محمدکریم خلیلی، رهبر حزب وحدت اسلامی افغانستان و رییس پیشین شورای عالی صلح می‌گوید که تمامی مردم افغانستان صلح عادلانه، باعزت و پایدار می‌خواهند، اما خود کارگزاران صلح غیرعالانه عمل می‌کنند.
آقای خلیلی که امروز (یک‌شنبه، ۲۳ جوزا) در یک نشست خبری در کابل در مورد تحولات اخیر کشور صحبت می‌کرد، به حملات اخیر در غرب کابل اشاره کرد. او گفت؛ مردمی که صلح عزتمند می‌خواهند، مورد حذف فزیکی و «مصداق نسل‌کشی» قرار می‌گیرند.
با این حال، خلیلی صلح را یک روند حیاتی خواند و گفت که تمام اقوام افغانستان امیدوارند که پس از سال‌ها جنگ، به آرامش دست یابند. او در عین حال از پیشرفت «خیلی کُند» روند صلح انتقاد کرد و گفت که سرعت گسترش جنگ نسبت به پیشرفت روند صلح بیشتر است.
رهبر حزب وحدت اسلامی افغانستان افزود که فرصت خوبی برای صلح به‌وجود آمده است و امروز در کنار خواست مردم افغانستان، اراده‌ی جهانی و منطقوی نیز برای صلح وجود دارد.
آقای خلیلی بر استفاده از فرصت به‌وجود آمده برای صلح تأکید کرد و گفت در صورتی که کوچک‌ترین غفلتی در این زمینه صورت بگیرد، افغانستان چندین سال دیگر گرفتار جنگ‌های خانمان‌سوز خواهد بود و قربانی‌دادن مردم این کشور نیز ادامه خواهد یافت.
خلیلی علاوه کرد که حکومت افغانستان، احزاب سیاسی تأثیرگذار، اقوام و مردم افغانستان و همچنین گروه طالبان باید در یک اراده‌ی جمعی به جنگ پایان داده و روی صلح به توافق برسند.
به‌گفته‌ی او، صلح وارداتی و تحمیلی در افغانستان به هیچ وجه کارایی ندارد و باید تمام احزاب و مردم افغانستان و نیز طرف‌های ذی‌دخل در روند صلح شریک بوده و توافق داشته باشند.
او ریشه‌یابی منازعات و هم‌دیگرپذیری را کلید موفقیت صلح عنوان کرد و گفت که صلحی که در نتیجه‌ی سازش سیاسی یک جمع تأمین شود، مشکل افغانستان را حل نمی‌کند.
خلیلی گفت: «پروسه [صلح] باید از جنبه سازشی بیرون و به جنبه هم‌پذیری وارد شود. جایگاه همه مردم افغانستان در صلح مشخص شود. اگر صلح جنبه‌های سازشی و انحرافی به خود بگیرد، مشکل افغانستان حل نمی‌شود.»
خلیلی خطاب به گروه طالبان گفت که هیچ جمعی با زور نمی‌تواند آرامش را در افغانستان باز گرداند.
او تأکید کرد: «راه‌حل افغانستان راه جنگ و زور نیست و تداوم انحصار هم نسیت. هر آن کسی که می‌خواهد در افغانستان آرامش برگردد، باید خود را از چوکات انحصارخواهی و در انزواکشاندن این و آن بیرون کند.»
به‌گفته‌ی خلیلی، در صورتی که چنین روحیه‌ای وجود نداشته باشد، به هیچ وجه صلح کارایی نخواهد داشت.
خلیلی در عین حال علاوه کرد که افغانستان، مردم این کشور و همچنین دنیا در مقایسه با ۴۰ سال پیش تغییر کرده و مردم نمی‌توانند به زورگویی تن بدهند.
خلیلی به حکومت افغانستان و گروه طالبان پیشنهاد کرد که در کنار مردم و احزاب سیاسی تأثیرگذار، روشی را برای پایه‌گذاری افغانستان مبتنی بر عدالت، هم‌پذیری و دارای دموکراسی در پیش گیرند.
به‌گفته‌ی خلیلی، در صورتی که این کار صورت نگیرد، «هر مجموعه‌ای در هر گوشه‌ی کشور می‌تواند مانع ایجاد کرده و آرامش را برهم بزند.»