شماری از ورزشکاران زن که در دودههی گذشته برای افتخارآفرینی به افغانستان در سطح بینالمللی تلاش کردند، میگویند پس از سقوط نظام جمهوریت مجبور شدند بهدلیل مخالفت طالبان با ورزش زنان، بهگونهای پنهانی به ورزش بپردازند.
در این روزها کمتر تیمهای ورزشی زنان را در افغانستان میشود سراغ داشت که بهگونهای حرفهای تمرین داشته باشند. ترس از طالبان و ممانعت خانوادهها از دلایل عمدهی مطرح شده سد راه ورزش این زنان اند.
نرگس (مستعار)، دختر ۱۶ سالهی دانشآموز صنف ۱۲ بود که طالبان درهای مکاتب را بستند و ناگزیر شد در خانه بماند. اما شوق و ارادهای که برای ورزش داشت خواست به ورزشاش ادامه بدهد، ولو بهگونهای پنهانی. او عضو تیم تکواندو است. هر صبح زود آماده میشود و سه ساعت راه را طی میکند تا در زیرزمینی برسد. زیرزمینیای در گوشهی کابل که با نُه دختری دیگر ورزش تکواندو کار میکند.
بهگفتهی او: «زمانی که شنیدم طالبان برای زنان اجازهی رفتن به پارک و فضای عمومی را نمیدهند ترس وجودم را فرا گرفت و فهمیدم که طالبان تغییر نکردهاند. حال هم درست است که آنان ما را اجازه نمیدهند که بهشکل رسمی ورزش کنیم اما ما میتوانیم بهگونهای پنهانی و دور از چشم طالبان ورزش کنیم.»
نرگس در ادامه میگوید: «حمایت خانوادهام باعث شد بیشتر انگیزه بگیرم و به ورزش کردن ادامه بدهم؛ اما هر وقتی که در آن زیرزمینی در حال ورزش میباشم حس ترس دارم. آنان (طالبان) آدمهای بیرحم و وحشی هستند و رفتارشان با زنان خطرناک است. ترس از اینکه نکند افراد طالبان وارد ورزشگاه ما شود. هزار سؤال به ذهنم خطور میکنند که اگر در جریان تمرین ما را با استاد مرد و لباس تکواندو ببینند چه بر سر ما خواهند آورد؟ اما از طرف دیگر حس میکنم که این روزهای سیاه پایانیافتنی است. من باید ورزش کنم و مبارزه کنم.»
او در مورد وضعیت زنان ورزشکار میگوید: «وضعیت زنان ورزشکار در یک سال گذشته مأیوسکننده بوده است. محدودیتهای پشت سر هم برای زنان باعث شده تا زنان ورزشکار اکثرا افغانستان را ترک کنند.» بهباور او، اگر وضعیت چنین ادامه داشته باشد، زنان امید شان نسبت به آینده را کاملا از دست میدهند و افغانستان بیشتر از پیش به زندان زنان تبدیل میشود.
فرشته (مستعار)، یک بانوی ورزشکار دیگر میگوید: «با آنکه خانوادهام با ورزش کردنم در این شرایط راضی نیستند و مانع میشوند با آنهم من امیدم را از دست ندادهام و ورزش میکنم. ورزش کردن برایم در چنین شرایط روحیه و اعتماد به نفس میدهد. من با زدن ضربات با چالشها مبارزه میکنم؛ اما دلهره و ترس دارم. ترس اینکه اگر دستگیر شوم چه میشود؟ در این روزهایی که زنان هر روز شلاق میخورند حتا تصورش برایم وحشتناک است.» بهباور او، زنانی را که خانوادههایشان اجازه نمیدادند تا در ورزشگاهای پنهانی بروند و ورزش کنند، به مشکل روحی و روانی دچار شدهاند. او میافزاید: «با توجه به این وضعیت، خیلی خوشبین به خوب شدن اوضاع نیستم اما ادامه میدهیم.»
محمد امیری (مستعار) ۲۴ ساله، مربی این باشگاه ورزشی میگوید پس از آمدن طالبان در افغانستان تعداد بیشتری از ورزشکارانش که دختران بودند دیگر به تمرین نیامدهاند. بهگفتهی او، با آن هم ۱۰ تن از ۹۰ بانوی که با او در این باشگاه ورزش میکردند اکنون دور از چشم طالبان تمرینات خود را دارند. دیگرانشان یا کشور را ترک کردهاند یا هم خانوادههایشان اجازه نمیدهند که اینجا بیایند.
او به روزنامه اطلاعات روز گفت: «فعالیتهای ورزشی با روی کارآمدن طالبان در بخش آقایان هنوز هم ادامه دارد اما فعالیت ورزش زنان کاملا متوقف است.» این مربی ورزش بانوان همچنان گفت ورزشکاران زن در وضعیت روحی-روانی خوبی قرار ندارند و بهخاطر کاهش مشکلات امنیتی، آدرس خانههای خود را تغییر دادهاند و حتا از بودن در افغانستان انکار میکنند.
با این وجود زنانی هم هستند مانند فرشته و نرگس که اکنون زیر سلطهی حکومت طالبان پنهانی تمرینات ورزشیشان را ادامه میدهند. زنان ورزشکار که حتا در تکواندو نام و نشانی در منطقه و جهان کسب کرده بودند حالا در خفا به ورزش ادامه میدهند و معلوم نیست چه زمانی از خفا به در میآیند و دوباره خبرساز رینگها و مسابقات جهانی میشوند.
بهباور ورزشکاران مرد، این تنها ورزشکاران زن نیستند که چالشها و محرومیتهای ورزشیشان را در حکومت طالبان به زبان میآورند بلکه خموپیچهایی سد راه ورزش مردان نیز وجود دارد. از دست دادن سفرهای ورزشی بیرون از کشور، عدم شناخت بینالمللی حکومت طالبان، صادر نشدن ویزا برای ورزشکاران، محدودیت در برداشت پول از حسابهای بانکی فدراسیونها بهمنظور حمایت مالی ورزشکاران و محرومیت از تمرین در برخی رشتههای ورزشی، چالشهای برجستهای اند که ورزشکاران مرد آنها را سد راه ورزش خود میبینند.
با این همه شماری از ورزشکاران بهشمول کسانی که در این گزارش از آنان یادآوری شد، باور دارند که ورزشکاران زیادی از زنان و مردان با حاکمیت طالبان افغانستان را ترک کردند و اکنون حتا اگر زمینهی ورزش زنان از سوی طالبان عملا برابر شود و خانوادهها مانع ورزش زنان و دختران نشوند، با کمبود ظرفیتهای ورزشی که پرورشیافتهی دودههی اخیر اند، پای دنیای ورزش افغانستان تا سالها خواهد لنگید.