انفجار در مسجد شیعیان

انفجار قندوز و قندهار؛ «زندگی افغان‌ها با مرگ عجین شده است»

در دوره‌ی تسلط طالبان بر افغانستان سه رویداد بزرگ امنیتی رخ داده و تلفات آن دست‌کم ۳۸۲ نفر گزارش شده است: حمله انتحاری بر فرودگاه کابل که در آن بیشتر ۱۷۰ نفر کشته شدند؛ حمله انتحاری در ۱۶ میزان بر مسجدی در قندوز اتفاق افتاد و طبق آمار بیشتر از ۱۵۰ نفر کشته شدند و اضافه‌تر از ۲۵۰ نفر زخم برداشتند و چند روز بعد از حمله قندوز، در ۲۳ میزان چند عامل انتحاری، موفق شدند خود را در صحن مسجد در میان نمازگزاران «امام بارگاه فاطمیه» قندهار برسانند و خود را منفجر کنند. طبق آمار رسمی ۶۲ نفر در این حمله کشته شدند و بیشتر از ۹۰ نفر زخمی شدند.

اندکی بعد از هر حمله، «داعش» مسئولیت ‌را به عهده گرفت؛ به جز حمله بر فرودگاه کابل، دو حمله دیگر در قندوز و قندهار مساجد شیعیان را هدف قرار داد و در این دو حمله حداقل ۲۱۲ نفر کشته شده و ۳۴۰ نفر زخم برداشتند.

ذبیح‌الله مجاهد سخن‌گوی طالبان و معین وزارت اطلاعات و فرهنگ انفجار قندوز و قندهار را محکوم کرده و گفته که عوامل آن دست‌گیر و مجازات خواهد شد. با گذشت دو هفته از وقوع این دو انفجار، طالبان در مورد دست‌گیر عوامل این انفجارها جزییات نداده است.

آرزوهای بربادرفته‌ی حسین

احمدنوید یکی از قربانیان انفجار «مسجد سیدآباد قندوز» است که تازه به دانشکده کامپیوتر ساینس کابل کامیاب شده بود – عکس: فیسبوک

حسین ۴۴ ساله، پسر بزرگش «احمدنوید» را در انفجار «مسجد جامع سیدآباد قندوز» از دست داد. سوم سنبله امسال وقتی نتایج عمومی کانکور اعلام شد، احمدنوید پسر بزرگ خانواده به دانشکده‌ی مورد علاقه‌اش «کامپیوتر ساینس» دانشگاه کابل کامیاب شده بود.

دقیقاً یک ماه و ۱۳ روز بعد، سیاهی از راه رسید و اتفاق ۱۶ میزان خلق شد: «احمدنوید با برادر کوچک‌ترش، منصور به صف نمازگزاران در مسجد جامع سیدآباد قندوز پیوسته بود. احمدنوید که در صف اول ایستاده بود در دم جان سپرد و منصور کوچک زخمی شد.»

اندکی بعد از انفجار در مسجد جامع قندوز، تلفن حسین که در مزارشریف مشغول اجرای وظیفه بود زنگ خورد و او خبر انفجار را در مسجد محله‌اش دریافت کرد؛ فاصله‌ی مسجد و خانه‌ی حسین ۲۰۰ متر است و حسین اطمینان داشت که از اعضای خانواده‌اش حتما یکی برای اقامه نماز به مسجد رفته. پیش از حرکت حسین به طرف قندوز، خانمش اندکی بعد از انفجار، سراسیمه بدون توجه به مسائل امنیتی خودش را به محل انفجار می‌رساند. به روایت حسین، همسرش با وجود دیدن چهره احمدنوید، اطمینان نداشت که این پسرشان باشد و برای تسلای دلش شفاخانه‌ها را یکی‌یکی زیرورو می‌کند.

حسین با سرعت زیاد و در کم‌ترین زمان ممکن خودش را از مزارشریف به قندوز می‌رساند: «در مسیر راه دوستانم تماس می‌گرفتند و می‌گفتند که نوید زخمی شده است. شام به قندوز رسیدیم و به سردخانه رفتم. وقتی بدن بی‌روح نوید را دیدم جانم سرد شد و از هوش رفتم.»

حسین، احمدنوید پسرش را به درختی تشبیه کرد که با مشقت‌های فراوان بزرگش کرده بود اما قبل از این که میوه‌اش را بچیند زیر خروارها خاک دفن کردند: «حالا ما ماندیم و خانه‌ای که هرچه زمان می‌گذرد حس می‌کنیم اتاق‌ها تنگ و تنگ‌تر می‌شود و الماری کتاب‌های که بوی پسرم، نوید را می‌دهد.»

حسین می‌گوید انفجار قندوز و به دنبال آن کشتار در «امام بارگاه فاطمیه قندهار» نه اولین حمله بر اقلیت مذهبی «شیعه» است و نه آخرینش و احتمال این‌که ترورهای فردی شروع شود وجود دارد: «وقتی طالبان در ماه محرم داخل قندوز شد خصوصا در روز عاشورا، مردم از نظر امنیتی امیدوار شده و خوش‌بین بودند که طالبان امنیت را گرفته و دیگر مشکلی پیش نمی‌آید. طالبان در مسجد سرباز نداشت و این حادثه رخ داد.»

مقامات گروه طالبان بعد از انفجار «امام بارگاه فاطمیه قندهار» وعده دادند که عاملان این انفجارها را شناسایی و دست‌گیر می‌کند، اما حسین نسبت به یافتن سرنخ این انفجار شک دارد: «حکومت جدید در تأمین امنیت خودشان ناکام است چه برسد به این که سرنخی از این انفجار پیدا کند. حتا به مردم گفته نمی‌تواند که این انفجارها از کجا سرمنشأ گرفته و عاملش کی بوده و دلیلش چه است؟ اما همه چیز را به داعش واگذار می‌کند.»

دکانِ بی‌صاحب‌شده‌ی امیرمحمد

امیرمحمد در انفجار «امام بارگاه فاطمیه قندهار» کشته شد. عبدالواسع، کاکای امیرمحمد می‌گوید دوستانش خبر دادند که برادرزاده‌اش «شهید» شده است: «روز انفجار، پدر و مادر و خانمش مرتب سراغ امیر را می‌گرفتند و این که چرا تلفنش پیشش نیست؟ من پرسش آن‌ها را به حادثه کوچکِ ترافیکی ارتباط دادم و گفتم که امیر در تصادف، پایش شکسته و داکتران شفاخانه او را بی‌هوش کرده است. فردا وقتی جنازه امیر را به خانه می‌آوردیم فهمیدند که پسرشان برای همیشه از جمعِ آن‌ها رفته.»

امیرمحمد ۲۳ ساله، فرزند بزرگ خانواده‌اش بود. عبدالواسع می‌گوید: «خانواده‌ی من و امیرمحمد از هم جدا است. بعد از دست رفتنِ امیر حالا خرچ خانه‌اش به عهده‌ی من است.»

به قول عبدالواسع زندگی افغان‌ها با «مرگ» عجین شده و از زمانی که او خودش را شناخته مرتب صدای شلیک گلوله و انفجار بمب او را همراهی کرده است و حالا ناامید است از بهبود اوضاع و آشتی در کشور.

وعده‌های مقامات طالبان

اندکی بعد از وقوع انفجار در «مسجد سیدآباد قندوز» و «امام بارگاه فاطمیه قندهار» سخن‌گوی طالبان با نشر توییتی، آن‌را محکوم کرده و وعده داد که «امارت اسلامی» عاملان این حادثه را دست‌گیر و مجازات خواهد کرد.

وزارت داخله طالبان می‌گوید که آن‌ها مسئول تأمین امنیت همه‌ی شهروندان کشور و اقلیت‌های مذهبی است. سعید خوستی، سخن‌گوی این وزارت در صحبت با روزنامه اطلاعات روز می‌گوید که تأمین امنیت اقلیت‌های مذهبی «وجیبه»‌شان است و آنان مسئول و پاسخگوی امنیت این اقلیت‌ها هستند.

آقای خوستی اضافه می‌کند: «در حکومت پیشین، مشکلاتِ امنیتی از این دست بود و امنیت اکثر اماکن تجمع اقلیت‌های مذهبی به دوش خود مردم بود ما تصمیم گرفتیم که امنیت اقلیت‌ها را ما به عهده بگیریم. ما به‌عنوان یک نظام مسئول، مسئولیت داریم که از جان تمام شهروندان افغانستان و به‌خصوص اقلیت‌های مذهبی کشور حفاظت کنیم و امنیت‌شان به‌صورت جدی گرفته شود.»

طالبان می‌گویند که تعدادی را در پیوند به انفجار قندوز و قندهار دست‌گیر کرده است اما جزییات ارائه نکردند.