در پایان یکی از روزهای گرم تابستان هرات زهرا هنگامی که از کورس خیاطی راهی خانه میشود، از سوی مردان چپن سفیدپوش متوقف میگردد. زهرا همیشه لباس مروج هرات، مانتو میپوشید و آن روز نیز با همین لباس در راه برگشت از محل کارش بود. محتسبان امر به معروف و نهی از منکر حکومت سرپرست طالبان در شهر هرات او را به دلیل پوشش ظاهریاش سرزنش کرده و سپس از مردان خانوادهی او تعهد گرفتند که دیگر زنان خانواده بدون چادری یا برقع از خانه بیرون نشوند.
زهرا(مستعار) دانشجویی است که تحصیلاتش به دلیل سیاستهای محدودکنندهی طالبان نیمه تمام مانده است. او برای اولینبار طی دو سال گذشته از سوی محتسبان امر به معروف و نهی از منکر به دلیل پوشیدن مانتو مورد بازپرسی قرار گرفته و سپس اعضای مرد خانوادهی او مجبور شدهاند به طالبان تعهد دهند که دیگر زنان خانواده با چنین پوششی بیرون نروند؛ موضوعی که او را واداشته تا پس از این با برقع یا چادری از خانه بیرون برود.
حدود یک ماه قبل ریاست امر به معروف و نهی از منکر ولایت هرات دستور تازهای را صادر کرد که براساس آن زنان اجازه ندارند بدون رعایت حجاب اجباری یا پوشش مدنظر این ریاست از خانه بیرون بروند. براساس این دستور، اگر زنی با مانتو در شهر گشتوگذار کند، نخست از سوی محتسبان این ریاست متوقف شده و سپس از محارم وی تعهد گرفته میشود تا دیگر زنان بدون برقع و چادری از خانه بیرون نشوند. این ریاست دلیل این تصمیم را «جلوگیری از فساد و بیبندباری» گفته است.
برخورد مسئولان امر به معروف و نهی از منکر طالبان زهرا را وا داشته تا به جادهی لیلامیفروشی در شهر هرات برود و برای خودش چادری یا برقع خریداری کند. او در این مورد گفت: «اولینبار است که چادری میپوشم. واقعاً برایم سخت است که بخواهم چادری بپوشم. من قبلاً مانتو میپوشیدم اما پس از این دستور من را خانوادهام مجبور به پوشیدن به چادری کردهاند.»
درحالی که هنوز دلهرهی روزی که از سوی مسئولان امر به معروف و نهی از منکر طالبان سرزنش شد، در وجودش جاری است، در یکی از چادری و برقعفروشیهای جاده لیلامی میان انتخاب یکی از سه نوع برقع و چادری با طرح و رنگهای مختلف متردد است.
زنان در هرات تنها با توصیههای شفاهی یا متعهد شدن مردان خانوادههای شان به طالبان مبنی بر اجازه ندادن زنان بدون برقع و چادری در بیرون از خانه مواجه نیستند. در مواردی محتسبان امر به معروف و نهی از منکر طالبان آنان را در شهر لتوکوب نیز کردهاند. در اواخر ماه سرطان طالبان در ساحهی دروازهی ملک شماری از زنان را به دلیل پوشیدن مانتو لتوکوب کردند. آنان به رانندگان ریکشاها نیز دستور دادهاند تا زنان مانتوپوش را سوار ریشکا نکنند.
کمی دورتر از زهرا، خانم دیگری برای پیدا کردن چادری مناسب به بازار لیلامی فروشی آمده است. شرمیلا که پیش از به قدرت رسیدن طالبان با یکی از موسسات کار میکرده است، حالا هم بیکار است و هم مجبور است برای بیرون رفتن از خانه چادری یا برقع بپوشد. او در پی یافتن چادری به رنگ سیاه است تا به گفتهی خودش با پوشیدن آن «زیاد به چشم طالبان نخورد.»
برای شرمیلا تنها یافتن رنگ مناسب چادری مسأله نیست. او که حالا هیچ درآمدی ندارد و کارش را از دست داده است، در پی یافتن چادری است که ارزان باشد. او میگوید: «اقتصاد ما هم از روزی که طالبان آمدند، خیلی ضعیف شده است. قبلاً در یکی از موسسات با معاش خوب کار میکردم اما حالا اصلاً وضعیت اقتصادی ما خوب نیست. واقعا نگرانم که در روزهای آینده وضعیت ما زنان کجا خواهد رفت.»
افزایش قیمت چادری و برقع
در گذشته چادری و برقع، فروش چندانی نداشت و بهای آن نیز چند برابر پایینتر از بهای کنونی آن بود. اما پس از صدور دستور تازهی ریاست امر به معروف و نهی از منکر طالبان در هرات در مورد رعایت حجاب اجباری، بهای چادری و برقع چند برابر افزایش یافته است.
حضور چندین زن همزمان در یکی از دکانهای پارچهفروشی که انواع و اقسام چادری را نیز برای فروش گذاشته است، بیانگر این است که تقاضای چادری در این روزها بیشتر شده است. یک فروشندهی پارچه و انواع رخت و چادری میگوید در یک ماه گذشته مشتریهایش بیشتر شدهاند. به گفتهی او یک دست چادری در گذشته حدود پنج صد افغانی و یک دست برقع حدود یک هزار افغانی قیمت داشت اما اکنون قیمت یک چادری تا حدود یک هزار و پنجصد افغانی و قیمت یک دست برقع تا چهار هزار افغانی افزایش پیدا کرده است.
پیش از این نیز مسئولان ریاست امر به معروف و نهی از منکر در هرات زنان را در مورد پوشش لباس هشدار داده بودند. در اواخر ماه ثور ۱۴۰۲ نیز محتسبان این ریاست گفته بودند که اگر زنان «حجاب کامل اسلامی» را رعایت نکنند، بازداشت خواهند شد.
یک ماه پیش از آن منابع محلی در هرات گفته بودند که طالبان به مالکان رستورانتها نیز دستور دادهاند که به زنان اجازهی ورود به رستورانت شان را ندهند. اداره امر به معروف و نهی از منکر این دستور را صادر کرده بود. اندکی قبل از آن و در اول حمل ۱۴۰۲ محتسبان امر به معروف و نهی از منکر طالبان مانع رفتن خانوادهها به مکانهای تفریحی هرات شده بودند. در آن زمان این افراد به صورت مشخص از رفتن خانوادههایی که میخواستند به مناسبت نوروز و سال نو به تفریحگاهها بروند، جلوگیری کردند.