آیا حکومت طالبان، در قیاس با حکومت پیشین، هوشمندانه‌تر و مسئولانه‌تر رفتار می‌کند؟ وقتی یکی از مسئولان طالبان درباره‌ی تغییر در امتحانات کانکور سخن گفت، عده‌یی به او آفرین گفتند. سرپرست اداره‌ی امتحانات حکومت طالبان، عبدالباقی حقانی، اعلام کرد که با تغییر سیستم امتحانات از این پس فارغان صنف دوازدهم می‌توانند در رشته‌های دلخواه خود کامیاب شوند و درس بخوانند. از این پس قرار است که اشتراک‌کنندگان در امتحان کانکور در سه بخش طب، ساینس و علوم طبیعی امتحان بدهند.
در مورد این سیاست طالبان در عرصه‌ی آموزشی سه نکته را باید به یاد داشت:
یک، قبلا هم همین‌طور بود
هرچند در گذشته اعلام نشده بود که چه کسی باید در کدام رشته درس بخواند، افراد عملا در پروسه‌ی نمره‌دهی فیلتر می‌شدند. مثلا کسی که به طب و انجنیری و اقتصاد علاقه نداشت، برای کامیابی در آن رشته تلاش هم نمی‌کرد. در نتیجه، با همان نمره‌یی که می‌گرفت (معمولا نمره‌ی پایین‌تر)، به رشته‌ی دیگری -مثلا به ادبیات و زبان- می‌رفت. حالا ممکن است سخن طالبان این باشد کسی که از ابتدا می‌خواهد در رشته‌ی ادبیات درس بخواند دیگر مجبور نخواهد بود برای امتحان کانکور ریاضی و کیمیا و فیزیک و بیولوژی بخواند. این در ظاهر سخن معقولی به نظر می‌رسد. اما احتمال بیشتر این است:
دو، تبعیض تحکیم می‌شود
در زمان حکومت جمهوریت کسی به‌نام فاروق اعظم در ارگ سخنرانی کرد و با خشم و تعصب بسیار خواهان اجرای یک سیاست تبعیض‌آلود به ضرر اقوام دیگر افغانستان شد. در آن زمان حکومت غنی تلاش کرد با سهمیه‌بندی کانکور جلو رشد علمی بعضی از مناطق کشور را بگیرد. اکنون، همان سیاست (این بار در قالب خردِ طالبانی) اجرا خواهد شد. فارغان از همان ابتدا فیلتر یا «تشخیص» خواهند شد که در کدام رشته امتحان بدهند. بعد، رشته‌هایی که در افغانستان رشته‌های بهتر و بالاتر شمرده می‌شوند، از دسترس کسانی که صلاحیت‌شان رد می‌شود، دور نگه داشته خواهند شد. در زمان حکومت غنی فردی با ۳۲۴ نمره از طب باز می‌ماند (چون قومش درست نبود) و فردی دیگر با ۱۲۴ نمره به طب می‌رفت (چون در میان قوم مناسب به دنیا آمده بود).
سه، زنان و دختران کجایند؟
حکومت طالبان، حتا اگر با نیتی صددرصد خیر سیستم کانکور را تغییر داده باشند، این واقعیت وحشتناک همچنان سر جای خود باقی است که دختران افغانستان از این پس در هیچ سیستم کانکوری (قدیمی یا جدید) حق امتحان‌دادن نخواهند داشت. وقتی دختران و زنان نتوانند درس بخوانند، بهترین سیستم کانکور مردانه سرانجام چه حاصلی خواهد داشت؟ از سویی دیگر، از این پس علم‌آموزی (به معنای درست این کلمه) برای مردان نیز ممنوع است. در گزارش‌ها آمده است که طالبان در مکاتب و دانشگاه‌ها بعضی از مضامین علمی پایه -برای این قرن- را حذف کرده‌اند و به‌جای‌شان مضامین دینی‌ای را گذاشته‌اند که هیچ ربطی به رشد فکری دانش‌آموزان و دانشجویان ندارند و حتا سبب جمود و رکود فکری آنان می‌شوند.
با این حساب، افغانستان آینده جمعیتی خواهد داشت از پدران افراطی و مادران بی‌سواد که باید نسل‌های بعدی این کشور را به‌سوی اعصار نو هدایت کنند. اصلاح‌کردن سیستم کانکور، در کنار حذف کامل زنان از زندگی و خالی‌کردن مغز مردان از هر تفکر پیشرو عصری، مصداق همان قول شاعر است: «خانه از پای‌بست ویران است/خواجه در بندِ نقش ایوان است».