منبع: انبیسی نیوز
برگردان: حمید مهدوی
زمانی که در سال 2011 منابع استخباراتی ایالات متحدهی امریکا اسامه بن لادن را همراه با خانوادهاش در منطقهی ایبتآباد پاکستان شناسایی کردند، از اعتبار پاکستان باز هم کاسته شد. پاکستان همچنین به پناه دادن به خطرناکترین تروریست جهانی و اجازه دادن به ملیشههایی که از خاک این کشور سو استفاده کرده و بر نیروهای غربی در نقاط مرزی افغانستان حملات را راهاندازی میکنند، متهم شده است. اما این تصویر در حال تغییر است.
خشونتها در این کشور پابرجاست: جهادیها، تروریستها و کسانی که جنگهای فرقهای را در این کشور دامن میزنند، روزانه به شکل آزاد در شهرهای بزرگ این کشور آمد و شد دارند. اقتصاد این کشور فلج است و بحران انرژی در این کشور حل نشده باقی مانده است.
کشوری که در جنگ با ترور یا جلوگیری آن در سرحدات این کشور موفقیت چندانی نداشته و هنوز درگیر آن است، نظم و قانون در چنین کشوری از اولویت بالایی بر خوردار نیست و آنها در جملهی مسایل داخلی این کشور محسوب میشود.
بعد از انتخابات ماه می که در نتیجهی آن نواز شریف بحیث نخستوزیر انتخاب شد، دولت ملکی جدید در این کشور، روی مسایل اقتصادی تمرکز کرده است. دیدگاههای دولت جدید مشابه به دولت نظامی قبلی در این کشور است و پاکستان سعی دارد که خود را رقابتی و بالغ جلوه دهد و سعی دارد پاکستان را به عنوان یک قدرت مسئول در سطح منطقه به جهانیان بنمایاند.
نظر به گفتههای یک مقام ارشد این کشور، داشتن رابطهی حسنه با ایالات متحدهی امریکا که بر منافع و احترام متقابل استوار باشد، از اولویتهای اصلی آقای نواز شریف است. نظر به گفتههای اناتول لیون، استاد مطالعات جنگ در دانشکدهی شاهی لندن، با در نظرداشت این که ایالات متحده برای خروج از افغانستان در سال آینده برنامهریزی کرده است، بعید است که با یک کشور منفور در سطح جهان وارد معامله شود. وی گفته است که «امریکا خواهان خروج از افغانستان است و مشتاق صلح در افغانستان؛ اما اگر طالبان در گفتوگوهای صلح شامل ساخته نشوند، وضعیت تغییر خواهد کرد. پس امریکا درک کرده است که پاکستان در زمینهی آوردن طالبان روی میز مذاکرات نقش مهمی ایفا کند».
بعد از این که سال گذشته آقای کرزی ایالات متحده و ناتو را به دامن زدن به یک سلسله ناامنیها در کشور متهم کرد، روابط رییس جمهور کرزی و ایالات متحده به تیرگی گرایید و پاکستان به عنوان متحد با ثباتتر ایالات متحده در سطح منطقه باقی ماند.
لیون میگوید: «ایالات متحده از آقای کرزی برای مدت طولانی رنجیده بود. آنها درک کرده بودند که وی (حامد کرزی) از تیم حاضر خارج بوده نمیتواند، پس آنها دوست نداشتند که در پالیسی خود که به وی اجازهی ماندن میداد، تغییرات بیاورند. امریکا جاگزینی برای آقای کرزی ندارد، کرزی هم دوست ندارد که کنارهگیری کند یا توسط ایالات متحده کنار زده شود. با این وجود، نقش پاکستان در تأمین ثبات منطقهای اهمیت بیشتری پیدا میکند».
ایالات متحده با پاکستان به شکل سنتی زد و بندهایی داشته است؛ اما در سال 2011 روابط این دو کشور در سرحد بحران رسیده بود. عملیات کشتن بن لادن بدون این که پاکستان در جریان باشد راهاندازی شده بود. بن لادن چهار ماه بعد از کشتن دو پاکستانی در خیابان لاهور توسط دو قراردادی سیآیای به قتل رسید و در ماه نومبر 24 عسکر پاکستانی در جریان یک حملهی امریکایی در نقاط مرزی افغانستان (در منطقهی قبیلهای سلاله) به اشتباه به قتل رسیدند.
در سال 2012 پاکستان مسیر تدارکاتی ناتو به افغانستانِ محاط به خشکه را که امریکا و نظامیان این کشور بهشدت به این شاهراه وابسته بودند، بسته بود. این در حالی بود که دولت پاکستان از ناحیهی حملات هواپیماهای بدون سرنشین امریکا در خاک این کشور، از طرف مردم این کشور بهشدت تحت فشار قرار داشت. حملات هواپیماهای بدون سرنشین یک بحث جنجالی بود و پاکستان این کار را نقض حاکمیت ملی خود میدانست و این امر تعطیلی مراکز هواپیماهای بدون سر نشین امریکایی را در پی داشت.
بعد از عذرخواهی هیلاری کلینتون، وزیر خارجهی امریکا به خاطر کشته شدن نظامیان پاکستانی؛ واقعهای که گاهی از آن به «تراژیدی سلاله» یاد میشود، در حال تغییر است و پاکستان تلاش خود را در راستای تأمین صلح در افغانستان مهم جلوه دهد.
پاکستان اول به کاروانهای ناتو اجازه داد تا از این مسیر دوباره عبور و مرور کنند. بعدا در زمینهی راهاندازی گفتوگوهای پشت پرده بین طالبان با دولت افغانستان و ایالات متحدهی امریکا کارهایی انجام داد که به گفتوگوهای قطر بین طالبان با دولت افغانستان و واشنگتن منجر شد.
در ضمن، پاکستان به لفاظیهای آتشین در مورد حملات طیارههای بدون سرنشین پایان داد و در برابر حملات سیآیای زیاد اعتراض نمیکند. ایالات متحده نیز در برابر بینظمیهای قبل و بعد از انتخابات ماه می در پاکستان، موقفی اختیار نکرده و برعکس روی کار آمدن حکومت جدید را تبریک گفت و نشریههای وزارت خارجهی امریکا پیوسته کلمات (همکار و همدست) را در مورد پاکستان به کار بردهاند.
سفر اخیر وزیر خارجهی امریکا به پاکستان که اولین سفر وی به پاکستان بود، رسواییها و درخواستهای معمول پاکستان از امریکا را با خود نداشت و در عوض جان کری با توضیح پروژهی خط لولهی گاز بین پاکستان و ایران از سوی پاکستان مواجه شد. این را با سال گذشته مقایسه کنید؛ سال گذشته وقتی موضوع روابط ایران و پاکستان در میان آمد، پاکستان به ایالات متحدهی امریکا گفت که متوجه مسایل مربوط به خود باشد. تا سال 2011 وقتی مسئلهی صلح در منطقه به میان میآمد، تلاش میکرد خود را از این موضوع دور نگهدارد؛ اما امروزه تغییرات زیادی در سیاست پاکستان دیده میشود.
گزینیا دورماندی، مدیر یک پروژه در لندن میگوید: «روی کار آمدن بازیگران جدید و گزینش پالیسیهای جدید در هردو طرف زمینه را برای بهبود روابط دو جانبهی پاکستان و امریکا مهیا کرده است. نواز شریف بهبود روابط با هند، تقویت اقتصاد پاکستان و بهبود روابط با ایالات متحدهی امریکا را در صدر برنامههای خود قرار داده است». وی در ادامه میافزاید: «روابط پاکستان و امریکا در سال 2011 به بحرانیترین حد خود رسیده بود؛ اما تغییرات در سیاستهای ایالات متحدهی امریکا، بهخصوص در مورد حملات هواپیماهای بدون سرنشین همراه با روی کار آمدن بازیگران جدید سیاسی، روزنهای را بر روی بهبود روابط بین این دو کشور گشود».
بعضیها میگویند که انگیزههای پاکستان خیلی روشن نیست. توماس روتیک، هماهنگ کننده در گروه مستقل تحقیقات پالیسی در شبکهی تحلیلگران افغانستان میگوید: «رهبران این کشور این را برای ایالات متحدهی امریکا واضح ساخته است که پاکستان در صدد ایفای نقش بزرگتری در آیندهی افغانستان است». وی میگوید: «پاکستان میخواهد بر رهبران طالبان که در این کشور ساکن هستند و بر گفتوگوهای احتمالی تسلط کامل داشته باشد».
اکنون شهرک کوهستانی ایبتآباد دوباره سر زبانها افتاده است. در این شهر سال گذشته خانهی بن لادن ویران شده بود و این عملیات در نزدیکی یک آکادمی نظامی راهاندازی شده بود. جنرال اشفاق کیانی، رییس ارتش پاکستان که قدرتمندترین مرد این کشور محسوب میشود، با خطاب قرار دادن افسران جوان در مورد بحران امنیت در این کشور سخن گفته است. بعدا یک افسر جوان در مورد وضعیت جدید ارتش صحبت کرد. وی گفت: «امریکا بزرگتر و قویتر است؛ فردا اگر بخواهد بر بن لادن دیگری یورش میبرد. ما کشور مهمی هستیم. ما باید به امریکاییها بفهمانیم که مسیر خروج از افغانستان از پاکستان است».