کمیته‌ی ویژه کمیسیون معارف طالبان برای ارزیابی نصاب آموزشی مکاتب، خواستار حذف برخی از مضامین و اعمال تغییرات در محتوای کتاب‌های مکتب شده است. حذف تصاویر ذی‌روح از کتاب‌ها یکی از پیشنهادهای این کمیته است.
طبق تاریخ درج‌شده در گزارشی که روزنامه هشت صبح به نسخه‌ای از آن دست یافته، کمیته‌ی طالبان پیش از دست‌یافتن این گروه به قدرت موظف به بازنگری نصاب آموزش مکاتب شده بوده و گزارش خود را به تاریخ ۳۰ برج نهم سال ۱۳۹۹ خورشیدی ارایه کرده است.
در این گزارش آمده است که نصاب آموزشی مکاتب افغانستان «زیر نظر اداره دست‌نشانده کابل ساخته شده است و تمویل چاپ آن توسط کشورهای یهودی و غیرمذهبی شده است».
تصاویر کتاب‌های مکتب
کمیته‌ی طالبان درباره‌ی تصاویر کتاب‌های مکتب گفته است که در این کتاب‌ها «تصاویر زیادی از ذی‌روح آمده و در چگونگی تصویر مفاسد زیاد نهفته است که دشمنان دین از آن برای انحراف دانش‌آموزان استفاده می‌کنند».
به‌باور این کمیته، در کتاب‌های مکتب، تصاویر از «یونیفورم‌های غربی، غیرشرعی و غیرافغانی استفاده شده و شاگردان را تشویق به فرهنگ بیگانه می‌کند».
کمیته‌ی موظف شده طالبان همچنین چاپ تصاویر دختران جوان در کتاب‌های مکتب را عمل «غیراسلامی و غیرافغانی خوانده» و گفته که چنین کاری تشویق برای بی‌حجابی است.
همین طور، این کمیته در گزارش خود گفته است که تصاویر برهنه زنان و مردان در حالت ورزش که حدود ستر در آن مراعات نشده است، در کتاب‌های مکتب وجود دارد.
کمیته‌ی موظف شده طالبان، تصاویر وسایل موسیقی مانند دهل، رباب وغیره را تلاش برای تشویق شاگردان به طرب و همچنین تصاویر اتن ملی را تشویق شاگردان به عمل غیرانسانی و غیرشرعی دانسته است.
عدم تفاوت میان جنگ و جهاد
این کمیته طالبان در بخشی از گزارش خود آورده است که در کتاب‌های مکتب، میان جنگ و جهاد تفاوت قایل نشده است و «جنگ‌های داخلی نیز رنگ جهاد داده شده است تا فریضه مقبول جهاد را بدنام کنند».
طبق ادعای کمیته روند عینی جهاد، جنگ تعبیر شده که گویا سبب ویرانی کشور شده است: «تلاش شده است که دانش‌آموزان از جهاد نفرت پیدا کنند و در مقابل شیپور صلح به آنان دمیده شده است که گویا یک امر شرعی است، هرچند اگر زیر سایه سلب آزادی و اشغال نیز باشد.»
کمیته‌ی توظف‌شده کمیسیون معارف این گروه تأکید کرده است که آموزگاران باید در مورد «جهاد»، احکام و اهداف آن به دانش‌آموزان به گونه‌ی کامل تشریح دهد تا روحیه‌ی جهاد و آزادی در میان دانش‌آموزان راه پیدا کند.
جشن نوروز حرام است
این کمیته در گزارش خود گفته است که در شماری از کتاب‌ها از میله‌ها و مشاعره‌ها یاد شده است که «حرام» و «ناروا» است.
کمیته‌ی ارزیابی نصاب معارف طالبان تأکید کرده است که آموزگار باید به دانش‌آموزان واضح کند که دین اسلام روزهای خوشی خود را برای مسلمانان دارد و به تجلیل آن هدایت داده شده است، مانند روزهای عید.
این کمیته تأکید کرده است که تجلیل از روز نوروز حرام است و باید جدا خودداری شود. همچنین به‌گفته‌ی کمیته موظف شده، در سایر «میله‌های مروج و مشاعره‌ها قمار و بداخلاقی است که ناروا است، اما اگر این این موارد اجتناب شود، ایرادی ندارد».
حقوق بشر و حقوق زن
کمیته‌ی موظف شده طالبان در گزارش خود به حقوق بشر نیز پرداخته و گفته است که در کتاب‌های مکتب در مورد حقوق بشر یادآوری شده که با معیارهای غربی تشریح شده است.
به‌گفته‌ی کمیته طالبان، در بیشتر کتاب‌ها از حقوق بشری و حقوق زنان یادآوری شده است. این کمیته‌ی طالبان گفته است که استادان باید این حقوق را در چوکات اسلام به دانش‌آموزان بیان کنند و «حقوقی که غرب ادعای آن را می‌کند، در حقیقت تجاوز بر حقوق زنان است».
این درحالی است که پس از تسلط طالبان بر افغانستان زنان از کار و دختران بالاتر از صنف ششم از مکتب محروم شده‌اند.
در گزارش کمیته‌ی طالبان آمده است که در نصاب از موضوع تعلیم زنان «به‌گونه‌ی تبلیغاتی استفاده سوء صورت گرفته است و در این مورد به شماری از احادیث نیز استناد شده که گویا زنان مطلق حق تعلیم دارند و هیچ‌گونه شرایط و قیودات با آن ذکر نشده است».
زردشت و بودائیت
کمیته‌ی بازنگری نصاب معارف طالبان گفته است که در کتاب‌های زردشت، رستم، لهراسپ، سکندر، کوشانیان که در اصل بودایی بودند، به‌گونه‌ای معرفی شده‌اند که گویا افراد نیک هستند.
این کمیته تأکید کرده است که استاد باید عقیده‌ی مشرک شخصیت یادشده را به دانش‌آموزان معرفی کنند.
بودای بامیان؛ آبدات تاریخی یا مایه‌ی شرم؟
کمیته‌ی ارزیابی نصاب معارف طالبان در گزارش خود به آبدات تاریخی نیز پرداخته و گفته است در مضامینی که زیر این عنوان نوشته شده است، تلاش شده که بت‌ها را زیرعنوان آبدات تاریخی، موارد مهم و قابل توجه نشان داده شود. به‌گفته‌ی کمیته‌ی طالبان، در این جریان بت بامیان نیز ذکر شده که «[جز] تاریخ ما نیست، بلکه شرم و عار برای ما است».
طالبان تأکید کرده‌اند که استاد باید بدی و قباحت بت‌ها را در روشنایی شریعت بیان‌کند.
این گروه حدود ۲۲ سال پیش، با جاسازی مواد منفجره پیکره‌های بودای بامیان را انفجار داد. اکنون از آن پیکره‌های عظیم بودا، جای خالی باقی‌مانده است.
قانون اساسی براساس معیارهای غرب ساخته شده
کمیته‌ی ارزیابی نصاب معارف طالبان در گزارش خود اشاره کرده است که در کتاب‌های مکتب در مورد قانون اساسی افغانستان معلومات داده شده که به‌باور این کمیته، براساس معیارهای غرب ساخته شده است.
این کمیته گفته است که در این زمینه راجع به اهمیت قانون اساسی از نگاه شریعت اسلام تشریح شود.
طالبان پس از دست یافتن به قدرت قانون اساسی افغانستان را لغو کرده‌اند.
کتاب‌های ممنوعه
کمیته‌ی ارزیابی نصاب آموزشی طالبان در اخیر گزارش خود گفته است که باید کتاب هنر، تعلیمات مدنی و فرهنگ از مضامین مکتب حذف شوند.
این کمیته گفته است که هنر مضمون انتخابی است و خواندن آن الزامیت ندارد و «پس باید از نصاب خارج به جای آن بدیلش زراعت خوانده شود.»
همچنین درباره‌ی تعملیات مدنی گفته شده است که در این کتاب از صنف هفتم تا دوازدهم موضوعاتی آورده شده که بیشتر مضر یا بی‌فایده است.
همین‌طور درباره‌ی فرهنگ آمده است که این مضمون انتخابی است و خواندن آن الزمی نیست و اگر به‌جای آن یک مضمون مفید دیگر خوانده شود، خوب خواهد شد.
واکنش‌ها
بازنگری نصاب آموزشی طالبان واکنش‌های گسترده‌ای را در پی داشته است.
از این میان، رنگین دادفر اسپنتا، وزیر خارجه‌ی پیشین در واکنش خود گفته است که طرح نصاب آموزشی طالبان جامعه را به مدرسه «انتحاری پرور» تقلیل می‌دهد.
او در توییتی نوشته است: «با طرح بدوی‌ترین باور‌ها، زنان جامعه را به شئ تقلیل دادند و حال با این نصاب تعلیمی یک جامعه را تا سطح یک مدرسه انتحاری‌پرور تقلیل می‌دهند.»
باری سلام، مشاور پیشین وزارت خارجه در واکنش خود نوشته است: «با خواندن این گزارش، خواب از چشم‌تان خواهد پرید و آرزو خواهید کرد که ای کاش طالبان پسران را نیز از مکتب‌‌خواندن و دانشگاه‌رفتن منع کنند.»