وضعیت زخمیان مکتب سیدالشهدا؛ «ترکش‌ها را نکشیده، مرخص کردند»

فریضه عالمی و عابر شایگان

حدود بیست روز پس از حمله مرگبار بر مکتب دخترانه سیدالشهدا در غرب کابل، برخی از زخمیان این حمله می‌گویند که در شفاخانه‌ها با بی‌توجهی و سهل‌انگاری داکتران مواجه بوده‌اند و بدون بهبود کامل از آنجا مرخص شده‌‌اند.

این زخمیان در همان روزهای اول پس از حمله که در برخی از شفاخانه‌‌های پایتخت تحت درمان قرار گرفته بودند، در وضعیتی از شفاخانه‌ها مرخص شدند که هنوز ترکش‌ (چره) در بدن‌شان باقی مانده بود. بعدا گروهی از داکتران رضاکار به کمک آن‌ها شتافته و زمینه‌ی درمان برخی از آن‌ها را در خانه‌‌های‌شان و شمار دیگر را در شفاخانه‌ها فراهم کرده‌‌اند.

فاطمه، دانش‌آموز صنف یازده مکتب سیدالشهدا که در حمله انفجاری ۱۸ ثور از قسمت دست و پا شدیدا زخم برداشته بود، برای درمان در شفاخانه محمدعلی جناح منتقل شد و تحت درمان قرار گرفت. اما پس از گذشت ۱۶ روز بستری در این شفاخانه زخم‌هایش بهبود نیافت. وقتی خانواده‌ی او متوجه می‌‌شوند که وضعیت سلامتی او هر روز بدتر می‌‍‌شود، او را به انستیتوت طبی فرانسه برای مادران و کودکان (FMIC) منتقل می‌کنند. داکتران این مرکز پس از معاینه فاطمه، به پدرش می‌گویند که در دست دخترش ترکش (چره) مانده و پایش هم شکسته است و نیاز به جراحی دارد.

سمیرا، دانش‌آموز مکتب سیدالشهدا هم وضعیت شبیه فاطمه را در شفاخانه استقلال پشت سر گذاشته است. پدر او در گفت‌‌وگویی با اطلاعات روز می‌گوید که سمیرا بر اثر سوختگی دست‌ها و صورتش به بخش سوختگی شفاخانه استقلال منتقل شده بود اما به علت رسیدگی‌نکردن داکتران به زخم‌ها و آسیب‌‌های قسمت‌‌های دیگر بدنش، وضعیتش وخیم شده و ناچار او را به کمک ستاد کمک به زخمیان به شفاخانه دیگری منتقل کرده‌‌اند.

داکتر حبیب‌الله بهرام، عضو گروه داکتران رضاکار می‌‌گوید شماری از شفاخانه‌ها در کمک به زخمیان این حمله کم‌کاری کرده‌‌اند و زخمیان را در وضعیت نامناسب از شفاخانه‌ها مرخص کرده‌‌اند. از جمله او به زخمی‌ای اشاره می‌‌کند که در شفاخانه «صحت طفل» بستری بوده و با وجودی که آزمایش سی‌تی اسکن نشان می‌‌داده که در سر او ترکش وجود دارد، اما داکتران او را عملیات نکرده بودند: «این بی‌توجهی برای آن مریض واقعا مشکل‌ساز شده بود. به همین ترتیب بعضی از زخمیان از بی‌توجهی داکتران در شفاخانه‌ها شکایت داشتند. البته یک تعداد خانواده‌ها نیز به مشاوره داکتران درست گوش نکرده بودند و یا داکتران نتوانسته بودند به آن‌ها مشاوره درست بدهند که این مسأله هم سبب ایجاد مشکل برای زخمیان شده بود.»

وزارت صحت عامه افغانستان این مشکلات را رد نمی‌کند اما می‌‌گوید که در روز حمله به مکتب سیدالشهدا شمار زخمیان بیش از پذیرش و ظرفیت شفاخانه‌ها بوده‌‌اند. غلام دستگیر نظری، سخن‌گوی این وزارت در گفت‌وگو با اطلاعات روز می‌‌گوید زمانی که ظرفیت شفاخانه‌ها پایین باشد و تعداد بیماران زیاد، «بدون شک خطای طبی» صورت می‌‌گیرد: «شفاخانه‌ای که ظرفیت ۱۰ بستر اضطراری را داشته باشد و پرسنل نیز براساس همان ده بستر تعیین شده باشد و در عین زمان بیشتر از ۶۰ زخمی در آن شفاخانه مراجعه کنند، بدون شک آشفتگی ایجاد می‌‌شود. از طرف دیگر در روز حادثه بیشتر از ۲ هزار نفر که بیشترشان از بستگان زخمیان بودند در شفاخانه‌ها تجمع کرده بودند و این هم سبب مختل‌شدن روند رسیدگی به زخمیان شده بود.»

حمله انفجاری بر مکتب سیدالشهدا یکی از حملات پرتلفات سال‌‌های اخیر در افغانستان بود که قربانیان آن را عموما دختران دانش‌آموز بودند. برپایه آمار رسمی در این حمله بیش از ۸۵ نفر که بیشتر آن‌ها جوانان و نوجوانان بودند، جان باختند و بیش از ۱۵۰ نفر زخمی شدند. این حمله با واکنش‌‌های جهانی همراه شد و بازتاب گسترده‌ای داشت. دولت افغانستان دو روز پس از این حمله، پس از بالاگرفتن انتقادها و خواست خانواده‌‌های قربانیان، عزای عمومی اعلام کرد. هنوز مسئولیت این حمله را کسی به عهده نگرفته است، هرچند که دولت گفته کار گروه طالبان است اما این گروه دست‌داشتن در این حمله را رد کرده است.

با این‌که محمداشرف غنی در پیام ویدیویی گفت به مسئولان زیردستش دستور داده که با استفاده از همه امکانات و تمام توان به درمان زخمیان این حمله بشتابند، اما ستاد کمک به زخمیان این حمله می‌‌گویند که حکومت در کمک به زخمیان بی‌توجهی و کم‌کاری می‌‌کند. زهرا یگانه، رضاکار در بخش رسیدگی و حمایت از زخمیان به روزنامه اطلاعات روز می‌‌گوید که بیشتر زخمیانی را که شفاخانه‌ها مرخص کرده بودند بعد از چند روز دوباره مجبور شدند به شفاخانه‌ها مراجعه کنند. او می‌‌افزاید که به علت سهل‌انگاری داکتران، شماری از زخمیان در شب حادثه به‌طور دقیق معاینه و درمان نشده بودند و بعد از سه روز زخم آن‌ها عفونت کرده و دوباره به شفاخانه‌ها مراجعه کردند: «شاهد این هستم که پس از گذشت چند روز از حادثه، زنان و کودکان یکی چره به سر، یکی چره در کمر، بعضی‌‌های دیگر چره در پا و بازو و حتا در بطن داشتند، به شفاخانه‌ها مراجعه کرده و دوباره عملیات می‌‌شدند.»

فاطمه دانش‌آموز یکی دیگر از زخمیان مکتب سیدالشهدا است که در شفاخانه علی‌آباد بستری بوده است. او در این شفاخانه دو بار عملیات شده و حدود ۹۰ ترکش از پایش کشیده شده بود. فاطمه پس از سه روز بستری از آن‌جا به بخش سوختگی شفاخانه استقلال منتقل می‌‌شود و پس از پانسمان از این شفاخانه مرخص می‌‌شود. پس از گذشت دو روز در خانه، وضعیت سلامتی او بدتر می‌‌شود و خانواده‌اش او را دوباره به شفاخانه استقلال منتقل می‌‌کنند. اما داکتران این شفاخانه او را به‌دلیل تعطیلی آخر هفته نپذیرفته و می‌‌گویند که دو روز بعد مراجعه کند. بعدا او به کمک ستاد کمک به زخمیان به شفاخانه محمدعلی جناح منتقل شده و بستری می‌‌شود: «در این شفاخانه دوباره از پایم عکس گرفتند و متوجه شدند که بیشتر از پنج چره در پاهایم مانده است. برای بار سوم عملیات‌ام کردند. در شفاخانه علی‌آباد تمام زخم‌هایم را دوخته بودند اما در شفاخانه محمدعلی جناح گفتند نباید زخم‌ها دوخته می‌‌شد، چون زخم‌ها عمق است اگر دوخته شود، عفونت می‌‌کند.»

حالا ستاد کمک به زخمیان مکتب سیدالشهدا قرار است زخمیانی را که وضعیت‌شان وخیم است و آسیب جدی دیده‌‌اند و در افغانستان قابل درمان نیست به ترکیه بفرستند. تا اکنون ۲۰ زخمی معاینه‌شده و از این میان ۱۲ تن آن‌ها به کمک هزینه مردم برای درمان به ترکیه فرستاده می‌‌شوند.

وزارت صحت عامه می‌‌گوید که برخی از شفاخانه‌ها مشکلات مدیریتی دارند، اما مشکل اساسی شفاخانه کمبود بودجه است. سخن‌گوی این وزارت می‌‌افزاید که شفاخانه‌‌های بزرگ دولتی برای عرضه خدمات از سه تا پنج میلیون افغانی پول در اختیار دارند و بیشتر بودجه این شفاخانه صرف مزد داکتران و پرسنل آن‌ها می‌‌شود.