منبع: وب‌سایت «فرغانه»- صفحه‌ی افغانستان
مهدی زرتشت
بخش چهارم
به این ترتیب، آن‌ها (جمهوری‌های آسیای مرکزی) تنها می‌توانند چشم به راه کمک‌های روسیه و ایالات متحده‌ی آمریکا باشند. اما سوال این است که آیا آمریکا می‌تواند کمک‌های جدی‌اش را عرضه کند؟ روسیه نیز برای اشتراک در چنین جنگی، علاقهی چندانی ندارد. در این صورت، روسیه از جنگ افغانستان، به تنهایی و خیلی هم جدی با دشمن مجهز مواجه خواهد شد. چیزی که روسیه جداً به آن احتیاج ندارد. می‌توان از توان حملات نظامی استفاده کرد؛ اما به شکل «مشروط». خب، برای پرداخت کمک، لازم است که روسیه جهت‌گیری لازم داشته باشد و مهم‌ترین مسأله، هزینه‌ی اقتصادی است. درست مثل هر زمان.
مشکل است که بتوان گفت، همکاری آمریکا با روسیه در مبارزه علیه دولت اسلامی (داعش) به پیمانه‌ی قابل قبول خواهد بود. ما تکنولوژی خود را در عراق و سوریه که فکر می‌کنم در سطوح لازم ارائه شده است، دوباره ارائه خواهیم کرد و کمک‌های مسکو، به اندازه‌ی کافی خواهد بود.
برای همکاری‌های بیش‌تر، چه چیزی مشترکی وجود دارد؟ خب، برای آمریکا، داعش چه چیزی است؟ نخست، جنگ علیه داعش یک پروژه‌ی آمریکایی، آن‌هم مصادف با انتخابات نزدیک در آمریکا است. دوم، تلاش «درازمدت» برای جلوگیری از فعالیت‌های اسلامیست‌ها در قدم نخست، محافظت از متحدان شرق میانه است. سوم، جنگ علیه داعش، حقیقتاً جنگ علیه تروریسم است. و چهارم این‌که خواسته‌ی حفظ نفوذ در منطقه که اگر داعش پیروز شود، همه‌چیز فرو خواهد ریخت و به گرد و غبار تبدیل خواهد شد.
بنابراین، به چه منظوری روسیه آمریکا را به خاطر برآوردن اهداف صرفاً آمریکایی، کمک می‌کند؟ در چنین وضعیتی، نمی‌توان به‌درستی فهمید، هدف و مقصد ولادیمیر پوتین در راستای همکاری با آمریکا، چیست.
***
بوریس کگارلیتسکی– جامعه‌شناس، روزنامه‌نگار و تحلیل‌گر سیاسی، به این نظر است:
همه‌ی هراس‌ها از گروه دولت اسلامی کاملاً بی‌اساس اند. خطر به آن پیمانه‌ای نیست که برخی‌ها از آن یادآوری می‌کنند. فدراسیون روسیه برای مقابله با هرنوع خطر، کاملاً آماده است؛ اما موج افراط‌گرایی اسلامی هم اکنون در روسیه آمده است و این موج، مرزهای روسیه را تهدید می‌کند. در حال حاضر، به نظر می‌رسد که نیروهای بیش‌تری از جوانان مسلمان و از کشورهای مختلف- از جمله روسیه و کشورهای آسیای مرکزی- به استخدام داعش در‌می‌آیند. خب، حقیقتاً این اتفاق رخ داده است. اما فراتر از آن چیزی که فعلاً دیده می‌شود، کمی بعید به نظر می‌رسد.
اگر در مورد امکانات کشورهای آسیای مرکزی برای حفظ امنیت سخن گفته می‌شود، همه‌ی این مسایل به تهدید نظامی طرف مقابل بستگی دارند. داعش همان‌طوری که حالا می‌جنگد، فکر می‌کنم نیازی نمی‌بیند که جبهه‌ی جدیدی برای خود باز کند. احتمال برخورد مستقیم با ارتش [جمهوری‌های آسیای مرکزی] دور از نظر است. اما ممکن است افکار و موقف مردم، بر روند اوضاع، تأثیر خودش را داشته باشد. این مسأله به میزان نارضایتی‌های مردم از دولت‌های‌شان بستگی دارد. به عنوان مثال، کشور ازبکستان.
از سوی دیگر، جنرال‌های روسی مایل اند که در مبارزه علیه داعش با ایالات متحده‌ی آمریکا همکاری‌های نزدیکی داشته باشند. البته نه به دلیل این‌که روسیه عاشق جنگ است، بلکه بیش‌تر به این دلیل که از طریق همکاری با آمریکا، بتوانند تحریم‌های وضع شده علیه روسیه را کاهش دهند.
***
حیدر جمال– پژوهشگر علوم سیاسی و رییس کمیته‌ی اسلامی روسیه به این باور است:
خطر داعش به صورت کل جدی است. در آسیای مرکزی، رژیم‌های این کشورها در مقابل خطرهای باالقوه‌ی داعش تنها می‌توانند از نیروهای خود محافظت کنند و توان این را ندارند که با افراد بیگانه‌ی متعلق به داعش، قاطعانه برخورد کنند. در مورد روسیه، گزارش‌ها از بی‌ثباتی در این کشور، خیلی راست نیستند. داعش نمی‌تواند در پیش‌برد مقاصد خود، با مسکو طرف شود. اما می‌تواند که از کشش موجود میان روسیه و آمریکا طوری که این روزها دیده می‌شود، استفاده کند. [در روسیه] هسته‌ی اصلی داعش، در واقع همکاران سابق اطلاعات سیاسی صدام حسین هستند که قبلاً در کا.گ.ب [КГБ] اتحاد شوروی، آموزش دیده بودند. به این خاطر است که آن‌ها با بازی‌های سیاسی، کاملاً آشنا هستند و قرار نیست که ابزار فشار دست واشنگتن، در مقابل مسکو قرار گیرند. اما در مورد کشورهای آسیای مرکزی، مسأله فرق می‌کند. آن‌ها [داعش] نسبت به این مناطق، به چشم مورد علاقهی خود می‌بینند. به این خاطر، استخدام جوانان مسلمان در صف داعش، به‌خصوص از منطقه‌ی آسیای مرکزی، تا‌به‌حال اتفاق افتاده و همین طور بیش‌تر خواهد شد؛ زیرا که امروزه داعش نماد پرچم اسلام سیاسی است.
البته، کشورهای آسیای مرکزی با چنین خطرهایی، نمی‌توانند کنار بیایند. موضع سران کشورهای س.ن.گ [کشورهای مستقل مشترک‌المنافع] در اجلاس اخیر مسکو، کاملاً واضح بود. رهبر ازبکستان- اسلام کریموف- اعتراف کرد که دولت او از جنبش اسلامی ازبکستان [ИДУ] هراس دارد. اما او مایل است که در همه‌ی شرایط در قدرت باقی بماند. کریموف امروز یکی از منفورترین دیکتاتورها برای مردم خود و در سطح جهان است. بیش از ده میلیون ازبک مجبور شده‌اند که کشور خود را ترک کنند و دلیل عمده‌ی آن هم مخالفت با رژیم اسلام کریموف بوده است. در این صورت، اگر داعش به ازبکستان یا تاجیکستان بیاید، نیاز به «جبهه‌ی بزرگ» نیست؛ آن‌ها قادرند وضعیت این کشورها را دگرگون کنند.
بعید به نظر می‌رسد که روسیه بخواهد در جنگ آمریکا علیه داعش، دخالت کند؛ زیرا روسیه درک می‌کند که این کار به سودش نیست. عوامل بسیاری موجود اند که به ما می‌گویند، جنگ علیه داعش، جنگ روسیه نیست. این مشکل آمریکا است و آمریکا خود می‌داند چگونه با آن مقابله کند.