منبع: وب‌سایت «فرغانه»- صفحه‌ی افغانستان
مهدی زرتشت
بخش سوم
از آن‌جایی که تا هنوز روش مشخصی برای مبارزه با داعش و ایدیولوژی آن به درستی پیدا نشده است و عملاً مورد آزمایش نیز قرار نگرفته است، صحبت در مورد «کمک»های پیش‌گیرانه نیز دردی را دوا نمی‌کند. کشورهای آسیای مرکزی نیز خود کاملاً بی‌دفاع هستند و بیش‌تر شبیه یک گله‌ی کوچک بز و گوسفند اند که در یک چراگاه، در کمین گرگ قرار گرفته باشند. یک‌بار دیگر خاطرنشان می‌سازیم که به‌طور طبیعی موفقیت دولت اسلامی (داعش) در مقابل ارتش ضعیف زمام‌داران کشورهای آسیاسی مرکزی، کار سختی نخواهد بود.
«شب در قشلاق چندین مرد ریشو از مکان ناشناخته وارد شدند، با عده‌ای از اهالی محل صحبت کردند و صبح چونان زنانی پوشیده در برقع در حالی ظاهر شدند که پولیس‌ها ناپدید شده بودند.»
روسیه با همکاری ایالات متحده‌ی آمریکا در آینده‌ی غیر‌قابل پیش‌بینی آماده‌ی همکاری است؛ اما آمریکای به رهبری رییس جمهوری فعلی‌اش، خیلی بعید به نظر می‌رسد که با روسیه بر سر‌انجام عملیات هماهنگ و در مقیاس بزرگ، به طور جدی همکاری کند. ظاهراً اگر این همکاری هم عملی شود، تنها در چارچوب عملیات کوچک اجرا خواهد شد. هم‌چنین تجربه‌ی منفی از یک سال گذشته را نیز باید به‌خاطر آورد: جنگ‌جویان محلی دولت اسلامی (داعش) می‌توانند بیش‌تر از این رشد کنند و به هیولای تشنه به خون تبدیل شوند.
* * *
آندری گروزین- استاد علوم سیاسی، رییس انستیتوت مطالعات حوزه‌ی آسیای مرکزی، محقق ارشد مؤسسه‌ی مطالعات حوزه‌ی شرق و نامزد علوم تاریخی.
وی به این باور است:
این روزها ما فقط می‌توانیم تهدیدهای جدی و خطرآمیز داعش را لحظه‌شماری کنیم. مطابق اطلاعات و گزارش‌های اخیر، تعداد کثیری از مردمان از کشورهای مستقل مشترک‌المنافع و همین‌طور فدراسیون روسیه، به صف دولت اسلامی (داعش) پیوسته‌اند و این حقیقت، اکنون آشکار شده است. فقط باید درک شود که امروز هر‌نوع بی‌نظمی و اخلال امنیت در مناطق آسیای مرکزی، به داعش ربط می‌گیرد. به عنوان مثال، ببینید چندی قبل در تاشکند (ازبکستان) پرچم داعش بلند شد. بنابراین، در این رابطه یک گزارش مبنی بر اقدام تحریک‌آمیز سرویس اطلاعات امنیت ملی (سرویس امنیت ملی ازبکستان) وجود دارد که گویا صحت قضیه‌ی بلند شدن پرچم داعش را زیر سوال قرار می‌دهد.
بلی، البته که سربازگیری داعش از این منطقه‌ی آسیای مرکزی، یک واقعیت غیر‌قابل کتمان است. بخشی از نیروهای داعش در خاور میانه باقی می‌مانند؛ اما بخشی از آن‌ها بر‌می‌گردند تا ثبات و امنیت آسیای مرکزی را برهم بزنند.
همین‌طور گزارش‌هایی درز کردند که نشان می‌دهند، جنبش اسلامی ازبکستان بیعتش را با داعش اعلام کرد. این اطلاعات را شورای امنیت ملی کشورهای مستقل مشترک‌المنافع (СНГ) در اختیار ما قرار داده است. ممکن است که سرویس‌های اطلاعاتی کشورهای مذکور، درون این جنبش خبرچینان خود را داشته باشند؛ اما آن‌ها نمی‌توانند که تمام ساحات فعالیت این نیروها را رصد کنند. در غیر این صورت، راکت‌ها «به شیر» برخورد نمی‌کنند و این بدین معنا است که منابع اطلاعاتی، اکنون از کارشان خسته شده‌اند.
اخیراً یفگنی ساتانوفسکی (رییس مرکز مطالعات خاور میانه) در ژورنال «وارسی نظامی» مقاله‌ای را منتشر کرد که در آن حملات تهاجمی داعش در فصل بهار در مناطق ترکمنستان را پیش‌بینی می‌کند. راست و دروغ این پیش‌بینی نیز تا حال روشن نیست؛ چرا که ما همه‌ی جزئیات برنامه‌های [داعش و طرف‌داران] آن‌ها را به طور کامل نمی‌دانیم. تمام محتویات رسانه‌ها در این مورد را می‌توان تحلیل‌های «حدسی» نامید. اما با جرئت می‌توان گفت که جوانان مسلمان از روسیه (قفقاز شمالی) و منطقه‌ی ولگا و همین‌طور از مناطق مختلف کشورهای آسیاسی مرکزی، جذب داعش می‌شوند. البته آن‌ها فقط در حکم «پیاده‌نظام» یا فرماندهان سطح پایین خواهند بود.
در حال حاضر نگرانی فقط در همین سطح است و من فکر می‌کنم که تهدید داعش بیش‌تر شبیه «تکان دادن شمشیر در هوا» است، البته در کوتاه‌مدت. اما در طولانی‌مدت- همه‌ی تهدیدهای آن‌ها جدی و هر‌نوع عمل آن‌ها امکان‌پذیر است.
اگر در مورد توانایی‌های کشورهای آسیای مرکزی برای مقابله با تهدیدهای داعش صحبت می‌کنید، می‌گویم آن‌ها قادر به جلوگیری از این خطرها و تهدیدها نیستند. در روسیه همه تقریباً به این باور اند که دولت ازبکستان دارای یک ارتش قدرت‌مند است؛ اما هیچ یک از توانایی‌هایی که به این ارتش نسبت می‌دهند، واقعیت ندارند. درست است، ارتش ازبکستان در سال‌های 1999-2000 با ده‌ها تن از شبه‌نظامیان جنگید؛ اما جنگیدن با داعش، میدان آزمون قدرت نیست. همین دیدگاه را می‌توان روی نیروهای نظامی تاجکستان نیز تعمیم داد، حتا اگر تجربه‌ی آن‌ها را در طول جنگ‌های داخلی این کشور نیز مد‌نظر بگیریم. من فکر می‌کنم، این کشورها منابع کافی برای مقابله با چنین تهدیدی [داعش] در دست ندارند. آن‌ها تحمل چالش‌های کوچک را دارند؛ اما حملات سیستماتیک تروریستی‌ای را که امروز ما در خاور میانه مشاهده می‌کنیم، هر‌نوع توان مقابله‌ی کشورهای مذکور را زیر سوال می‌برد.