسایل مورد نیاز دیگری را به قیمت ۶ برابر بیشتر از نرخ بازار در شفاخانه افغان-جاپان تحت عنوان اضافه‌کاری انجام داده و هزینه‌ی آن‌را از وزارت صحت عامه مطالبه دارد. وزارت صحت عامه اما از پرداخت این وجه به گروپ کمپنی‌های صافی گلوبل از درک اضافه‌کاری امتناع کرده است.

مشروح قرارداد

به تاریخ ۱۸ سرطان ۱۳۹۹، مدیریت عمومی تدارکات اجناسِ ریست تهیه و تدارکاتِ وزارت صحت عامه، قرارداد «۱۳ قلم اجناس الکترونیکی برای نظاتر از مریضان مصاب به کرونا همراه با نصب و تمام امورات ایجابی آن [برای] ضرورت ریاست شفاخانه‌ افغان-جاپان» را با گروپ کمپنی‌های صافی گلوبل به امضا رسانده است.

براساس این قرارداد، امر خریداری ۱۳ قلم اجناس الکترونیکی به قیمت مجموعی ۳ میلیون و ۵۹۵ هزار افغانی توسط گروپ کمپنی‌های صافی گلوبل برای شفاخانه افغان-جاپان صادر شده است. با توجه به تعداد بالای هریک از این ۱۳ جنس در قرارداد، خرید آن در زمره‌ی خریداری عمده به‌حساب می‌آید. براساس نرخ‌گیری که اطلاعات روز به‌‌صورت مستقل انجام داده است، این اجناس به‌‌صورت پرچون به قیمت مجموعی یک میلیون و ۴۷۹ هزار و ۵۰ افغانی در بازارهای کابل قابل خریداری و موجود است.

براساس این اسناد، ۷۰ عدد کمره امنیتی از نوع AHD – outdoor camera، به قیمت فی واحد ۵ هزار افغانی و قیمت مجموعی ۳۵۰ هزار افغانی قرارداد شده است. براساس نرخ‌گیری اطلاعات روز، این نوع کمره‌ی امنیتی به‌‌صورت پرچون به قیمت ۱۶۰۰ افغانی در بازارهای کابل قابل خرید است که قیمت ۷۰ عدد آن مجموعا حداکثر ۱۱۲ هزار افغانی می‌شود. تفاوت میان قیمت ۷۰ عدد از این نوع کمره در بازار و قرارداد صورت گرفته، ۲۳۸ هزار افغانی است.

همچنان در این قرارداد، ۱۳۰ عدد کمره‌ی امنیتی از نوع AHD – Indoor camera به قیمت فی واحد ۵۵۰۰ افغانی و قیمت مجموعی ۷۱۵ هزار افغانی قرارداد شده ست. این نوع کمره‌ی امنیتی براساس نرخ‌گیری اطلاعات روز به قیمت فی واحد ۱۲۰۰ افغانی به‌‌صورت پرچون در بازارهای کابل قابل دریافت است که قیمت ۱۳۰ عدد آن مجموعا حداکثر ۱۵۶ هزار افغانی می‌شود. تفاوت میان قیمت بازار و قیمت تعیین‌شده در قرارداد مجموعا ۵۵۹ هزار افغانی می‌شود.

سومین قلم مورد نیاز، ۶ عدد دستگاه کمره از نوع XVR – ۳۲ Chaneel است که به قیمت فی واحد ۴۵ هزار افغانی و قیمت مجموعی ۲۷۰ هزار افغانی قرارداد شده است. براساس نرخ‌گیری اطلاعات روز، این نوع دستگاه کمره به قیمت فی واحد ۱۶ هزار افغانی به‌‌صورت پرچون در بازارهای کابل قابل دریافت است که قیمت مجموعی ۶ واحد آن حداکثر ۹۶ هزار افغانی می‌شود. تفاوت میان قیمت بازار و قیمت تعیین‌شده در قرارداد مجموعا ۱۷۴ هزار افغانی می‌شود.

چهارمین قلم مورد نیاز، ۶ عدد دستگاه ذخیره‌کننده‌ی کمره از نوع Internal Hard Disk 4TB است که به قیمت فی واحد ۱۵ هزار افغانی و قیمت مجموعی ۹۰ هزار افغانی قرارداد شده است. براساس نرخ‌گیری اطلاعات روز، این نوع دستگاه ذخیره‌کننده‌ی کمره به قیمت فی واحد ۷ هزار افغانی و قیمت مجموعی ۴۲ هزار افغانی به‌‌صورت پرچون در بازارهای کابل قابل دریافت است. تفاوت میان قیمت بازار و قیمت تعیین‌شده در قرارداد مجموعا ۴۸ هزار افغانی می‌شود.

همچنان براساس این اسناد، ۶ عدد پاکس کمره امنیتی از نوع Network Rack به قیمت فی واحد ۳۵ هزار افغانی و قیمت مجموعی ۲۱۰ هزار افغانی قرارداد شده است. براساس نرخ‌گیری اطلاعات روز، این نوع پاکس کمره امنیتی در بازارهای کابل به‌‌صورت پرچون به قیمت فی واحد ۷ هزار و صد افغانی و قیمت مجموعی ۴۲ هزار و ۶۰۰ افغانی قابل دریافت است. میان قیمت بازار و قیمت تعیین‌شده در قرارداد مجموعا، ۱۶۷ هزار و ۴۰۰ افغانی تفاوت وجود دارد.

ششمین جنس مورد نیاز شفاخانه‌ افغان–جاپان، ۵ جعبه پوش لین از نوع PVC Duct 40*40 است که به قیمت فی جعبه ۱۰ هزار افغانی و قیمت مجموعی ۵۰ هزار افغانی قرارداد شده است. براساس نرخ‌گیری اطلاعات روز، این نوع پوش لین به‌‌صورت پرچون به قیمت فی جعبه ۱۱۰ افغانی و قیمت مجموعی ۵۵۰ افغانی قابل دریافت است. تفاوت میان قیمت بازار و قیمت تعیین‌شده در قرارداد، ۴۹ هزار و ۴۵۰ افغانی می‌باشد.

همچنان براساس این اسناد، بار دیگر ۵ جعبه پوش لین از نوع PVC Duct 40*40 قرار داد شده و این‌بار قیمت فی جعبه‌ی آن ۱۹ هزار افغانی و قیمت مجموعی آن ۹۵ هزار افغانی تعیین شده است. براساس نرخ‌گیری اطلاعات روز، این نوع پوش لین به‌‌صورت پرچون به قیمت فی جعبه ۱۱۰ افغانی و قیمت مجموعی ۵۵۰ افغانی قابل دریافت است. تفاوت میان قیمت بازار و قیمت تعیین‌شده در قرارداد، ۹۴ هزار ۴۵۰ افغانی می‌شود.

همچنان براساس این اسناد، ۵ جعبه پوش لین از نوع PVC Duct 25*25 به قیمت فی جعبه ۵ هزار افغانی و قیمت مجموعی ۲۵ هزار افغانی قرارداد شده است. براساس نرخ‌گیری اطلاعات روز، این نوع پوش لین به‌‌صورت پرچون به قیمت فی جعبه ۷۰ فغانی و قیمت مجموعی ۳۵۰ افغانی قابل دریافت است. میان قیمت بازار و قیمت تعیین‌شده در قرارداد مجموعا ۲۴ هزار و ۶۵۰ افغانی تفاوت وجود دارد.

براساس این قرارداد، ۶ واحد ذخیره‌کننده‌ی برق از نوع UPS به قیمت فی واحد ۲۰ هزار افغانی و قیمت مجموعی ۱۲۰ هزار افغانی میان وزارت صحت عامه و گروپ کمپنی‌های صافی گلوبل قرارداد شده است. براساس نرخ‌گیری اطلاعات روز این نوع ذخیره‌کننده‌ی برق به‌‌صورت پرچون به قیمت فی واحد ۱۶۵۰۰ افغانی و قیمت مجموعی ۹۹ هزار افغانی در بازارهای کابل قابل دریافت است. تفاوت میان قیمت بازار و قیمت تعیین‌شده در قرارداد ۲۱ هزار افغانی می‌شود.

همچنان براساس این اسناد، ۵ هزار متر لین کمره از نوع Cable RG6 به قیمت فی متر ۱۴۵ افغانی و قیمت مجموعی ۷۲۵ هزار افغانی قرارداد شده است. براساس نرخ‌گیری روزنامه‌ اطلاعات روز، این لین کمره به‌‌صورت پرچون به قیمت فی متر ۲۰ افغانی و قیمت مجموعی ۱۰۰ هزار افغانی در بازارهای کابل قابل خرید است. تفاوت میان قیمت بازار و قیمت تعیین‌شده در قرارداد ۶۲۵ هزار افغانی می‌شود.

جنس دیگر مورد نیاز شفاخانه‌ افغان-جاپان، ۵۰۰ متر پوش لین خلتمی از نوع EMT pipe/PVC pipe است که به قیمت فی متر ۲۷۰ افغانی و قیمت مجموعی ۱۳۵ هزار افغانی قرارداد شده است. براساس نرخ‌گیری اطلاعات روز، این نوع پوش لین خلتمی به‌‌صورت پرچون به قیمت فی متر ۴۰ افغانی و قیمت مجموعی ۲۰ هزار افغانی در بازارهای کابل قابل خریداری است. تفاوت میان قیمت بازار و قیمت تعیین‌شده در قرارداد، ۱۱۵ هزار افغانی است.

براساس این اسناد، ۱۰ عدد تلویزیون از نوع TV – ۶۵ inch به قیمت فی عدد ۶۰ هزار افغانی و قیمت مجموعی ۶ صد هزار افغانی قرارداد شده است. براساس نرخ‌گیری اطلاعات روز، این نوع تلویزیون به‌‌صورت پرچون به قیمت فی عدد ۶۰ هزار افغانی و قیمت مجموعی ۶ صد هزار افغانی در بازارهای کابل قابل دریافت است. هیچ تفاوتی میان قیمت بازار و قیمت تعیین‌شده در قرارداد وجود ندارد.

همچنان براساس این اسناد، یک عدد سویچ از نوع Network Switch به قیمت ۲۱۰ هزار افغانی قرارداد شده است. براساس نرخ‌گیری اطلاعات روز این نوع سویچ به قیمت ۲۱۰ هزار افغانی به‌‌صورت پرچون در بازارهای کابل قابل دریافت است. هیچ تفاوتی میان قیمت بازار و قیمت تعیین‌شده در قرارداد وجود ندارد.

در مجموع، خریداری این اجناس به قیمت مجموعی ۳ میلیون و ۵۹۵ هزار افغانی میان وزارت صحت عامه و گروپ کمپنی‌های صافی گلوبل قرارداد شده است. این در حالی است که براساس نرخ‌گیری اطلاعات روز از حداقل ۵ شرکت عرضه‌کننده‌ی این نوع اجناس، در بازار کابل به‌‌صورت پرچون، مجموعا به قیمت یک میلیون و ۴۷۹ هزار و ۵۰ افغانی قابل دریافت است. به‌‌صورت مجموعی، میان قیمت تعیین‌شده در قرارداد و قیمت بازار، ۲ میلیون و ۱۱۵ هزار و ۹۵۰ افغانی تفاوت وجود دارد. به عبارت دیگر، این قرارداد به‌‌صورت کل ۲.۴۳ برابر قیمت‌تر از نرخ بازار میان وزارت صحت عامه و گروپ کمپنی‌های صافی گلوبل به امضا رسیده است. در جزئیات اما، برخی از اجناس حتا ۱۷۳ برابر بیشتر از قیمت بازار قرارداد شده است.

وزارت صحت عامه، در پاسخ به پرسش اطلاعات روز مبنی بر چندبرابر بودن قیمت اجناس در این قرارداد در مقایسه با قیمت بازار، می‌گوید که قیمت تعیین‌شده در قرارداد نازل‌ترین نرخ ارائه‌شده در آن زمان بوده و بسیاری از شرکت‌ها در آن زمان حتا از نرخ‌دهی خودداری می‌کردند.

دستگیر نظری، سخن‌گوی وزارت صحت عامه در پاسخ به اطلاعات روز می‌گوید که این قرارداد علاوه بر خریداری، نصب اجناس مذکور را نیز در بر می‌گرفت.

اگرچه در عنوان قرارداد مشخص شده است که قرارداد مذکور جهت «خریداری، نصب و تمام امور ایجابی» اجناس مورد نیز منعقد شده است اما در متن قرارداد و مشخصا در اسناد مربوط به نرخ‌دهی گروپ کمپنی‌های صافی گلوبل، صرفا قیمت اجناس درج شده و هیچ اشاره‌ای به هزینه‌ی نصب این اجناس صورت نگرفته است.

از توضیحات وزارت صحت عامه چنین برمی‌آید که تفاوت میان قیمت این اجناس در قرارداد و قیمت این اجناس در بازار، هزینه‌ی نصب آن‌ها بوده است. اگر تفاوت میان قیمت اجناس در این قرارداد و قیمت‌های بازار را به‌عنوان هزینه‌ی نصب این اجناس در نظر بگیریم، پرسش این است که چرا در این قرارداد، هزینه‌ی نصب یک جنس چندبرابر قیمت خریداری جنس تعیین شده است. به‌عنوان نمونه، قیمت یک جعبه پوش لین از نوع PVC Duct 40*40 در این قرارداد ۱۹ هزار افغانی تعیین شده است درحالی‌که قیمت یک جعبه‌ی این نوع لین در بازار ۱۱۰ افغانی است که ۱۷۳ برابر تفاوت را نشان می‌دهد. چگونه می‌توان توجیه کرد که هزینه‌ی نصب یک جعبه لین ۱۷۳ برابر قیمت خریداری آن باشد؟

اگرچه براساس نرخ‌گیری که روزنامه‌ اطلاعات روز انجام داده، هیچ نرخ مشخصی در خصوص نصب اجناس الکترونیکی در بازارهای کابل وجود ندارد اما معمولا هزینه‌ی نصب اجناس الکترونیکی، در بالاترین حد، از نصف قیمت جنس تجاوز نمی‌کند. به‌عنوان نمونه، اگر یک پایه تلویزیون به قیمت ۴۰ هزار افغانی خریداری شود، بالاترین هزینه‌ی نصب آن در بازار کابل حداکثر ۲ هزار افغانی است که یک بیستم قیمت خود جنس می‌شود اما هزینه‌ی نصب در این قرارداد تا ۱۷۳ برابر نیز در نظر گرفته شده است.

اضافه‌کاری مورد نزاع

گروپ کمپنی‌های صافی گلوبل، علاوه بر اجرای قرارداد متذکره، فهرستی از خریداری ۱۱ قلم اجناس الکترونیکی و نصب آن‌ها را نیز به قیمت مجموعی یک میلیون و ۸۳۱ هزار و ۶۵۰ افغانی انجام داده است.

براساس این فهرست، خریداری و نصب ۱۱ هزار و ۶۱۰ متر لین کمره به قیمت مجموعی یک میلیون ۶۸۳ هزار و ۴۵۰ افغانی، ۱۱ متر لین دستگاه HDMI Cable به قیمت مجموعی۱۹ هزار و ۸۰۰ افغانی، ۶ متر لین دستگاه HDMI 3M به قیمت مجموعی ۱۸ صد افغانی، ۶ قطعه دستگاه HDMI SPLITER به قیمت مجموعی هشت‌هزار و چهارصد افغانی و ۲ قطعه دستگاه RACK 6U به قیمت مجموعی ۷۰ هزار افغانی انجام شده است.

همچنان ۴۰۰ قطعه BMC به قیمت مجموعی ۸ هزار افغانی، ۶ قطعه POE به قیمت مجموعی ۷ هزار و ۸ صد افغانی، ۴۰ جعبه دبل پیچ به قیمت مجموعی ۳۲۰۰ افغانی، ۴۰۰ قطعه MOUSE به قیمت مجموعی ۲۴۰۰ افغانی، صد متر PIP2/2 به قیمت مجموعی ۲۵ هزار افغانی و ۶ قطعه MOUSC JOIMER به قیمت مجموعی ۱۸ صد افغانی انجام شده است.

اطلاعات روز در خصوص فهرست اضافه‌کاری صورت‌گرفته نیز نرخ‌گیری مستقلانه‌ای از بازارهای کابل انجام داده است. براساس نرخ‌گیری که اطلاعات روز انجام داده، مجموع اجناس مندرج در این فهرست به قیمت ۲۹۵ هزار و ۲۹۰ افغانی به‌‌صورت پرچون در بازارهای کابل قابل خریداری است. تفاوت میان قیمت‌های ارائه‌شده در فهرست اضافه‌کاری شرکت مذکور و قیمت‌های بازار، یک میلیون و ۵۳۶ هزار و ۳۶۰ افغانی است. به عبارت دیگر، قیمت ارائه‌شده توسط این شرکت، حداقل شش‌برابر قیمت بازار است.

گروپ کمپنی‌های صافی گلوبل، از بابت این اضافه کاری که به پیشنهاد این کمپنی و با تأیید وزارت صحت عامه خارج از قرارداد منعقدشده صورت گرفته است، یک میلیون و ۸۳۱ هزار و ۶۵۰ افغانی از وزارت صحت عامه مطالبه دارد. اما وزارت صحت عامه تا کنون از پرداخت این وجه به گروپ کمپنی‌های صافی گلوبل امتناع کرده است.

دستگیر نظری، سخن‌گوی وزارت صحت عامه در پاسخ به روزنامه‌ اطلاعات روز در خصوص این موضوع می‌گوید که به دلایل «ختم سال مالی، مشکلات در اضافه‌کاری و متوقف‌بودن پرداخت‌ به پروژه‌های کرونا از طرف کمیسیون تفتیش پارلمان»، اضافه‌کاری متذکره قابل تعمیل و اجرا نبوده و در نتیجه، هیچ وجهی از بابت اضافه‌کاری به این شرکت از طرف وزارت صحت عامه پرداخت نشده است. آقای نظری می‌گوید که «موضوع مذکور ذریعه‌ی ایمیل به شرکت قراردادی اخبار گردیده بود.»

«این گزارش با حمایت مالی اتحادیه اروپا تولید شده است. محتوای آن صرفا به عهده‌ی «روزنامه‌ اطلاعات روز» بوده و منعکس‌کننده‌ی نظریات اتحادیه‌ی اروپا نیست.»