روز (یکشنبه، ۳ میزان)، حوالی ساعت ۱۱:۱۵ دقیقهی قبل از ظهر، افراد مسلح در نزدیکی مارکت ترکاری و میوهفروشی بازار بامیان زن جوانی را به رگبار بستند و متواری شدند. مسئولان امنیتی طالبان برای بامیان میگویند که دلیل این قتل روشن نیست و عاملان قضیه متواری اند.
ریسنده
این زن، حلیمه امامی نام داشت و سرپرست پنج برادرزاده و مادرش بود. این خانواده در روستای «غارغلامک شیدان» زندگی میکردند. روستایی در ۳۲ کیلومتری در غرب مرکز بامیان.
ریسندگی و تولید صنایع دستی منبع درآمد این خانواده برای تأمین هزینههای زندگی بود. منابع میگویند که بهدلیل بیکاری و نبود تقاضا، کار صنایع دستی از رونق افتاده است و دهها زن تولیدکننده در این ولایت مانند حلیمه در تنگنای اقتصادی قرار گرفتهاند.
حلیمه برای جبران این زیان و برای در حرکتآوردن چرخ زندگی خانودهی هفت نفریاش به پشمریسی رو آورده بود. کار دشوار با دستمزد اندک. او به سختی یک کیلو پشم را در یک هفته و در مقابل هفتاد افغانی میریسید.
بهگفته منابع، حلیمه سوم میزان سال جاری خورشیدی با دو دختر برادرش که یکی حدود ۱۷ ساله و دیگری حدود ۲۳ ساله است، برای کرایه گرفتن پشم از دکان پشمریسی به شهر بامیان رفته بودند، اما به خانه برنگشت. او همچنین در آن روز میخواست برای بهدوش گرفتن رسمی سرپرستی خانوادهی برادرش اقدام کند.
ازدواج بدل
حلیمه امامی در ۱۸ سالگی در بدل زن برادرش ازدواج کرد. براساس رسم مرسوم در بعضی از مناطق افغانستان خانوادهها برای جلوگیری از هزینههای سرسامآور ازدواج، برای تحکیم ارتباط خانوداگی و یا مسألهی میراث یک خانواده دخترش را در بدل عروسش، به خانوادهی او، به ازدواج میدهد.
در اکثریت اینگونه ازدواجها رضایت دختران مورد توجه نیست و ازدواج به خواست خانواده صورت میگیرد. خانواده و نزدیکان حلیمه میگویند که ازدواج این زوجها به رضایت آنان بودهاند و سالهای زیادی بدون مشکل زندگی مشترک داشتهاند.
این در حالی است که با مرگ برادر حلیمه بنیاد این ازدواج از هم گسیخته است. منابع میگویند که بعد از مرگ برادر، زن او خانهاش را رها و شوهر دیگری کرد و در تلافی این رویداد حلیمه نیز با رها کردن شش فرزندش (چهار دختر و دو پسر) بعد از ۱۳ سال زندگی مشترک از شوهر جدا شد.
او بعد از جدایی سرپرستی مادر و پنج فرزند برادرش را به دوش گرفت. روز سوم میزان، حلیمه برای طی مراحل اسناد حقوقی سرپرستی، خانهاش را ترک کرد و راهی شهر شد.
او میخواست با تأیید فرم فوتی برادرش، سرپرستی برادرزادههایش را بهگونهی رسمی برعهده بگیرد.
براساس ویدیوهای ارسالی، حلیمه با مادر و برادرزادههایش در وضع دشوار اقتصادی و در یک خانه کاهگلی میزیستهاند.
باران گلوله
تأمین مخارج و فقر سبب شده است که او بدون توجه به آیندهاش برای دریافت کمک به تماس تلفنی اعتبار کند. منابع میگویند که وقتی حلیمه در بازار بامیان میرسد، برایش زنگ میآید و میگوید که از مؤسسه «ابرار» است و نامش در لیست این مؤسسه برای دریافت کمک درج شده است.
منابع میگویند، کسی که با حلیمه صحبت کرده، از او خواسته تا به دفتر مؤسسه ابرار در ساحه پشت میدان هوایی بامیان (شهر نو بامیان) برود و کمک را دریافت کند.
بهگفته منابع، پس از این زنگ، برادرزادههای حلیمه به یک داروخانه در بازار بامیان برای تأمین نیازهایشان میروند و حلیمه به مؤسسه «ابرار» میرود تا کمک را دریافت کند.
براساس گفتههای نزدیکان حلیمه، او به سمت چوک ترافیک به ایستگاه موترهای شهر نو بامیان میرود تا از آنجا با موترهای شهری پشت میدان هوایی (شهر نو بامیان) به مؤسسه «ابرار» برود.
اما پیش از اینکه مستقیما از مسیر عمومی بهسوی ایستگاه موتر برود، از پل وسط بازار که روی رودخانه بامیان در نزدیکی مارکت میوه و ترکاریفروشی موقعیت دارد، گذشته و به عقب بازار میرود.
اینکه چرا حلیمه مسیرش را تغییر میدهد، دلیلش مشخص نیست و نزدیکان این زن نیز چیزی در این مورد نمیدانند. با همین تغییر مسیر، او زیر باران گلولهی افراد مسلح قرار میگیرد.
بهگفته منابع، حلیمه مورد اصابت چهار گلوله، دو گلولهی تفنگچه و دو گلولهی کلاشنیکف قرار گرفته است. این گلولهها به قسمت زنخ، کف دست راست و به پهلوی چپاش اصابت کردهاند.
عاملان قتل کیستند؟
شاهدان محل میگویند که افراد مسلح پوشش محلی و موهای دراز داشتهاند و بعد از به قتلرساندن حلیمه از ساحه فرار کردهاند، اما شاهدان بهدلیل ترس آنان را تعقیب نکردهاند.
خانواده و نزدیکان حلیمه از بخش جنایی طالبان میخواهند که تماسهای حلیمه را مورد بررسی قرار دهند تا افراد مجرم را یافته و هرچه زودتر به جزای اعمالشان برسانند.
یکی از پسران کاکای حلیمه میگوید: «اگر شمارههای ارتباطی حلیمه که در آن روز با او تماس گرفتهاند، بررسی شود، [عاملان قتل] تشخیص خواهد شد.»
این در حالی است که بیش از یک هفته از این قتل فجیع در یک مکان پرتجمع در مرکز بامیان میگذرد، اما هنوز عاملان رویداد متواری اند.
صبور سیغانی، سخنگوی والی طالبان برای بامیان میگوید: «تماسهای حلمیه زیر بررسی اداره اترا (نهاد تنظیمکننده خدمات مخابراتی افغانستان) قرار دارد تا عاملان شناسایی شوند.»
فعال مدنی
منابع مردمی اما این قتل را به افراد طالبان نسبت میدهند و میگویند که هیچ فرد ملکی جرأت کشتن یک فرد را در روز روشن در وسط جمعیت ندارد. منابع استدلال میکنند که قاتل (افراد مرتبط به طالبان) حلیمه را به ظن «فعال مدنی» بودن به دام کشاندهاند و سپس به قتل رساندهاند.
با این حال، اما مسئولان طالبان در بامیان میگویند که افراد ناشناس حلیمه را به شکل بیرحمانه به قتل رساندهاند و تحقیقات آنان تا هنوز به نتیجهای نرسیده و ادامه دارد.
محمد خوانی رسا، سخنگوی فرماندهی امنیه طالبان برای بامیان با رد دستداشتن نیروهای این گروه در قتل حلیمه، میگوید: «شایعاتی مبنی به دستداشتن نیروهای امارت اسلامی به قتل خانم حلیمه را کاملا رد میکنیم. چنین شایعات از سوی افراد مغرض صورت میگیرد.»
رسا میافزاید که طالبان به هیچ فرد معترض و فعال مدنی که در گذشته فعالیت داشته یا فعالیت میکنند، کار ندارند و دستداشتن این گروه در قتل حلیمه مردود است: «حلیمه از سوی افراد مجهولالهویه به قتل رسیده است.»
بهگفته این مسئول طالبان در بامیان، حلیمه خانم خانه بوده و هیچ فعالیتی مدنی نداشته است تا مورد سوءظن قرار بگیرد: «نیروهای استخباراتی-امنیتی قضیه قتل را پیگیری میکنند و قضیه تحت بررسی است.»
این ادعا در حالی مطرح میشود که بسیاری از فعالان مدنی، بهویژه زنان معترض میگویند که در یک سال گذشته همواره مورد پیگرد نیروهای استخباراتی طالبان و افراد سوءاستفادهجو و یا افراد مجرم بودهاند.
زنان معترض مدعیاند که از افراد طالبان با شمارههای مشخص و بهنامها و بهانههای مختلف تماس دریافت کرده، مورد تفتیش و جمعآوری اطلاعات قرار گرفتهاند. زنان معترض بارها با انتشار اطلاعات این تماسها از دختران و زنان خواستهاند که به دام بهانههای این افراد نیفتند.
قتل دیگر
براساس گفتههای نزدیکان حلیمه، خبر این قتل فجیع در خانواد سبب قتل دیگری شده است. منابع میگویند وقتی خبر قتل حلیمه به خانوادهاش میرسد، زن برادر کوچکش که دختر مامای او بوده و حمل داشته دچار شوک میشود و طفلش را به اثر این اندوه از دست میدهد.
داکتران در شفاخانه بامیان نیز موضوع سقط طفل زن برادر حلیمه را به اثر شوکهشدن مادرش، تأیید کردهاند. داکتران گفتهاند که جنین قبلا سالم بوده است.
هنوز علت و انگیزهی این قتل مرموز معلوم نیست. در روزهای نخست این قتل، فعالان حقوق زن با راهاندازی اعتراضی، خواستار روشنشدن قتل حلیمه امامی شده بودند. این فعالان حقوق زن پرسیدهاند: «حلیمه امامی چرا کشته شد؟» آنها همچنین گفتهاند که زنان افغانستان هر روز در کوچه و پسکوچهها کشته میشوند و جهان باید سکوت خود را در مورد وضعیت زنان افغانستان بشکند.
اما اعتراض به قتل حلیمه همزمان با انفجار در مرکز آموزشی کاج در غرب کابل که منجر به کشتهشدن ۵۴ نفر و زخمی شدن ۱۱۲ نفر دیگر شد، به فراموشی سپرده شده است. چیزی که اندوه را برای خانوادهی حلیمه بیشتر از پیش کرده است. اما این قتل اولین و آخرین مورد از قتلهای فجیع در یک سال گذشته در زیر حاکمیت طالبان نیست. روز شنبه (۹ میزان) سال روان خورشیدی مردی در روستای «وخنیده» ولسوالی کوهستان بدخشان توسط سلاح شکاری همسر سابق خودش و مادر این زن را به قتل رسانده است.
روز یکشنبه (۱۰ میزان) سال جاری خورشیدی افراد ناشناس در ناحیه ششم جلالآباد، مرکز ولایت ننگرهار یک زن و شوهر را با تبر و چاقو کشتهاند.
در حالیکه طالبان میگویند پس از چهل سال ناامنی در افغانستان امنیت آوردهاند، اما شهروندان از افزایش قتلهای هدفمند، جرایم و محاکم صحرایی شاکیاند.