گروهی ۱۷نفری از دختران ربات‌ساز در ولایت هرات هیچ کدام در زمان حاکمیت طالبان متولد نشده نبودند. وقتی به دنیا آمدند، بساط طالبان از افغانستان برچیده شده بود و می‌توانستند با خیال راحت مکتب بروند. در یک دوئل خیر و شر، همزمان با این‌که هر یک از این دختران قد می‌کشیدند و در مسیر دانش خیز برمی‌داشتند، خیزش دوباره‌ی طالبان نیز از جنوب و شرق کشور جان می‌گرفت. در سال ۲۰۲۱ وقت گروهی ۱۷نفری تیم رباتیک دختران افغانستان در فهرست ۳۰ جوان برتر زیر ۳۰ سال در سطح آسیا قرار گرفتند، رهبران طالبان یک طرف میز مذاکره و جنگ‌جویان این گروه در نقاط بسیاری افغانستان سرگرم جنگ بودند. نیروهای خارجی از افغانستان بیرون می‌شوند و طالبان بر طبل پیروزی می‌کوبند.
در بحبوحه‌ی جنگ و مذاکره دختران رباتیک این روزها نگران دستآوردهای هستند که جهان را متعجب ساخته و حالا از روزی می‌ترسند که با سهیم‌شدن طالبان در قدرت، پس به نقطه صفر برگردند و بار دیگر آزادی‌های فردی به‌ویژه فرصت آموزش از زنان و دختران گرفته شود.
دختران ربات‌ساز افغان با ساخت ۱۲ ربات مسابقه‌ای و کاربردی و سفر به ۹ کشور، به یکی از موفق‌ترین گروه‌های دختران در کشور مبدل گشته‌اند و آوازه‌ی موفقیت‌شان بسیاری از کشورها را درنوردیده است.
دختران ربات‌ساز برای ساخت ربات‌ها پیوسته و بی‌وقفه تلاش می‌کنند و حاصل این تلاشِ حدود چهارساله‌شان، دستگاه ساده وینتلاتور [تنفس مصنوعی]، ربات ضدعفونی وسایل کوچک، پروسس زعفران و جمع‌آوری گندم بوده و حالا هم پنج ماه می‌شود که عزم‌شان را برای ساخت ربات ماینروب جزم کرده‌اند.
به دیدن سمیه فاروقی، کاپیتان دختران ربات‌ساز به محل کارش رفتم. او با نصب یک نرم‌افزار داخل گوشی همراه، ربات ماینروب را به حرکت می‌اندازد، تا فلز را تشخیص دهد. این طرح اولیه است. او با اشتیاق فراوان سرگرم ساخت این ربات است تا چهره‌ی قدرتمند از دختر افغان در سطح جهان به نمایش بگذارد.
سمیه فاروقی، هدف از ساخت ربات ماینروب را تلاش برای کاهش تلفات انفجار ماین در افغانستان می‌داند. اما روزی که سمیه فاروقی با اشتیاق طرح اولیه‌ی ربات ماینروب را شرح می‌داد، در کابل وقوع یک انفجار فاجعه انسانی آفرید. حادثه‌ای که براساس آمارهای رسمی دست‌کم ۵۰ نفر کشته و بیش از ۱۰۰ تن دیگر زخمی شدند. تروریستان یک مکتب دخترانه را در غرب کابل هدف قرار داده بودند. قربانیان اکثریت دانش‌آموزان دختر از جنس سمیه فاروقی بودند.
سمیه فاروقی ۱۷ سال دارد و یکی از دختران متولدشده پس از سقوط رژیم طالبان است. او حاکمیت طالبان را به چشم خود ندیده است، اما براساس روایت خانواده‌اش در آن زمان، زنان از کوچک‌ترین حق‌شان، از جمله رفتن به بیرون از خانه و مکتب، محروم بوده‌اند: «خواست ما از گروه طالبان این است که به ما اجازه بدهند تا بیشتر رشد کنیم و نباید حق آموزش و تحصیل از ما گرفته شود.»
«رویای بزرگ»
دیانا ۱۶ ساله، یکی دیگر از دختران ربات‌ساز هرات است. او نیز از خروج نیروهای خارجی از افغانستان نگران است. او با حضور این نیروها و سقوط رژیم طالب فرصت یافت تا مکتب برود و حالا ربات بسازد. او نیز آرزوهای بزرگی در سر دارد: از ساخت ربات‌های پیشرفته تا انسان‌نما. او نیز می‌گوید از ذهنیت خشک طالبان ترس دارد و آشفته‌خاطر است.
می‌گوید که با ساخت ربات‌ها به مقابله با دیدگاه‌های سنتی مبنی بر محدودیت بر زنان اقدام می‌کند و حفظ دستآوردهای دختران و زنان افغان باید خط سرخ در گفت‌وگوهای صلح با طالبان باشد.
هشدار از آینده‌ی تاریک
به‌تازگی اداره استخبارات امریکا هشدار داده است که پس از خروج نیروهای خارجی از افغانستان، دستآوردهای زنان در این کشور زیر تهدید جدی قرار دارد. شورای استخبارات ملی امریکا در یک گزارش روز سه‌شنبه، ۱۴ ثور گفت که طالبان در بخش محدودساختن حقوق زنان هنوز هم در موقف خود تغییری نیاورده‌اند.
این شورا هشدار داده بود که با حاکمیت طالبان، دستآوردهای زنان افغان طی دو دهه‌ی اخیر نابود خواهد شد.
ذهنیت طالبان نسبت به زنان تاریک و خشک‌اند. در زمان طالبان دختران از رفتن به مکتب منع شدند. اکنون مکاتب دخترانه در مناطق تحت تسلط طالبان مسدودند. به همین دلیل بسیاری از زنان از دوران حاکمیت گروه طالبان به‌عنوان «دوران سیاه» و «عقب‌گرد» تاریخی یاد می‌کنند و از جامعه جهانی به‌ویژه ایالات متحده امریکا می‌خواهند که اجازه‌ی برگشت این دوران را ندهد.
این نگرانی زنان در حالی مطرح می‌شود که مذاکره‌کنندگان طالبان گفته بودند که حقوق زنان در چوکات شریعت اسلامی را رعایت خواهند کرد، اما از دید فعالان حقوق زن، این موضع‌گیری طالبان بسیار کلی و مبهم است.
چهره‌ی مثبت از افغانستان
سید عبدالوحید قتالی، والی هرات دستآوردهای دختران ربات‌ساز را شگفتی‌آور می‌داند و می‌پذیرد که این دختران حمایت چندانی نشده‌‌اند: «من به دختران رباتیک افتخار می‌کنم. دختران رباتیک سربازان داخلی افغانستان و همچنین سفیرهای افتخار هستند. ما از برنامه‌های‌شان در راستای مبارزه با کرونا و طرح ربات خنثاسازی ماین استقبال می‌کنیم.»
او تأکید می‌کند که روی بلندبردن ظرفیت دختران ربات‌ساز هزینه خواهد شد: «سه سال پیش وقتی من شهردار هرات بودم، قرار بود که دختران رباتیک روی جمع‌آوری و تفکیک زباله‌ها کار کنند. یک طرح عالی هم ارائه کردند. متأسفم که فضای تروریزم، دختران رباتیک را مجبور کرد که به‌جای ساخت دستگاه تفکیک زباله، ماینروب در مقابل تروریستان بسازند.»
نام افغانستان با انفجار، انتحار، ناامنی و خشونت علیه زنان در جهان مشهور است، اما در سوی دیگر، دختران ربات‌ساز افغان بی‌وقفه تلاش می‌کنند این چهره‌ی افغانستان را تغییر دهند. مجله امریکایی فوربز، تیم رُباتیک دختران افغانستان را در فهرست ۳۰ جوان برتر زیر ۳۰ سال در سطح آسیا قرار داده است. حدود سه سال قبل نیز تیم رباتیک دختران افغانستان با شرکت در یک مسابقه رباتیک در امریکا، مدال شجاعت نقره گرفت.
ناهید، ۱۵ ساله عضو دختران ربات‌ساز به روزنامه اطلاعات روز می‌گوید که باید جهان، افغانستان را با جلوه‌های مثبت بشناسد. او در تقلای روزی است تا دانش رباتیک در کشور افزایش یابد و آنان بتوانند با ساخت ربات‌های پیشرفته با کشورهای پیشگام ربات‌سازی رقابت کنند: «این کار شدنی، اما زمان‌بر است.»