افغانستان در طول سالیان متمادی متکی به کمک‌های غذایی کشورهای کمک‌کننده بوده و بخش بیشتری از نیازمندی‌های غذایی مردم توسط سرمایه‌گذاران، از کشورهای همسایه‌ی دور و نزدیک وارد می‌شد.
پس از حاکمیت طالبان در افغانستان و عدم تعامل جهان با این گروه، سطح نیازمندی‌ها و فقر در کشور افزایش یافته و با فرا رسیدن زمستان امکان فاجعه بشری در کشور بیشتر از هر زمانی دیگر پیش‌بینی می‌شود.
اشتغال‌زایی به‌گونه‌ی چشم‌گیری کاهش یافته است، سطح درآمد خانوادهها نزدیک به هیچ است، صادرات و واردات محصولات به دو بندر کشورهای پاکستان و ایران محدود شده است، سرمایه‌گذاران دارایی‌های خود را به بیرون از کشور انتقال می‌دهند وعلاقه‌مند به سرمایه‌گذاری در کشور نیستند.
چاپ پول متوقف است، گردش پول در بازار روزتاروز کم‌تر می‌شود و بخش زیادی از بانک‌نوت‌ها به نسبت استهلاک از گردش و اعتبار خارج می‌شود و دارایی بانک مرکزی بیشتر از یک سال است که از سوی امریکا مسدود شده است.
این عوامل و ده‌ها مورد دیگر را می‌توان بر شمرد که پیامد منفی آن به‌گونه‌ی مستقیم و غیرمستقیم بر زندگی مردم روزتاروز سنگین‌تر می‌شود.
بربنیاد گزارش‌های سازمان ملل متحد، هم‌اکنون در افغانستان بیش از ۲۵ میلیون نفر در فقر زندگی می‌کنند و تنها دلگرمی شهروندان در شرایط کنونی، کمک‌های کشورهای جهان و سازمان‌های بین‌المللی است.
سازمان غذایی جهان یا (WFP) در رأس کمک‌کننده و هماهنگ‌کننده برنامه مواد غذایی است که چندین دهه در افغانستان فعالیت‌های فراگیر داشته است. ابتکار برنامه غذا در برابر تعلیم، پس از سال ۱۳۸۱ در افغانستان تجربه‌ی موفقیت‌آمیزی بود که پای میلیون‌ها تن، به‌خصوص دختران را به مکاتب برای آموزش و پرورش کشاند.
کمک‌های این سازمان در بدخشان همانند سایر ولایات کشور، پس از تحولات سیاسی و حاکمیت طالبان بر افغانستان، برای خانوادهها آغاز و تا اکنون جریان دارد. اما شهروندان بدخشان از روند تشخیص خانواده‌های نیازمند و توزیع این کمک‌ها از سوی نهادهای همکار با سازمان غذایی جهان (WFP) با نارضایتی‌های شهروندان مواجه گردیده است.
غلام‌محمد آتش‌پور، یک تن از متنفذین شهر فیض‌آباد، مرکز بدخشان میگوید که کمک‌های غذایی مؤسسات بین‌المللی در شرایط کنونی که مردم در بیکاری و فقر شدید قرار دارند و از نظر روحی در شرایط بدی قرار داشتند، به موقع و مؤثر بود. اما کارمندان این مؤسسات در برخی موارد برخورهای سلیقه‌ای انجام دادند و برخی خانوادهها را به بهانه‌ی این‌که وضع اقتصادی خوبی دارند، شامل برنامه نساخته‌اند.
آقای آتش‌پور گفت: «کارمندان مؤسسات در موقع سروی خانوادهها از نظر وضعیت اقتصادی، برخی خانوادهها را به‌دلیل این‌که خانه‌های‌شان رنگ و روغن شده است، در جمع خانواده‌های نیازمند نگرفتند در حالی‌که سرپرست خانواده بیکار بوده است. یا برخی خانوادهها را به‌دلیل این‌که خانه نشیمن و آشپزخانه و تشناب مکمل دارند، شامل نکردند در حالی‌که برای هر خانواده یک سرپناه نیاز است و شاید این خانه ده سال پیش ساخته شده است که آن‌ها صاحب وظیفه یا امکانات اقتصادی بهتری بودند.»
وی ادامه این کمک‌ها را در شرایط کنونی یک ضرورت جدی می‌داند و میگوید که بدخشان یک ولایت دورافتاده است و مردم بدخشان زمین زراعتی کم‌تری دارند. بندیش راه‌های صعب‌العبور در ولسوالی‌ها به‌خصوص در زمستان که برای چند ماه دوام می‌کند، مشکل بزرگی برای مردم ایجاد می‌کند. اگر این کمک‌ها در موقع مناسب به مردم نرسد، امکان هر نوع فاجعه قابل پیش‌بینی است.
آقای آتش‌پور همچنان پیشنهاد می‌کند که با درنظرداشت این‌که زمستان پیش رو است و بسیاری ولسوالی‌ها زمستان طولانی دارند، مسئولان محلی و مؤسسات بین‌المللی باید در کنار مواد خوراکی و اولیه، مواد سوخت و گرم‌کننده را نیز شامل بسازند. در غیر آن مردم برای گرم ساختن اعضای خانواده و تهیه مواد خوراکی، درختان و جنگلاتی را که در چندین سال گذشته با همکاری دفاتر بین‌المللی ایجاد شده است، مورد استفاده قرار خواهند داد که یک ضربه سختی بر محیط زیست و جنگلات در بدخشان میباشد.
محمدشریف، یک کارمند متقاعد است که ۴۲ سال در ادارات مختلف دولتی انجام وظیفه نموده است. وی حالا در گوشه‌ی شهر، غرفه کوچک ترکاری و میوه‌فروشی ساخته است. او میگوید که با کمک دو تن از نزدیکانش، این غرفه را ساخته است تا مصرف شش نفر از اعضای خانواده‌اش را دریافت نماید.
او در پیوند به کمک‌های مواد غذایی میگوید که به مشکل توانسته است تا کارمندان سروی را، با وساطت نماینده گذر/قریه متقاعد سازد که مشکل اقتصادی دارد و در دور دوم سروی او را شامل برنامه کمک‌ها بسازند. وی از شروع برنامه توزیع کمک‌ها تا اکنون تنها دو بار توانسته است که از این کمک‌ها که شامل یک‌ونیم بوری آرد، یک بوتل روغن پنج لیتره، یک سیر دال‌نخود و چند پاکت خوراک اطفال می‌شود، دریافت نماید.
یک تن از رؤسای نواحی شهر فیض‌آباد که نخواست نامش ذکر شود، همچنان از روند توزیع مواد غذایی برای مردم گفت که این کمک‌ها در شرایط کنونی برای مردم افغانستان یک اقدام نیک است اما نهادهای همکار در بدخشان، از جمله دفتر (Shelter For Life) در این پروسه مشکلاتی دارند که مردم از آن شکایت دارند.
وی با اشاره به این مشکلات میگوید: «کارمندان این مؤسسه در هنگام سروی خانوادهها، برخوردهای دوگانه دارند. در برخی نواحی خانواده را براساس دروازه حویلی شامل برنامه کردند. یعنی اگر در یک حویلی چندین فامیل زندگی می‌کردند برای هر خانواده کارت جداگانه توزیع می‌نمودند؛ اما در برخی گذر/قریه‌ها از مجموع سه یا چهار فامیلی که در یک حویلی اما جداگانه زندگی می‌کردند، تنها برای یک فامیل کارت مواد داده‌اند. همین‌گونه برخی خانوادهها از دو محل برای‌شان کارت توزیع شده است.»
این بزرگ قوم از عدم توزیع یکسان مواد غذایی در مرکز و ولسوالی‌ها یادآور شد و گفت که در برخی ولسوالی‌ها دو بوری آرد و دو قطی روغن پنج لیتره و برخی مواد دیگر توزیع می‌شود در حالی‌که در برخی جاهای دیگر این مقدار تقریبا نصف شده است که در این‌باره نه WFP و نه مؤسسه‌ی دیگر پاسخ قناعت‌بخش ارائه می‌کنند.
یک افسر متقاعد در نظام جمهوریت همچنان از روند تشخیص و توزیع مواد غذایی، شاکی است و میگوید با این‌که یک افسر متقاعد است و در خانه کرایی زندگی می‌کند اما تا اکنون از کمک‌های مواد غذایی استفاده نکرده است.
این افسر متقاعد میگوید: «در تعیین خانواده‌های نیازمند هم نمایندگان نواحی و هم کارمندان مؤسسه‌ی سروی‌کننده، کوشش می‌کنند تا نزدیکان خود را شامل بسازند. بسیاری از افراد و خانواده‌های واقعا مستحق را شاهد هستیم که از این کمک‌ها مستفید نشده‌اند. با آن‌هم خوب است که این کمک‌ها برای مردم در مرکز و ولسوالی‌ها توزیع می‌شوند و نیازمندی اندک مردم را مرفوع می‌سازد.»
وی برای رفع این نگرانی‌ها پیشنهاد می‌کند که هرچند در شرایط کنونی اکثریت مردم به این کمک‌ها ضرورت دارند اما سازمان‌های بین‌المللی از جمله WFP باید از این پروسه نظارت جدی نمایند و با همکاری امام مسجد و نماینده گذر/قریه، معلومات درباره گذشته و وضعیت خانوادگی و اقتصادی آن، در تشخیص افراد و خانواده‌های نیازمند و توزیع مواد اقدام نمایند.
روزنامه اطلاعات روز نگرانی‌ها و شکایات شهروندان بدخشان را با آقای حیات‌الله رسولی، مسئول دفتر ولایتی WFP در بدخشان در میان گذاشته است.
آقای رسولی در پیوند به چگونگی تشخیص خانواده‌های نیازمند و همچنان توزیع مواد غذایی گفت: «براساس برنامه سازمان غذایی جهان یا WFP، ساحات براساس آسیب‌پذیری شناسایی می‌شود. هر ولسوالی در بدخشان براساس گزارش‌های سازمان ملل متحد، پروژه جداگانه دارد که براساس این گزارش‌ها درجه‌بندی شده است.»
طور مثال ولسوالی‌های واخان، کوف آب، شغنان، نسی، مایمی، خواهان و برخی ساحاتی دیگر هستند که درجه چهار یعنی وضعیت وخیم است، که در این ولسوالی‌ها ۷۵ درصد یعنی یک‌ونیم بوری آرد و مواد دیگر توزیع می‌شود. در برخی ولسوالی‌ها و ساحات دیگر که وضعیت شان به طرف خوبی تغییر می‌کند مقدار مواد ۵۰ درصد که همان یک بوری با مواد دیگر میباشد.»
رسولی همچنان درباره تشخیص خانواده‌های مستحق گفت که دفتر سازمان غذایی جهان از روند سروی نظارت می‌کند و خانوادهها پس از نظارت و مانیتورینگ سه‌مرحله‌ای چندین نهاد به‌شمول کمک‌کننده‌های اصلی، کارت توزیع مواد غذایی را بدست می‌آ‌ورند. این کمک‌ها شامل بسته‌های مشخص میباشد که درج سیستم بوده و امکان کم یا زیاد کردن آن غیرممکن است. وی همچنان گفت که کمک‌های سازمان غذایی جهان محدود اما نیازمندی‌های مردم بیشتر است و به‌خصوص که پس از تنش‌ها میان روسیه و اوکراین، سطح کمک دونرها و حامیان برنامه‌های این سازمان کاهش یافته است.