مسئولان آموزشگاه‌های خصوصی در قندوز می‌گویند در سه سال اخیر آمار دانش‌آموزان آنان به مراتب نسبت به سال‌های گذشته کاهش یافته است. آنان می‌گويند در وضعیت بحرانی قرار دارند و مشکلات موجود باعث شده تا آنان در بسیاری موارد نتوانند کرایه و مصارف تعمیر آموزشگاه‌های خود را تأمین کنند.
مسئولان آموزشگاه‌های خصوصی در ولایت قندوز می‌گویند که سه سال پیش و در زمان جمهوریت در حدود ۱۶۰ آموزشگاه خصوصی در این ولایت فعالیت داشتند اما پس از روی‌کارآمدن طالبان اکثریت این آموزشگاه‌ها به‌خاطر چالش‌های اقتصادی، کاهش دانش‌آموز و عوامل مختلف دیگر مسدود شده‌اند. در حال حاضر حدود ۵۰ آموزشگاه خصوصی به‌گونه‌ی رسمی و با جواز وزارت معارف در ولایت قندوز فعالیت دارند.
نوید معراج، مسئول یکی از آموزشگاه‌های خصوصی در قندوز می‌گوید که آنان همانند سه سال پیش دانش‌آموز ندارند و چالش‌های زيادی در این زمینه وجود دارد. آقای معراج به روزنامه اطلاعات روز گفت: «مشکلات اقتصادی مردم باعث شده تا دانش‌آموزان توان پرداخت فیس اندک را نداشته باشند. یعنی مشکلات اقتصادی در خانواده‌های‌شان نسبت به گذشته‌ها خیلی افزایش یافته است و به این دلیل آنان نسبت به گذشته دانش‌آموز ندارند.»
وی می‌افزاید پس از بسته‌شدن مکاتب و دانشگاه‌ها، دختران زیادی به اداره‌ی آموزشگاه او و سایر آموزشگاه‌ها به‌خاطر ادامه‌ی درس مراجعه می‌کنند اما آنان اجازه ندارند تا دختران را جذب کنند و آموزش دهند. او افزود: «چالش‌هایی در این زمینه وجود دارد. ما تابع امر هستیم و نمی‌توانیم دختران را جذب کنیم.»
آقای معراج اضافه می‌کند که آموزشگاه‌های خصوصی به تقویت‌کنندگان اصلی دانش‌آموزان در مضامین دلخواه شان در مدت زمان کوتاه به حساب می‌روند. به‌گفته‌ی وی، دانش‌آموزانی که به شکل اساسی از درس مکتب نمی‌توانند بهره ببرند آموزشگاه‌ها آنان را به اهداف شان نزدیک می‌سازند و چالش‌هایی را که در مکتب دارند این‌جا حل می‌کنند.
وی افزود: «در حال حاضر وضعیت آموزشگاه‌ها بحرانی است و مواردی چون مالیات و برق وجود دارد. آموزشگاه‌ها نیز باید هزینه‌ی برق را به‌گونه‌ی تجارتی بپردازند که نسبت به وضعیت کنونی توانای پرداخت مصارف را ندارند.»
این مسئول آموزشگاه خصوصی در قندوز می‌گوید که ارزیابی‌هایی را که آنان انجام داده‌اند بیشتر دانش‌آموزان تا سن ۱۴ سال به خواست خانواده‌ها به آموزشگاه‌ها مراجعه می‌کنند و از سن ۱۴ سال به بالا علاقه‌مندی جوانان و نوجوانان به آموزشگاه پس از دوره‌ی جمهوریت کاهش یافته است. او امیدوار است تا وضعیت کنونی بهتر شود و دختران جوان هم به نهادهای آموزشی برگردند و همانند پسران درس و تعلیم را شروع نمایند.
امین‌الله، مسئول یکی دیگر از آموزشگاه‌های خصوصی در قندوز می‌گوید نقش این نهادها برای رسیدن دانش‌آموزان به مراحل بالا و آرزوهای‌شان زیاد است، زیرا مکاتب به‌گونه‌ی درست و معیاری دانش‌آموزان را به اهداف شان نمی‌رسانند و ضرورت است تا آنان درس‌های تقویتی را فرا بگیرند. وی اضافه می‌کند که در گذشته‌ها صنف‌های جداگانه برای دختران داشتند اما با آمدن طالبان و بسته شدن دروازه‌های مکاتب و هدایات مقام‌ها نمی‌توانند دانش‌آموزان دختر را جذب کنند.
آصف، دانش‌آموز صنف دوازدهم یکی از مکاتب در قندوز می‌گوید هرچند وقت آن است تا به‌خاطر راهیابی به دانشگاه تلاش نماید اما هیچ امید و علاقه‌ای در این زمینه برای او نمانده است. او گفت: «امید و آرزویی که سه سال پیش داشتم حالا ندارم. هرچند خانواده مرا تشویق می‌کنند تا تلاش کنم، اما به‌خاطر چه تلاش کنم. وقتی با مدارک بالا هم که فارغ شوم برای ما کاری نیست. باید یا خارج برویم یا هم کار شخصی شروع کنیم.»
اما هدایت‌الله، از دیگر فارغان صنف دوازدهم در قندوز می‌گوید اکثریت افرادی که علمیت بالا دارند نمی‌توانند با معاش اندک در آموزشگاه‌های خصوصی به دانش‌آموزان درس بدهند. او می‌افزاید که در این اواخر افراد کم‌ظرفیت که توانایی درست علمی ندارند وارد آموزشگاه‌های خصوصی شده و این وضعیت بیشتر دانش‌آموزان را از رفتن به این نهادها دلسرد کرده است.
او می‌گوید که عواملی چون عدم حضور دختران، چالش‌های اقتصادی خانواده‌ها، عدم علاقه‌مندی دانش‌آموزان به ادامه‌ی درس و نبود آموزگاران ورزیده سبب شده تا وضعیت آموزشگاه‌های خصوصی روزبه‌روز بدتر شود.
نازنین، یکی از دانش‌آموزان بازمانده از مکتب در ولایت قندوز گفت: «ما زیاد جگرخون هستیم به‌خاطر این‌که مکاتب بند شد و ما خانه‌نشین شدیم. مکتب رفته نمی‌توانیم. ما فعلا حتا به آموزشگاه‌ها هم نمی‌توانیم برویم تا یک چیزی بیاموزیم.»
به‌گفته‌ی وی، سه سال می‌شود که از مکتب و درس و تعلیم بدور مانده و تمام آرزوهای او برای یک آينده‌ی درخشان به خاک یکسان شده است. او می‌افزاید روزی که دروازه‌ی مکتب بند شد، او با دیگر هم‌صنفانش با بغض و گریه به خانه بازگشتند و تا امروز از ادامه‌ی درس و تعلیم خبری نيست.
حمیدالله، دانش‌آموز صنف دوازدهم مکتب در قندوز می‌گوید امسال برای یک ماه در یکی از آموزشگاه‌های خصوصی درس خوانده اما نسبت به وضعیت بد اقتصادی نتوانسته ادامه دهد. او افزود: «متأسفانه پدرم به انداره‌ای کاروبار می‌کند که خرج روزگار به مشکل تأمین شود. نه تنها خانواده‌ی من بلکه خانواده‌های بسیاری دانش‌آموزان مشکلات اقتصادی دارند و آنان به همین دلیل نمی‌توانند صنف‌های آمادگی کانکور و زبان انگلیسی و مضامین ساينسی را تعقیب نمایند.»
طالبان به‌دنبال به قدرت رسیدن مجدد شان محدودیت‌های زیادی را در بخش معارف و تحصیلات عالی اعمال کردند؛ دختران را از رفتن به مکاتب متوسطه و لیسه باز داشتند و سپس دانشگاه‌ها را نیز به‌روی دختران بستند. اطلاعات روز تلاش کرد تا پاسخ مسئولان ریاست معارف طالبان در قندوز را پیرامون وضعیت فعلی نهادهای آموزشی خصوصی در این ولایت داشته باشد اما موفق به دریافت پاسخ از این مسئولان نشد.