با حاکمیت طالبان در شهر هرات هیچ زن را نمی‌توان دید که رانندگی کند. یک‌ونیم ماه از تسلط طالبان بر هرات می‌گذرد و زنان راننده موترهای‌شان را از ترس طالبان در خانه متوقف کرده‌اند. عادله عدیل، یکی از صدها راننده زن در هرات بود و حالا مدعی است که جنگ‌جویان طالبان با وی با خشونت برخورد کرده‌اند و حتا وی را به مرگ و از بین بردن موترش در جریان رانندگی تهدید کرده‌اند.
مولوی شیراحمد عمار، معاون والی طالبان در هرات در گفت‌وگو با روزنامه اطلاعات روز خطاب به زنان راننده می‌گوید که باید منتظر نظر رهبری طالبان در مورد حقوق زنان باشند و از رانندگی در سطح شهر هرات پرهیز کنند.
حالا عادله عدیل با ناراحتی زیاد در حال بستن یکی از مرکز آموزش رانندگی ویژه زنان در هرات است و تمام وسایل آموزشی به‌شمول علائم ترافیکی را بدون داشتن کدام امید در خانه‌اش انبار کرده است. او ۱۱ سال در این مرکز زنان را به هدف تساوی جنیستی در رانندگی آموزش داد، اما حالا معتقد است که با روی کار آمدن طالبان، تمام تلاش‌هایش نقش بر آب شده است.
به‌دلیل تبلیغات گسترده طالبان و حامیان‌شان در رسانه‌ها، مبنی بر ایجاد تغییر مثبت، عادله عدیل به رانندگی در شهر پرداخته بود، اما بی‌خبر از این که با لشکر تا به دندان مسلح طالبان در شهر مواجه می‌شود که با قنداق‌های تفنگ بر موتر زنان می‌کوبند.
این نخستین مواجه‌شدن مستقیم خانم عدیل با جنگ‌جویان طالبان بود و برخورد خشن آنان تا مدت‌ها بر ذهن وی باقی خواهد ماند.
بسته‌شدن مرکز آموزش رانندگی از دید عادله عدیل، ناگوارترین تجربه زندگی‌اش به‌حساب می‌آید و حالا قصد کوچ از افغانستان را به مقصد ایران دارد: «من بنیان‌گذار آموزش رانندگی زنان در هرات هستم و از وقتی طالبان به هرات آمدند، هیچ فعالیتی ندارم و آموزشگاه ما هم بسته شده است. من هر ماه ۱۵ شاگرد در بخش رانندگی آموزش می‌دادم و دو ماه می‌شد که هیچ شاگرد نداشتم و مجبور شدم که دفتر را ببندم.»
تا پیش از تسلط طالبان بر هرات دست‌کم چهار مرکز آموزش رانندگی در هرات فعالیت داشت، اما حالا هیچ کدام این مراکز از ترس طالبان فعالیت ندارد.
فروش موتر
با افزایش شمار موترهای فرمان‌راسته و یک‌کلید در هرات، قیمت‌ها به میزان چشم‌گیری کاهش یافت و این باعث شد که شمار بیشتری از زنان به رویای‌شان مبنی بر داشتن موتر شخصی دست یابند.
طاهره یوسفی برای سه سال متوالی خیابان‌های هرات را با موترش طی کرد، اما حالا قصد فروش موترش را به‌دلیل حاکمیت طالبان دارد. او در صحبت با روزنامه اطلاعات روز می‌گوید که با بحران اقتصادی کنونی، هیچ خریداری پیدا نمی‌شود که موترش را بفروشد. به باور او، زیر پرچم طالبان رانندگی زنان ممکن نیست و بهترین کار، فروش موتر است.
خانم یوسفی با انتقاد از عملکرد طالبان مبنی بر ممنوعیت رانندگی زنان، به حق رانندگی زنان در کشورهای اسلامی اشاره می‌کند که حکومت‌ها از زنان در ابعاد مختلف حمایت می‌کنند: «طالبان از حقوق زنان حمایت نمی‌کنند و این گروه جلو حرکت‌های مدنی زنان ایستاد و همچنین بسیاری از زنان نیز در دوران حاکمیت طالبان خانه‌نشین شده‌اند.»
شبکه‌های اجتماعی
حضور جنگ‌جویان طالب با لباس‌های شخصی و مجهز با تجهیزات جنگی، ترس زیاد در میان زنان راننده ایجاد کرده است؛ آنانی که خشونت‌های طالبان بر زنان را هم در نیمه دوم دهه ۹۰ میلادی و هم حالا از طریق رسانه‌ها دیده‌اند.
به‌تازگی روز شنبه، سوم ماه میزان طالبان چهار تن را به اتهام دست‌داشتن در آدم‌ربایی در چهار منطقه مزدحم به دار آویختند و اجساد این افراد را با موتر در شهر هرات برای ایجاد رعب و وحشت مردم گرداندند.
مژده، یکی از زنان راننده در هرات در گفت‌وگو با روزنامه اطلاعات روز می‌گوید که با متوسل‌شدن طالبان برای به دارآویختن افراد، دیگر هیچ‌گاهی دل و جرئت رانندگی در سطح شهر را ندارند. او از خشونت احتمالی طالبان در هنگام رانندگی ترس و لرز دارد و به همین خاطر موترش را در پارکینگ خانه‌اش ایستاد کرده است: «طالبان هیچ فرقی با گذشته نکرده‌اند و همچنان با خشونت برخورد می‌کنند. برای ما زنان راننده ریسک مواجه‌شدن با طالبان خطرناک است. برخی از دوستان من را طالبان ایستاد کردند و به آنان گفتند که بار آخرشان باشد که در هرات پشت فرمان موتر نشسته‌اند.»
او حالا هر زمانی که میل به رانندگی می‌کند، با رفتن به باغچه‌شان در یکی از روستاهای ولسوالی انجیل، برای مدت کوتاه و پنهانی از طالبان رانندگی می‌کند. او پرونده رانندگی زنان در شهر هرات را خاتمه‌یافته می‌داند.
رانندگی زیر سایه افراطیت
هرات جامعه‌ی به‌شدت سنتی و محافظه‌کار است. رانندگی زنان پیش از حاکمیت طالبان نیز در این ولایت تابو بود، اما رفته رفته به شمار رانندگان زن افزوده شود. دست‌کم طی پنج سال اخیر افراطیت دینی در هرات افزایش یافته است و مقام‌های محلی پیشین هرات و زنان بارها از این موضوع ابراز نگرانی کرده بودند.
اما برای علمای دینی تندروتر، علاقه‌مندی زنان برای رانندگی یک کار خلاف عرف و همچنین حساسیت‌برانگیز بود. معصومه، (مستعار) با برخورد تند حامیان مولوی مجیب‌الرحمان انصاری، خطیب مسجد جامع گازرگاه مواجه شده است. او در گفت‌وگو با روزنامه اطلاعات روز می‌گوید که افراد منسوب به انصاری به وی هشدار داده بودند که هیچ زن راننده در نزدیکی مناطق زیر کنترل این مولوی حق رانندگی را ندارد: «بارها از سوی افراد مولوی مجیب‌الرحمان تهدید شدیم و به همین خاطر هیچ‌گاهی جرئت نمی‌کردند که به تمرین رانندگی به این منطقه برویم.»
دشت‌های گازرگاه هرات مکان حضور مولوی مجیب‌الرحمان انصاری برای رانندگی ممنوع اعلام شد و حتا زنان اجازه عبور و مرور با موتر را از مسیرهای منتهی به این منطقه و همچنین بلندای «بام هرات» را نداشته‌اند.
حدودا دو سال پیش مولوی انصاری با نصب بیلبوردهای مبنی بر نوعیت پوشش زنان به سرخط رسانه‌ها مبدل گشت و روز به روز به میزان قدرت این روحانی در هرات افزوده شده است.
حالا هم این مولوی به نفع طالبان تبلیغ می‌کند.
چشم‌انداز فعالیت زنان در دوران حاکمیت طالبان مبهم و تاریک است. زنان معتقدند که طالبان با کوچک‌ترین حقوق مبنی بر رانندگی‌شان مخالف هستند و هیچ‌گاهی باوری به حفظ دست‌آوردهای دو دهه اخیر ندارند. به باور آنان نبود یک زن در کابینه طالبان جایگاه پایین زنان در این حکومت را نشان می‌دهد.