با آغاز ناامنی و سقوط کابل در سال گذشته‌ی خورشیدی، کارها در افغانستان با کساد مواجه شد. هزاران افغانستانی منبع عایدشان را از دست دادند و به صف افراد نیازمند ایستادند. افزون به این، مهاجرت‌های داخلی و خارجی رقم خورد و خانواده‌ها را تقسیم کرد. شماری در دشت‌های داخل افغانستان و کشورهای همسایه و شماری به کشورهای غربی آواره شدند. اقتصاد فروپاشید و سبب شد که «اوضاع از لحاظ معیشتی برای خانواده‌ها در افغانستان به‌گونه‌ی وحشتناکی رقم بخورد؛ در واقع فقر چندبعدی گسترده شود.»
از این میان، وضع برای خانواده‌هایی که سرپرست مرد نداشتند یا اکثریت اعضای خانواده زنان بودند، سخت‌تر از پیش شد. در چنین وضع نهادی گم‌نامی به کمک این خانواده‌ها شتافت. این نهاد در خفا برای این زنان مرغ‌های تخمی با دانه و دارو توزیع کرده است.
توافق کردند که زنان با نگهداری مرغ‌ها، مرغ‌داری باز کنند و منبعی عاید دایمی برای‌شان بسازند. موضوعی که گمانه‌زنی‌ها را در بین این خانواده‌ها به‌بار آورد و موجب نگرانی این خانواده‌ها را فراهم کرد. زیرا این کمک بدون چون و چرا همزمان با شایعات مبنی به اختطاف دختران و بردن آنان برای نکاح اجباری با جنگ‌جویان گروه طالبان به این خانواده‌ها صورت گرفته بود.
بعد از دریافت این نگرانی در مورد امنیت خانواده‌ها و با جست‌وجوی زیاد دریافتیم که نهاد «سیمرغ» این کار را کرده است. یکی از افراد ایجاد‌کننده‌ی این نهاد که نمی‌خواهد نامی از وی گرفته شود، می‌گوید: «همان‌طوری که می‌دانید متأسفانه شرایط معیشتی بسیار هولناک و سخت برای خانواده‌ها در افغانستان پیش آمد. با توجه به این وضع، پس از سقوط کابل شماری از مهاجران افغان نهاد سیمرغ را تشکیل دادیم تا به‌صورت هدفمند دستی را بگیریم.»
به‌گفته‌ی منبع، در چنین وضع موجود تأمین یک وعده غذای خوب برای اکثریت خانواده‌ها، به‌ویژه برای خانواده‌هایی که سرپرست مرد ندارند یا نان‌آور خانواده یک نفر است، به آرزو مبدل شده است. بیشتر از همه زنان و دختران در معرض گرسنگی و آسیب‌های صحی برخواسته از آن قرار می‌گیرند.
این در حالی است که بی‌ثباتی سیاسی فقر را به‌صورت بی‌پیشنه‌ای در افغانستان افزایش داده است. اکنون براساس آمار نهادهای امدادرسان، میزان فقر چندبعدی در میان مردم افغانستان به ۹۸ درصد رسیده است. از این میان براساس آمار، اکنون از ۳۲ میلیون نفر نفوس افغانستان ۲۴ میلیون نفر حتا برای تأمین یک وعده غذا نیازمند شده‌اند.
سیمرغ
این نهاد مردمی را شمار هنرمندان مهاجر افغانستانی که در کشورهای مختلف اقامت دارند، تشکیل داده‌اند و فعالیت آن نیز وابسته به میزان درآمد و کمک این هنرمندان و سایر مهاجران است. به‌گفته‌ی یکی از اعضای ایجاد‌کننده‌ی سیمرغ، این مهاجران سنگینی فقر شدید در افغانستان را حس می‌کنند. از همین رو مهاجران جوان تلاش می‌کنند که در کنار دستگیری بدون در نظرداشت سمت‌‌وسو‌های قومی و مذهبی، برای بهبود وضع معیشتی کاری انجام دهند. به یاد خانواده‌هایی باشند که کمک‌کننده یا مهاجر کارگر در بیرون از افغانستان ندارند تا آنان را در شرایط دشواری که همه کارها راکد است، یاری دهد.
منبع می‌گوید که اعضای سیمرغ مشخص می‌خواهند به مردم ایده بدهند تا راهی را بیابند که خانواده‌ها بتوانند به‌روی سفره‌‌ی‌شان نان بگذارند. «شماری از خانواده‌ها در بیرون از افغانستان کارگر دارند، اما یک شمار برای مبارزه با فقر راهی ندارند. آنان در بسیاری موارد حتا از کمک‌های نهادهای امدادرسان به‌دلیل نداشتن ارتباط و مرد می‌مانند. از همین رو روزبه‌روز سفره‌ی آنان خالی و کوچک‌تر شده است.»
این نهاد از طریق تحقیقات میدانی خانواده‌هایی که شرایط معیشتی دشوار دارند، به‌ویژه خانواده‌هایی که فرزند دختر محصل دارند را شناسایی کرده و بسته به تعداد شان، مرغ تخم‌گذار هدیه می‌کند. منبع می‌گوید: «ما کمکی زیادی نکردیم، اما تلاش می‌کنیم که ایده‌‌ی کار را به خانه‌ی مردم ببریم تا آنان خود راهی برای درآمدزایی داشته باشند و الگو خلق کنیم.»
اما رویای تشکیل مرغ‌داری‌های خانگی در بین این زنان در عمل پیاده نشد. زیرا براساس گفته‌های این خانواده‌ها، آنان به‌دلیل فقر مرغ‌ها را به‌جای قرض داده‌اند.
یکی از مستفیدشوندگان می‌گوید: «یکی از آن مرغ‌ها را کشتیم و متباقی را فروختیم، زیرا قرضدار‌ها پشت در خانه می‌آمدند. تا زمانی که ما از سرمایه‌گذاری مرغ‌داری استفاده می‌کردیم دیر می‌شد.»
این زن مادر چهار فرزند و صفاکار در یک مکتب است. او تا قبل از فروپاشی حکومت ۱۰ هزار افغانی در ماه معاش داشت و اکنون معاشش به سه هزار تقلیل یافته است. او می‌گوید که با این پول نمی‌داند چه کاری انجام دهد. «قیمتی بسیار شده و این مقدار پول کفاف مخارج را نمی‌کند.»
با این وجود اعضای نهاد مردمی سیمرغ از خانواده‌ها درخواست می‌کنند که مرغ‌ها را حداقل تا شش ماه نگهداری کنند. یکی از اعضای این گروه می‌گوید: «هدف اگر تنها کمک می‌بود، مستقیم پول را به خانوده‌ها می‌دادیم، هدف این بود که خانواده‌ها از تخم مرغی که روزانه بدست می‌آید به‌عنوان غذا استفاده کنند و یا آن را بفروشند. با “تولید خانگی” مرغ آشنا شوند و تولید محدود به اندازه‌ی نیازشان داشته باشند.»
سیمرغ این برنامه را در کابل و ولایت غزنی عملی کرده است. منابع می‌گویند که نتایج خوبی بدست آورده‌اند. اکنون این نهاد در کابل مرغ‌داری به راه انداخته است و از محصولات آن در اختیار خانواده‌ها قرار می‌دهند. همچنان در نظر دارند تا آن را گسترش دهند.
افرادی که این نهاد را ایجاد کرده همچنین می‌گویند که آنان در ابتدا روی طرح خرید و توزیع مواشی تمرکز داشته‌اند، اما بعدا با تحقیق دریافته‌اند که این برنامه در مناطق شهری عملی نیست.
منبع با انتقاد از نهادهای امدادرسان، می‌گوید که این نهاد‌ها مشکل مردم را به‌صورت بنیادی حل نمی‌کنند و از همین رو هر روز با آن‌که به مردم کمک‌رسانی می‌کنند اما آمار فقر افزایش می‌یابد. «ما نحوه‌ی امدادرسانی و میزان فقر را بررسی کردیم و دریافته‌ایم که این کمک‌ها همچنین برای از بین بردن فقر مناسب نیست. نیاز اصلی این است که خانواده‌ها کاری داشته باشند.»
این در حالی است که سازمان ملل متحد در یک سال گذشته، به بیش از یک میلیون و ۳۰۰ هزار نفر در افغانستان مواد غذایی، سرپناه و خدمات بهداشتی فراهم کرده است. به همین ترتیب برنامه جهانی غذا در اول عقرب امسال در توییتی نوشته بود که در جریان سال ۲۰۲۲ میلادی، برای بیش از ۲۱ میلیون فرد آسیب‌پذیر و افرادی که با عدم مصونیت غذایی روبه‌رو هستند در سراسر افغانستان رسیدگی کرده است.
مهاجران امدادگر
جنگ‌ها و تنش‌های سیاسی، نبود زمینه‌ی کار، عدم موجودیت مصونیت غذایی، آفات طبیعی و بحران‌های اجتماعی و اقتصادی سبب شده است که شهروندان زیادی از کشور مهاجر شوند. براساس آمار کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد، اکنون افغانستان دومین جمعیت مهاجر را در بیش از ۷۰ کشور جهان دارد. این در حالی است که تا سال ۱۴۰۰ خورشیدی ۶.۵ میلیون افغانستانی مهاجر بودند و تسلط دوباره‌ی طالبان بر افغانستان در اسد همین سال این آمار را افزایش داده است. براساس آمار اتحادیه سازمان‌های حقوق بشری، در طی دو سال گذشته بیش از ۲.۶ میلیون افغانستانی به کشورهای بیرونی مهاجر شده‌اند و این روند همچنین ادامه دارد. از این میان رسانه‌های ایرانی گزارش می‌دهند که بی‌ثباتی سیاسی سبب شده تا دو میلیون افغانستانی دیگر در طی همین دو سال به ایران مهاجر شوند.
نقش مهاجران در رشد اقتصاد
برخلاف اظهارات زمام‌داران حکومتی، مهاجرت در افغانستان نه تنها سبب آسیب اقتصادی نشده است، بلکه آمار نشان می‌دهد که مهاجرت شمار زیادی از افغانستانی‌ها دلایل اقتصادی داشته است و مهاجران در رشد اقتصادی و امدادگری نقش قابل ملاحظه‌ی داشته‌اند. چنانچه اداره‌ی احصائیه مرکزی افغانستان دو سال پیش گفته بود که سقف مبالغ ارسالی توسط کارگران مهاجر افغانستانی از خارج کشور به خانواده‌های‌شان سالانه معادل حدود ۱.۷ درصد تولید ناخالص ملی است. پیش از این بانک جهانی نیز اذعان کرده بود که مهاجرت اقتصادی یک وسیله‌ی مهم به‌منظور تأمین معیشت برای مردم افغانستان به‌شمار می‌رود.