شهریار فرهمند
سرانجام پس از هفته‌ها و ماه‌ها انتظار، نامزدوزیران پیش‌نهادی حکومت وحدت ملی رسما اعلام شد. قرار است این افراد تا چند روز دیگر پس از بازگشت رییس جمهور غنی از سفر، رسما به مجلس نمایندگان معرفی شوند. مجلس نمایندگان گفته است، کار بررسی اسناد و سوابق کاری و تحصیلی نامزدوزیران پیش‌نهادی را از فردا شروع می‌کند.
لیست نامزدوزیران پیش‌نهادی کابینه‌ی حکومت وحدت پس از گذشت نزدیک به دو ماه از وعده‌ی نخست رییس جمهور غنی اعلان شد. تقسیم کرسی‌های کابینه میان دو تیم و متحدان داخلی آن‌ها و گزینش افراد در این نهادها، از دشوار‌ترین گردونه‌های حکومت وحدت ملی بود. رییس جمهور و رییس اجرایی در این امر با مصلحت‌های زیاد و فشارهایی از هر جانب مواجه بودند. دو رهبر می‌بایست در ابتدا کرسی‌های کابینه را مساویانه بر اساس موافقت‌نامه‌ی تشکیل حکومت وحدت ملی میان دو تیم تقسیم می‌کردند، سپس هرکدام کرسی‌های معدود از سهم خودشان را میان شمار فراوان متحدان سیاسی آزمند و فزون‌خواه تقسیم می‌کردند که دو رهبر برای پنج سال آینده به حمایت‌های آن‌ها نیاز دارند. ضمن این‌که شایسته‌سالاری، تخصص و سابقه‌ی نیک افراد در کابینه را نیز در نظر می‌گرفتند. از همین‌رو، معرفی کابینه نزدیک به دو ماه با تأخیر انجام شد و تبدیل به روند ملول و خسته‌کننده گردیده بود.
نامزدوزیران معرفی شدند؛ اما تشکیل کابینه قصه‌ی دراز دارد. باید نمایندگان مردم اسناد هویتی، سوابق تحصیلی و کاری هریک از نامزدوزیران را به‌دقت بررسی کنند و به آن‌ها رای اعتماد بدهند. دادن رای اعتماد، مرحله‌ای به‌مراتب سخت‌تر و پیچیده‌تر از معرفی کابینه از سوی رییس جمهور است. نامزدوزیران در درون مجلس با جریان‌های مختلف سیاسی، طیف‌های گوناگون فکری و قومی و از همه مهم‌تر، سلیقه‌های شخصی نمایندگان مواجه است. مجلسی که یک‌دست نیست و با فراکسیون‌های خرد و بزرگ و گرایش‌ها و تعلقات مختلف، گرفتن رای اعتماد نامزدوزیران را برای حکومت دشوار کرده است. از طرفی، هرچند در امر رای اعتماد شرایط قانونی و معیارهای اخلاقی و نانوشته‌ای وجود دارند؛ اما نمایندگان کمتر به این معیارها توجه می‌کنند. نمایندگان بیش‌تر بر اساس سلیقه‌ها و روابط شخصی و تیمی به نامزدوزیران رای می‌دهند و در کسب رای اعتماد، داشتن پشتیبانی سیاسی، امکانات اقتصادی و روابط شخصی با نمایندگان بیش‌تر از صلاحیت کاری، تخصص و صداقت افراد تأثیر‌گذار است.
رهبران حکومت وحدت ملی وعده داده بودند که در تشکیل کابینه، شایسته‌سالاری را رعایت می‌کنند و از نیروهای جوان و چهره‌های جدید بیش‌تر استفاده می‌برند. در لیستی که اکنون اعلان شده، به بخشی از این وعده‌ها عمل شده است. به‌جز رحمت‌الله نبیل، دیگر تمام افراد چهره‌های جدیدی هستند که در کابینه‌های گذشته در سمت وزیر کار نکرده‌اند. افزون برآن، حضور نسل جوان تحصیل‌کرده در این لیست برجسته و چشم‌گیر به نظر می‌رسد؛ اما این لیست کاستی‌هایی نیز دارد. شایسته‌سالاری به معنای واقعی آن در این کابینه تأمین نشده است. برخی از این افراد، فاقد تجربه‌ی کاری و تخصصی در وزارتی هستند که معرفی شده‌اند. رشته‌های تحصیلی و سوابق کاری اکثر این افراد با پست‌هایی که به آن معرفی شده‌اند، هیچ تطابقی ندارد و افزون برآن، این افراد هیچ روزی در آن بخش کار نکرده‌اند. هرچند که این افراد از انرژی کاری زیاد و تحصیلات بالا برخوردار هستند؛ اما در بخش‌هایی که به آن هیچ آشنایی ندارند، نمی‌توانند کار کنند. شاید این یکی از بزرگ‌ترین نقض‌های کابینه‌ی حکومت وحدت ملی باشد.
معیار سابقه‌ی نیک افراد نیز به گونه‌ی کامل در نظر گرفته نشده است. هرچند هیچ یک از این افراد در کابینه‌های گذشته عضویت نداشته‌اند؛ اما تعداد زیاد آن‌ها در سمت‌های معینیت، ولایت و دیگر بست‌های بلند حکومتی کار کرده و بخشی از اداره‌ی حکومت گذشته بوده‌اند. انتخاب این افراد از روی تخصص و سابقه‌ی نیک آن‌ها نیست، بلکه تمام آن‌ها با ترجیحات سیاسی و درون‌تیمی انتخاب شده‌اند. بنابراین، صرفا حضور نداشتن در کابینه‌ی حکومت قبلی به هیچ عنوان معیار سابقه‌ی نیک یا بد افراد نیست. اگر فرض کنیم که حکومت گذشته فاسد و ناکارآمد بوده، معین‌ها و دیگر مقام‌های بلند‌پایه در کنار وزیران، بخشی از همان اداره‌ی فاسد و ناکارآمد بوده‌اند.