نقش و جایگاه خبرنگاری در بیست سال گذشته در ولایت تخار در شمالشرقی کشور رشد بیپیشینهای داشته است. اما همزمان با بازگشت طالبان به قدرت و سیطرهی وسیع مسئولان محلی این گروه بر فعالیت رسانههای خصوصی در تخار، آسیبهای جدی بر روند اطلاعرسانی وارد کرد و سبب شد تا خبرنگاران این ولایت با محدودیتهای بیشمار، از جلمه مشکلات اقتصادی مواجه شوند.
برخی خبرنگاران محلی در تخار میگویند طالبان در این ولایت هرگونه رفتار و عملکرد آنان را تحت تعقیب ادارهی استخبارات طالبان قرار داده و آنان از ترس بازداشت و شکنجهی این گروه، نمیتوانند بهطور آزاد در برنامههای خبری مسئولان محلی اشتراک کنند.
این خبرنگاران با ابراز نگرانی از وضعیت بد اقتصادیشان، در مورد چالشهای عدم دسترسی به اطلاعات و نبود امنیت جانی و شغلی شاکی اند و از حکومت سرپرست طالبان خواستار اقدام جدی برای دسترسی به اطلاعات شدهاند.
محمدالله، خبرنگاری است که حدود یکدهه میشود با تلویزیونهای مختلف کار میکند. او با انتقاد از عملکرد مسئولان محلی طالبان در این ولایت به روزنامه اطلاعات روز گفت که نزدیک به یک سال از آمدن والی و فرمانده امنیهی جدید این گروه در تخار گذشته است، اما با وجود تماسها و درخواست دیدار از مسئولان، آنان حاضر نشدهاند با خبرنگاران دیدار داشته باشند. او میگوید: «رفتار مسئولان در ادارات حکومتی با خبرنگاران متفاوت بوده و بسیاری از مسئولان ادارات با آنان رفتار خوب ندارند.»
نذرمحمد، از دیگر خبرنگاران تخاری در صحبت با روزنامه اطلاعات روز گفت که مسئولان محلی طالبان در تخار برخلاف قانون حق دسترسی به اطلاعات، از شریک کردن اطلاعات با رسانهها خودداری میکنند. بهگفتهی او، عدم دسترسی خبرنگاران به اطلاعات بالای فعالیتهای خبرنگاری آنان تأثیر کرده است.
این خبرنگار محلی همچنان از دریافت حقوق ناچیز خبرنگاری شاکی است و میگوید: «در زمان جمهوریت از بابت کار خبرنگاری حدود سی هزار افغانی معاش دریافت میکردم. حالا این معاش به شانزده هزار افغانی کاهش یافته است. در خانهی کرایی زندگی میکنم. اگر بیماریای پیش بیاید حیران میمانم چه کار کنم. همهی این مشکلات بهخاطر عدم همکاری مسئولان ادارات طالبان است.»
میراحمد، دیگر خبرنگار محلی در تخار در صحبت با روزنامه اطلاعات روز گفت: «مسئولان محلی طالبان خبرنگاران را جاسوس میدانند و اطلاعات را شریک نمیکنند؛ بهخصوص ادارات استخبارات، محاکم، مقام ولایت، معادن و فرماندهی امنیهی طالبان در تخار هیچ اطلاعاتی را شریک نمیکنند. با وجودی که این مشکلات را با رییس اطلاعات و فرهنگ تخار شریک کردیم، اما نتیجهای در پی نداشته است.»
بهگفتهی او، برخورد مسئولان طالبان در تخار همواره با خبرنگاران با خشونت و توهین همراه است و نهادهای حمایت از خبرنگاران تنها اعلامیه صادر میکنند. او همچنان از مسئولان محلی طالبان در تخار میخواهد تا زمینهی دسترسی به اطلاعات را مساعد کند.
مسئولان نهادهای حامی خبرنگاران نیز مدعی اند که طالبان با خبرنگاران در تخار رفتار قابل قبول ندارند و خبرنگاران را قابل اعتماد نمیدانند. یکی از مسئولان نهادهای حامی خبرنگاران در افغانستان گفته است که با وجود تلاشهای زیاد بازهم نتوانستهاند مسئولان محلی طالبان را به همکاری با خبرنگاران قانع سازند.
این مسئولان وضع محدودیت و عدم دسترسی به اطلاعات پس از سقوط جمهوریت را یک چالش جدی دانسته و گفتهاند که رسانهها در سطح محلی، ملی و بینالمللی دسترسیشان به اطلاعات بسیار محدود بوده و مسئولان در ادارات دولتی طالبان زمینهی دسترسی به اطلاعات را مساعد نمیسازند.
پاسخ مسئولان محلی طالبان در تخار چیست؟
در همین حال مسئولان محلی طالبان در تخار عدم هماهنگی در ادارات این گروه را تأیید میکنند، اما از برگزاری نشست با خبرنگاران این ولایت در مورد مشکلات آنان با مسئولان اطمینان میدهند. انصارالله انصاری، رییس اطلاعات و فرهنگ طالبان در تخار میگوید: «این ریاست همیشه دربارهی مشکلات با خبرنگاران جلساتی داشته و با خبرنگارانی که با مشکل دسترسی به اطلاعات مواجه بوده همکاری کرده است.»
آقای انصاری افزود که این اداره تلاش دارد در هماهنگی با وزارت اطلاعات و فرهنگ طالبان برای خبرنگاران محلی و «مجاز» کارت هویت خبرنگاری توزیع کند که در اینصورت مشکلات خبرنگاران با مسئولان این گروه حل خواهد شد.