آیا سال 2022 جنگ و هرج‌ومرج بیشتری به همراه خواهد داشت؟
ANAS BABA/AFP VIA GETTY IMAGES

آیا سال ۲۰۲۲ جنگ و هرج‌ومرج بیشتری به همراه خواهد داشت؟

سال 2021 درسی از محدودیت‌های ایالات متحده در سیاست خارجی بود.

نویسنده: اِما اشفورد

متیو کرونیگ: سلام اِما. باورش سخت است که این آخرین ستون ما در سال ۲۰۲۱ است. یک سال گذشت. فکر کردم شاید زمان خوبی باشد تا نگاهی به رویدادهای مهم سال ۲۰۲۱ بیندازیم و شاید نگاهی هم داشته باشیم به آنچه در سال جدید در انتظار ماست.

اِما اشفورد: من برای کریسمس جایی نمی‌روم. اما از طرف دیگر، می‌توانم از شغل تمام‌وقت اولم مرخصی بگیرم تا روی شغل تمام وقت دومم تمرکز کنم: برنامه‌ریزی کریسمس، بازی بابانوئل، پختن غذا، تزئین، و سروکله زدن با بچه‌های نوپای خیلی شیرین.

هیچ‌چیز آدم را برای رفتن به تعطیلات به اندازه‌ی بحث در مورد سیاست خارجی سال گذشته آماده نمی‌کند. جمع‌بندی‌ات از سال ۲۰۲۱ چیست؟ آیا موضوعات مهم یا ایده‌هایی جامع به ذهنت خطور می‌کند؟

متیو گرونیگ:  سال پر حادثه‌ای بود. ما هنوز با پاندمی کووید۱۹ که هر روز شکل تازه‌ای به خود می‌گیرد، درگیریم؛ روابط ایالات متحده و چین پرمناقشه‌تر شده؛ طولانی‌ترین جنگ ایالات متحده و ناتو در افغانستان به هرج‌ومرج ختم شد. و خیلی اتفاقات دیگر. از نظر شما کدام برجسته‌تر است؟

اِما اشفورد: جنبش «بریتنی را آزاد کنید» از یادت رفت، یک مطالعه موردی در مورد قدرت جنبش‌های اعتراضی غیردولتی فراملی برای رسیدن به اهدافشان! اما با نگاهی به گذشته، می‌بینیم که سال پیش چند موضوع مهم پیش آمد. اول، تنش بر سر مرزهای ملی و ارتباطات بین‌المللی. حتا با فروکش کردن پاندمی، محدودیت‌های سفری که در سراسر جهان ایجاد شد به طور کامل از میان برداشته نشده است. و بسیاری از کشورهای غربی مصمم‌تر از پیش قصد دارند تا مرزهای خود را به روی مهاجران ببندند. بنابراین حرکت آزادانه مردم در سراسر جهان رو به افول است.

در عین حال، سال ۲۰۲۱ به ما یادآوری کرد که جابه‌جایی آزاد کالا هنوز بخش مهمی از اقتصاد ما است. زنجیره‌های تامین جهانی در تمام سال آشفتگی زیادی را تجربه کرد؛ از مشکلات ناشی از گیر افتادن کشتی اِورگیوِن در کانال سوئز گرفته تا اختلالات ناشی از پاندمی.

متیو کرونیگ: نکات خوبی بود. اتفاقاتی که فراموش شدنی نیست، اما سال با حضور دونالد ترمپ در کاخ سفید آغاز شد. ریاست جمهوری ایالات متحده به جوزف بایدن رسید، آن هم پس از شورش در ساختمان کنگره ایالات متحده در ۶ جنوری که هنوز در حال بررسی است و به دو قطبی شدن ایالات متحده منجر شد. حتا فاکس‌نیوز نیز بر سر فیلم بحث‌برانگیز تاکر کارلسون در مورد شورش‌ها دچار چنددستگی شد.

برای بسیاری در سرتاسر جهان، بازگشت قدرت به یک سیاست‌مدار سنتی‌تر که رهبری جهان آزاد را بر عهده بگیرد، امید تازه‌ای بود، اما عمل‌کرد واقعی دولت بایدن منصفانه نبوده است.

اِما اشفورد: بله، من فکر می‌کنم این موضوع هم یکی از مسائل مهم دیگر این سال بوده: دموکراسی و دیکتاتوری، حتا در غرب. ما سال را با شورش کنگره آغاز کردیم و به سرعت با استیضاح دوم ترمپ همراه شد و آن را با «نشست سران برای دموکراسی» دولت بایدن به پایان رساندیم. با این حال، برای من روشن نیست که وضعیت دموکراسی در ایالات متحده نسبت به ابتدای سال بهتر شده است یا نه. هنوز هم متزلزل است و هیچ کاری از نشست‌های دموکراسی ساخته نیست.

همچنین این‌طور به نظر می‌رسد که امسال بحران‌های نظامی و امنیتی بیش از حد معمول رخ داد، حتا در غیاب قدرت‌نمایی‌های ترمپ. حداقل دوبار نزدیک بود جنگ در اوکراین در بگیرد، یک عقب‌نشینی بی‌نظم از افغانستان، جنگ‌های داخلی جاری در اتیوپی و یمن، کودتا در میانمار و ترور رییس‌جمهور هائیتی.

متیو کرونیگ: سال هنوز تمام نشده و من می‌ترسم که یک یا چند مورد از این بحران‌ها قبل از خواندن «آواز سال نو» رخ بدهد. روسیه همچنان به استقرار نیرو در مرز اوکراین ادامه می‌دهد. جدول زمانی شکست هسته‌ای ایران به چند هفته کاهش یافته که منجر به بروز بحث‌های جدی‌تر در مورد گزینه‌های نظامی شده است. و چین همچنان به تهدیدهای خود علیه تایوان ادامه می‌دهد.

اگر بتوانیم سال را با آرامش پشت سر بگذاریم، این‌ها همچنان موضوعات مهم سال جدید خواهند بود.

اِما اشفورد: دقیقا همین‌طور است. نکته مهمی که می‌خواهم اشاره کنم این است که به نظرم سال ۲۰۲۱ سال بسیار بدی برای سیاست خارجی ایالات متحده بود. تغییرات بزرگ زیادی در سرتاسر جهان رخ داد و باعث تقویت روز‌افزون این باور شد که ایالات متحده در موقعیت مناسبی برای واکنش نشان دادن نسبت به هیچ یک از این وقایع نیست. فقط به مذاکرات هسته‌ای ایران توجه کن: مذاکرات در وین ادامه دارد، اما ایران گام‌های بزرگی در توسعه هسته‌ای برداشته و به نظر می‌رسد تمایلش به گفت‌وگو کمتر و کمتر می‌شود. یا ناتوانی کامل واشنگتن در همکاری با سایر کشورها در مورد مسائل تجاری را در نظر بگیر. برداشت تو چیست؟

متیو کرونیگ: اوضاع واقعا درهم‌وبرهم است، اما من بیشتر خوش‌بین هستم. اجازه بده با نکات مثبت شروع کنم. حق با توست که امریکا قادر مطلق نبوده و نیست. اما ایالات متحده همچنان تاثیرگذارترین کشور در جهان است و رهبری آن هنوز برای حل اکثر چالش‌های جهانی ضروری است. به هر حال، یک شکایت بزرگ از جانب متحدان و شرکای ایالات متحده در سال جاری، از خروج از افغانستان گرفته تا پاسخ به تهدید روسیه علیه اوکراین، این است که آن‌ها خواهان دخالت بیشتر و نه کمتر واشنگتن هستند.

من همچنین فکر می‌کنم که فلسفه اساسی دولت بایدن درست است. بایدن به درستی متعهد شده که اتحادها و سیستم مبتنی بر قوانین را احیا کند و در مقابل دیکتاتورها بایستد. دکترین او مبنی بر فراخواندن دموکراسی‌های جهان برای مقابله با تهدیدات ناشی از استبداد رویزیونیسمی کاملا درست است.

اِما اشفورد: من دقیقا مطمئن نیستم که ما باید سیاست خارجی ایالات متحده را بر اساس شکایات کشورهایی که به اندازه کافی برای دفاع از خود هزینه نمی‌کنند و از ایالات متحده می‌خواهند که بازی را در دست بگیرد، قضاوت کنیم!

اما سال ۲۰۲۱ درسی برای محدودیت‌های سیاست خارجی ایالات متحده نیز بوده است. دولت بایدن در اوایل سال ۲۰۲۱ ظهور کرد و وعده داد که «امریکا بازگشته است». اما من فکر می‌کنم در واقعیت، جهانی داشتیم که راه خود را رفته و نگران ثبات و اعتبار ایالات متحده در آینده است. فقط به مذاکرات هسته‌ای ایران نگاه کنید: ایالات متحده نتوانسته ایرانی‌ها را به توافق بازگرداند، زیرا دیگر نمی‌تواند به شکلی قناعت‌بخش آن‌ها را ترغیب به این کار کند. شاید ترمپ رفته باشد، اما نتایج سیاست او همچنان بر سیاست خارجی سایه افکنده است.

متیو کرونیگ: من طور دیگری فکر می‌کنم، و این طرز فکر منشأ یکی از انتقادات من به سال اول بایدن است. او به اندازه کافی برای عمل به وعده خود مبنی بر ایستادگی در برابر دیکتاتورها تلاش نکرده است. علی خامنه‌ای، رهبر ایران، موضعی جدی در مذاکرات ندارد، حتا اروپایی‌ها نیز به آن اذعان کرده‌اند.

ایران نمی‌خواهد به توافق بازگردد، زیرا چین نفتش را می‌خرد و در راه ورود به باشگاه دارندگان سلاح‌های هسته‌ای است. طرح بایدن برای تعامل با تهران جواب نداد و زمان بازگشت به مسیر فشار با تحریم‌های سخت‌تر (مانند تحریم‌های ثانویه بر واردات نفت چین) و فشار نظامی فرا رسیده است.

اِما اشفورد: صبر کن. کارزار فشار حداکثری دولت ترامپ کارساز نبود. ایران را برای توافق ظاهرا بهتر به میز مذاکره برنگرداند. و راه حل تو این است که مذاکراتی که بایدن آغاز کرده را کنار گذاشته و به فشار حداکثری برگردیم؟

متیو کرونیگ: ما به یک رویکرد دوگانه فشار و تعامل نیاز داریم. ما می‌توانیم به گفت‌وگوها ادامه دهیم، اما تهران باید بداند که عدم دستیابی به توافق، پیامدهای غیرقابل قبولی برای ایران در پی خواهد داشت.

اِما اشفورد: صادقانه بگویم، این رویکرد کمی مرا عصبانی می‌کند. این‌که ایرانی‌ها روز به روز نسبت به توافق شکاک‌تر می‌شوند دلیلی دارد. دلیلش این است که آن‌ها می‌دانند کمتر از سه سال دیگر، یک دولت جدید می‌تواند سر کار بیاید و دوباره توافق‌نامه را پاره کند. انتخاب ترمپ برای خروج از توافق باعث شد اعتبار ایالات متحده در پایبندی به توافقات دیپلماتیک در دولت‌های بعدی هم خدشه‌دار شود. این موضوع باعث می‌شود که مذاکره‌کنندگان در وین در مخمصه‌ی تلاش برای دستیابی به توافقی جذاب برای ایران، گیر کنند، حتا اگر صرفا برای چندسال باشد؛ نظمی طولانی مدت، برای اطمینان.

متیو کرونیگ: راستش را بگویم، وسوسه مقصر دانستن ترامپ برای هر اشتباهی که در جهان رخ داده، کمی مرا عصبانی می‌کند. ایران در حال ساخت سلاح هسته‌ای است و این تقصیر ترمپ است؟ بیا روی مشکل واقعی تمرکز کنیم. ایران بیش از دو دهه است که دنبال بمب بوده. دیپلمات‌های ایران از استدلال تعهد معتبر به عنوان ابزاری برای لفاظی استفاده می‌کنند.

باز هم مذاکره کنندگان امریکایی و اروپایی گزارش می‌دهند که ایران در مورد مذاکرات جدی نیست. تهران خواهان معامله نیست زیرا مسیر فعلی برایش بسیار جذاب است. در شرف تبدیل شدن به یک قدرت سلاح هسته‌ای است. اگر مذاکراتِ بن‌بست مشکل را حل نکند، واشنگتن باید به گزینه‌های دیگری فکر کند.

اِما اشفورد: بله، این تقصیر ترامپ است که ایران در مسیر تبدیل شدن به قدرت هسته‌ای حرکت می‌کند. اما بیایید دقیق‌تر باشیم. حداقل در حدود یک دهه اخیر، ایران چیزی را دنبال می‌کند که محققان آن را قابلیت‌های هسته‌ای پنهان می‌نامند. این به معنای غنی‌سازی و سایر فناوری‌هایی است که برای سلاح‌های هسته‌ای مورد نیاز است. اما در واقع هنوز این اقدامات را انجام نداده و احتمالا تا زمانی که مذاکرات با شکست مواجه نشود، انجام نخواهد شد.

متیو کرونیگ: این درجه از دقت، به جای روشن‌ کردن وضعیت، بر ابهام آن می‌افزاید. ایران چندین دهه است که میلیاردها دالر هزینه کرده و تحریم‌ها و تهدیدات نظامی را به جان خریده تا به نقطه‌ای برسد که دانشمندانش تنها چند هفته با غنی‌سازی اورانیوم با درجه تسلیحاتی کافی برای اولین سلاح هسته‌ای فاصله داشته باشند، موفقیتی که بسیاری از اهداف امنیتی اعلام شده‌اش را تحقق می‌بخشد. و شما انتظار دارید که پس از رسیدن به این نقطه داوطلبانه متوقف شوند؟ این تفسیر با عقل سلیم جور در نمی‌آید.

اِما اشفورد: برعکس، من فکر می‌کنم اگر مذاکرات شکست بخورد، ایرانی‌ها دیوانه خواهند بود که ساخت سلاح را به ثمر نرسانند. رهبران ایران احتمالا هنوز تصمیم نگرفته‌اند که آیا قصد دارند به دنبال بمب باشند یا خیر، ولی هرکسی بگوید که چنین ایده‌ای را حداقل در ذهن هم ندارند، بیش از اندازه ساده لوح است.

اما تفاوت کلیدی بین من و تو این‌جاست: فکر می‌کنم بهتر است مکث کنی و کمی بیشتر درباره چرایی آن فکر کنی. فقط کافی‌ست به تفاوت‌های رفتار ایالات متحده با معمر القذافی لیبیایی، که پس از دست کشیدن از سلاح‌های هسته‌ای خود در یک گودال کشته شد، و کیم جونگ اون کره شمالی نگاه کنی تا بفهمید چرا کشورها می‌خواهند بمب داشته باشند. من مطمئنا این ارزیابی را دوست ندارم، اما سعی می‌کنم در مورد جهان واقع‌بین باشم.

شاید مسئله‌ی مهم‌تر این است که تلاش برای ساخت بمب هسته‌ای، شکست آشکار کارزار فشار حداکثری دولت گذشته ایالات متحده به شمار می‌رود. این توافق (برجام) ایران را در یک الگوی نظارتی محدود کرد و باعث شد در سطوح پایین‌تری از توسعه هسته‌ای باقی بماند. پاره کردن توافق توسط ترامپ، اوضاع را خراب کرد و کارزار تحریمی او نه تنها بی‌فایده، بلکه مضر بود. اگر مذاکرات در وین با شکست مواجه شود، ایران ممکن است به یک قدرت هسته‌ای تبدیل شود و تنها خود امریکایی‌ها در این زمینه مقصر خواهند بود.

و باید توجه داشته باشم که اگر نمی‌خواهیم سال ۲۰۲۲ سال درگیری احتمالی اسرائیل و ایران باشد، پس دولت بایدن باید تلاش‌های خود را در وین مضاعف کند.

متیو کرونیگ: بیا این بحث را تمام کنیم و به بحث فراگیرتری بازگردیم. رویکرد بایدن در قبال ایران به رفتار سهل‌انگارانه با افراد شرور شباهت دارد. او باید بیشتر بر ایران فشار بیاورد. خروج او از افغانستان این کشور را به طالبان بازگرداند.

اگر ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهور روسیه تصمیم به حمله مجدد به اوکراین بگیرد، او باید برای تشریح پیامدهای منفی آن برای روسیه اقدامات بیشتری انجام دهد. و با وجود این‌که من خوشحالم که او فشار بر حزب کمونیست چین را افزایش داده (از جمله ممنوعیت جدید سرمایه‌گذاری در شرکت‌های فناوری حزب کمونیست چین در این هفته)، برای مثال او می‌تواند، تعهد ایالات متحده به دفاع از تایوان را واضح‌تر بیان کند. با وجود این‌که که او تا حالا دو بار قول داده که از تایوان دفاع می‌کند، کاخ سفیدِ او این اظهارات را پس گرفته و بسیاری از ناظران بر این تصورند که این اظهارت، اشتباها عنوان شده است. دولت او باید روشن کند که او واقعا چنین قصدی دارد یا نه.

به طور خلاصه، من امیدوارم که قطعنامه سال نو بایدن وعده‌ی انتخاباتی‌اش مبنی بر رفتار قاطعانه در برابر حکومت‌های رویزیونیستی که تهدیدی است برای نظم جهانی دموکراتیک، دنبال کند.

اِما اشفورد: دولت بایدن در شرایط سختی قرار دارد. دولت ترامپ میراث وحشتناکی داشت: مدیریت خروج از افغانستان، بازگرداندن مذاکرات ایران به مسیر اصلی، ایجاد استراتژی بهتر برای هند و اقیانوس آرام و تلاش برای تثبیت روابط با روسیه.

متیو کرونیگ: درست است. اما تقریبا یک سال است که بر سر کار آمده. در برخی مواقع، ما باید از سرزنش سلف او دست برداریم و بایدن را در قبال چالش‌هایی که برای رسیدگی به آن انتخاب شد، پاسخ‌گو بدانیم.

اِما اشفورد: حق باتوست، و من فکر می‌کنم که دولت عملکرد چندان خوبی نداشت. من نگران عدم قاطعیت کافی او در برابر افراد شرور نیستم. در امور بین‌الملل نیک یا شر وجود ندارد، فقط دولت‌ها به دنبال منافع خود هستند. اما به استثنای خروج از افغانستان، که درخور ستایش است، بایدن تا حد زیادی از انتخاب‌های سخت طفره رفته است. از عدم تمایل او برای به چالش کشیدن لابی‌های تولید داخلی گرفته تا فشار برای یک توافق تجاری جدید آسیایی، یا تعلل او در مورد فروش تسلیحات، نوسازی هسته‌ای، یا نقش دموکراسی در سیاست خارجی ایالات متحده، سیاست‌های او بر مبنای میانه‌روی بی‌فایده‌ای شکل گرفته است.

بهترین تصمیمی که بایدن در سال ۲۰۲۱ گرفت این بود که به عقب‌نشینی از افغانستان ادامه دهد و علی‌رغم تمام انتقاداتی که به او وارد شد، به تصمیمات خود پایبند ماند. امیدوارم قطعنامه سال نو بایدن در مورد دیگر انتخاب‌های سخت سیاست خارجی به همین اندازه تعیین‌کننده باشد.

بیایید بحث را با پیش‌بینی‌ها به پایان برسانیم. در سال ۲۰۲۲ چه در انتظارمان خواهد بود؟

متیو کرونیگ: شاید رویاپردازی باشد، اما من پیش‌بینی می‌کنم که در نهایت به وضعیت عادی جدید و پس از کووید۱۹ برگردیم. برخی از کارشناسان آینده‌نگری ما در شورای آتلانتیک حتا ساخت واکسین جدیدی را پیش‌بینی می‌کنند که برای همه کروناویروس‌ها مؤثر است.

من همچنین پیش‌بینی می‌کنم که تمایلات دیکتاتوری شی جین پینگ، رییس‌جمهور چین، این کشور را تضعیف خواهد کرد و باعث خواهد شد که بقیه جهان در برابر او با هم به توازن بیشتری برسند. سال ۲۰۲۲ سالی خواهد بود که ما از بحث در مورد این‌که آیا جهان آزاد در جنگ سرد جدیدی با چین قرار دارد، دست برداریم، زیرا بسیار آشکار خواهد شد که چنین است.

اِما اشفورد: امیدوارم حق با تو باشد. من از این‌که آیه‌ی یأس بخوانم متنفرم، اما ترسم از این است که در سال ۲۰۲۲ شاهد حداقل یک درگیری بزرگ باشیم. در حال حاضر نقاط اشتعال بسیار زیادی در سرتاسر جهان وجود دارد که می‌توانم روی حل مسالمت‌آمیز آن شرط ببندم. من در این مرحله شانس جنگ در اوکراین را پنجاه پنجاه می‌دانم.

بالکان را هم نباید از قلم انداخت؛ احتمالش زیاد است که شاهد شعله‌ور شدن درگیری‌های قومی در بوسنی و هرزگوین یا جاهای دیگر باشیم. به طور خلاصه، من فکر می‌کنم ۲۰۲۲ احتمالا سالی برای یادآوری گذشته خواهد بود، همان‌گونه که دوست من، مایکل کیماژ، اخیرا در اظهارات خود گفت: «که اروپا همان چیزی است که همیشه بوده، میدان جنگ موجوداتی رقیب در صحنه‌های قومی، ملی و امپریالیستی… و به طرز غم‌انگیزی به دور از جامعه‌ای یک‌دست، آزاد و در آرامش.»

متیو کرونیگ: طبق معمول، امیدوارم اشتباه کرده باشی! اما در این مورد، می‌ترسم حق با تو باشد. امیدوارم بتوانیم در آرامش از تعطیلات خود لذت ببریم. به نظر می‌رسد سال ۲۰۲۲ سالی باشد پر از حوادثی تازه.

«سال ۲۰۲۱ درسی از محدودیت های سیاست خارجی ایالات متحده بوده است» نوشته ِاما اشفورد، یکی از اعضای ارشد ابتکار مشارکت جدید امریکا در مرکز استراتژی و امنیت اسکوکرافت شورای آتلانتیک، و متیو کرونیگ، معاون مرکز اسکوکرافت شورای آتلانتیک برای استراتژی و امنیت