مرکز خبرنگاران افغانستان گزارش خود را در مورد وضعیت خبرنگاران و رسانه‌ها در جریان سال جاری میلادی، منتشر کرده است. براساس این گزارش، خشونت و تهدید خبرنگاران در سال ۲۰۲۲ میلادی افزایش یافته و فضای کاری برای رسانه‌ها نیز به شکل بسیار جدی محدود شده است.
در این گزارش مرکز خبرنگاران افغانستان که امروز (جمعه، ۹ جدی) منتشر شده، آمده است که وضعیت آزادی رسانه‌ها و خبرنگاران در جریان سال جاری به شدت وخیم شده و خودسانسوری نیز به اوج رسیده است.
طبق یافته‌های این گزارش، آزادی «جامعه رسانه‌ای افغانستان» که در جریان دو دهه‌ی گذشته به‌دست آمده بود، به سرعت به سوی محوشدن پیش می‌رود.
در بخشی از این گزارش آمده است که مرکز خبرنگاران افغانستان در جریان سال ۲۰۲۲ میلادی، دست‌کم ۲۶۰ رویداد نقض آزادی رسانه‌ها و خبرنگاران را که شامل تهدید، بازداشت و برخورد خشونت‌آمیز می‌شوند، ثبت کرده است.
این آمار در مقایسه با سال ۲۰۲۱ میلادی حدود ۱۳۸ درصد افزایش را نشان می‌دهد.
این مرکز گفته است که در سال ۲۰۲۱ میلادی دست‌کم ۱۰۹ رویداد شامل هشت مورد جان باختن خبرنگاران و کارمندان رسانه‌ای و همچنین بازداشت و تهدید خبرنگاران را ثبت کرده بود.
یافته‌های گزارش نشان می‌دهد که در سال ۲۰۲۲ میلادی ۱۱۹ مورد بازداشت موقت خبرنگاران توأم با خشونت فیزیکی و روانی و توهین و تحقیر بازداشت‌شدگان، ۱۲۸ مورد تهدید خبرنگاران و رسانه‌ها و ۱۱ مورد خشونت و ضرب‌وشتم خبرنگاران به ثبت رسیده است.
از این میان، خالد قادری، مجری سابق رادیو نوروز در هرات، فیض‌الله فیض‌بخش، خبرنگار آزاد در کابل و قدرت‌الله ترار، خبرنگار تلویزیون زرغون در خوست تاکنون در زندان طالبان به‌سر می‌برند.
طبق معلومات مرکز خبرنگاران افغانستان، قادری به‌دلیل نشر دیدگاه انتقادی‌اش در مورد طالبان در شبکه‌های اجتماعی، از سوی دادگاه این گروه در هرات به یک سال حبس محکوم به مجازات شده است. فیض‌بخش هنگام تصویربرداری از محل کشته‌شدن ایمن‌الظواهری، رهبر القاعده در کابل و ترار به‌دلیل کار خبرنگاری و پست‌های انتقادی‌اش در شبکه‌های اجتماعی بازداشت شده‌اند.
مرکز خبرنگاران افغانستان از این که در جریان سال ۲۰۲۲ میلادی هیچ خبرنگار و کارمند رسانه‌ای در افغانستان قربانی حملات هدفمند نشده، به‌عنوان یک «تحول مثبت» یادآوری کرده است.
همچنین این مرکز گفته است که در جریان امسال تلاش‌هایی از سوی وزارت اطلاعات و فرهنگ طالبان به‌خاطر احیای کمیسیون رسیدگی به شکایات و تخلفات رسانه‌ای و آغاز فعالیت کمیسیون مستقل دسترسی به اطلاعات صورت گرفت، اما در عمل نتیجه‌ی ملموسی نداشته است.
با این حال، در گزارش این مرکز آمده است که جامعه رسانه‌ای افغانستان پس از سقوط نظام جمهوری در دو بعد –کمی و کیفی- دچار تحول بزرگی شده است.
طبق یافته‌های این گزارش، در حال حاضر بیشتر از نیمی از حدود ۶۰۰ رسانه‌ی صوتی، تصویری، چاپی و آنلاین با روی‌کار آمدن دوباره‌ی طالبان بسته شده و صدها خبرنگار و کارمند رسانه‌ای کشور را ترک کرده‌اند.
در گزارش آمده است: «زنان خبرنگار به حاشیه برده شده‌اند و رسانه‌های آزاد و آزادی بیان در پی تشدید اعمال محدودیت‌ها از سوی امارت به سوی محو کامل سوق داده شده است.»
گزارش همچنین دریافته است که دستگاه امنیتی، به‌ویژه اداره‌ی استخبارات و وزارت امر به معروف و نهی از منکر طالبان به‌طور مستقیم و غیرمستقیم با –بازداشت، تهدید و ترساندن خبرنگاران- روند سرکوب آزادی رسانه‌ها و آزادی بیان را به پیش می‌برند.
در گزارش آمده است: «در حال حاضر نه تنها در ولایات، بلکه در کابل نیز امکان تهیه و نشر گزارش‌های آزاد و تحقیقی و یا برنامه‌های چالشی رسانه‌ای به‌دلیل محدودیت شدید در دسترسی به اطلاعات و تهدید و ترس از زندان و شکنجه به شدت محدود شده است و خودسانسوری به اوج رسیده است.
مرکز خبرنگاران افغانستان در این گزارش از طالبان خواسته است تا با اجرای قانون رسانه‌ها و قانون دسترسی به اطلاعات، زمینه‌ی فعالیت رسانه‌های آزاد را بر مبنای این قوانین فراهم کرده و از آنها حمایت کنند.
این درحالی است که در پایان سال ۲۰۲۲ میلادی، سازمان گزارشگران بدون مرز نیز با نشر گزارشی گفته است که افغانستان پس از عراق و سوریه، خطرناک‌ترین کشور برای خبرنگاران است.