خالد محمدی
جمعیت کثیری از مردم روز چهارشنبه (۲۲ حمل) برای ادای نماز عید فطر در عیدگاه شهر قندهار جمع شده بودند و طالبان ادعا کردند که ملا هبتالله آخوندزاده، رهبر این گروه امامت نماز عید و سخنرانی آن را بر عهده داشته است، اما هیچ عکس و ویدیویی از هبتالله منتشر نشده است.
قندهار پایگاه سنتی طالبان و همچنین محل اقامت ملا هبتالله آخوندزاده است و او در پیام عیدی‌اش از نیروهای انتحاری این گروه خواسته است که آماده‌ی جنگ و عملیات‌های انتحاری باشند و کمربندهای انتحاری‌شان را باز نکنند و آماده‌ی «فداکاری» برای این گروه باشند.
تلویزیون ملی افغانستان که تحت اداره‌ی طالبان نشرات دارد، سخنرانی منتسب به ملا هبتالله را منتشر کرده است. او در این سخنرانی می‌گوید: «زمانی که کفار در کشور ما بودند، شما (نیروهای انتحاری) در مقابل آنان حمله‌ی استشهادی (انتحاری) انجام دادید و اینک به مانند گذشته باید عملیات استشهادی کنید و برای جنگ آماده باشید.»
رهبر طالبان گفت به مانند زمانی که «دشمن» در مقابل ما از مادربمب‌ها (بی-۵۲)، هواپیمای بی‌سرنشین و «مواد شیمیایی» استفاده می‌کرد، باید حمله‌های انتحاری انجام شود. در هفته‌های اخیر، گزارش‌های مبنی بر پرواز هواپیماهای بی‌سرنشین امریکایی بر فراز آسمان قندهار، محل اقامت رهبر طالبان و ولایت‌های همجوار مشاهده شده است و طالبان پرواز این طیاره‌ها را نقض حریم هوایی افغانستان خوانده و از واشنگتن خواسته‌اند که جلو این پروازها را بگیرد.
رهبر طالبان در سخنرانی عیدی خود بار دیگر بر اجرای «حدود و قصاص» در افغانستان تأکید کرد و هشدار داد که به هیچ عنوان از تطبیق شریعت اسلامی کوتاه نخواهد آمد. او گفت: «من حدود خداوند را اجرا می‌کنم. برای ما می‌گویند که چرا این کار را انجام می‌دهید؟ چرا حدود را در محضر عام اجرا می‌کنید؟ چرا شلاق می‌زنید و دست مردم را قطع می‌کنید؟ چرا به مردم جزا می‌دهید و آن خلاف قانون ما است.»
او بدون نام بردن از کشوری گفت: «تو می‌خواهی که قانون خود را بر ما تحمیل کنی؟ می‌خواهی که قانون تو احترام شود؟ اما قانون من اسلام است، دین است. دین الهی را چرا احترام نمی‌کنی؟»
ملا هبتالله آخوندزاده، رهبر طالبان در ماه عقرب سال ۱۴۰۱ به قضات این گروه دستور داد که قوانین «حدود و قصاص» را عملی کنند و حکم قصاص پس از سپری شدن سه دادگاه این گروه به صلاحیت او انجام می‌شود. طالبان پنج مورد علنی اعدام و صدها مورد شلاق زدن شهروندان را عملی ساخته‌اند.
منابع مردمی در قندهار به روزنامه اطلاعات روز گفتند که نماز عید تحت تدابیر شدید امنیتی در عیدگاه این ولایت برگزار شده است و نیروهای مسلح طالبان چندین لایه کمربند امنیتی برای جلوگیری از حمله‌های احتمالی انفجاری و انتحاری شکل داده بودند. طالبان نگرانی شدید مبنی بر گسترش فعالیت جبهه‌های نظامی مخالف شان و همچنین حمایت کشورها از سیاسیون و مخالفان آنان دارند. همزمان، شاخه‌ی خراسان دولت اسلامی (داعش) جدی‌ترین تهدید علیه حکومت طالبان است و پتانسیل سربازگیری از نیروهای افراطی طالبان را نیز دارد. داعش مسئولیت حمله‌های انفجاری، انتحاری و مسلحانه در دوران حکومت طالبان را بر عهده گرفته است و با وجودی که طالبان ادعای سرکوب داعش را مطرح می‌کنند، اما این گروه همچنان در افغانستان فعالیت دارد.
گمان می‌رود که ملا هبتالله آخوندزاده می‌کوشد با دلجویی از نیروهای فدایی و انتحاری طالبان دامنه‌ی قدرت خود را در میان این گروه گسترش دهد. گفته می‌شود که ملا هبتالله برای هر عضو نیروی انتحاری ده هزار افغانی عیدی مد نظر گرفته است. نیروهای انتحاری طالبان از خطرناک‌ترین نیروهای طالبان به حساب می‌آیند. این نیروها آماده‌اند که خودشان را برای اهداف طالبان قربانی کنند. پیش از روی‌کارآمدن حکومت طالبان، نیروهای انتحاری این گروه مسئول خونین‌ترین و مرگ‌بارترین حمله‌ها بر نظامیان و غیرنظامیان در افغانستان بودند. شماری از نیروهای انتحاری طالبان که در زندان‌های حکومت پیشین به‌سر می‌بردند، با فروپاشی حکومت توسط طالبان از زندان‌ها رها شده‌اند.
بخشی از نیروهای انتحاری طالبان در صفوف پولیس، ارتش و استخبارات این گروه جذب شده‌اند و شماری از عاملان حمله‌های انتحاری و انفجاری در زیرمجموعه‌ی نیروی هوایی این گروه نیز آغاز به فعالیت کرده‌اند.
طالبان تا اکنون به چندین خبرگزاری بین‌المللی اجازه داده‌اند که با شماری از نیروهای انتحاری‌شان مصاحبه کنند. براساس اظهارات افراد فدایی طالبان، این نیروها از این‌که در عملیات‌های انتحاری کشته نشده‌اند، مأیوس اند و تأکید دارند که آماده‌ی عملیات‌های انتحاری هستند.
نیروهای انتحاری طالبان. عکس: خبرگزاری باختر
مقامها و گردان‌های انتحاری
شبکه حقانی به رهبری سراج‌الدین حقانی، وزیر داخله‌ی طالبان، ملا یعقوب مجاهد، وزیر دفاع و فرزند ملا عمر (بنیان‌گذار طالبان) و شماری دیگر از طالبان کابل‌نشین شاخه‌ی قندهار و ملا هبتالله آخوندزاده، رهبر فعلی طالبان سه گردان انتحاری مختلف را در اختیار دارند. اما این نیروها فرماندهی واحد در درون حکومت طالبان ندارند. این در حالی است که ریاست عمومی استخبارات طالبان هم می‌کوشد که نیروهای انتحاری را تحت رهبری خود داشته باشد.
طالبان در رسانه‌های جمعی و شبکه‌های اجتماعی تحت مدیریت شان تبلیغات وسیعی برای «تطهیر» کارنامه‌ی نیروهای انتحاری این گروه راه‌اندازی کرده‌اند و عملکرد آنان را تحت عنوان «ختم اشغال امریکا و ناتو» و روی‌کارآمدن نظام مبتنی بر «شریعت اسلامی» تبلیغ می‌کنند. در این رسانه‌ها و شبکه‌ها برای نیروهای انتحاری و هم‌سویی مردم با این نیروها تبلیغ می‌شود و در وصف این نیروها، سرود خوانده می‌شود و با نیروهای انتحاری و بازماندگان‌شان مصاحبه می‌شود.
سقوط حکومت افغانستان در آگست ۲۰۲۱ بدست طالبان باعث شد که این گروه روی ایجاد و گسترش مدارس دینی و مساجد متمرکز شوند و هزینه‌های هنگفتی را در این بخش سرمایه‌گذاری کنند. در زیرمجموعه‌ی مدارس دینی طالبان، مدارس جهادی تأسیس شده است و با گذشت هر روز به شمار آن‌ها افزوده می‌شود. این مدارس آموزش‌های دینی را بربنیاد روایت تندروانه و افراطی طالبان از دین اسلام برای طلبه‌ها آموزش می‌دهند تا آنان را به نیروهای ذخیره‌ی این گروه بدل بسازند و این اقدامات با تأیید رهبر طالبان انجام می‌شود.
طالبان در طول دودهه جنگ در مقابل حکومت پیشین افغانستان بخش زیادی از نیروی جنگی و انتحاری‌شان را از مدارس دینی در افغانستان و پاکستان سربازگیری کرده بودند و بخش زیادی از این نیروها زیر عنوان «جهاد» بدون دست‌مزد و مجانی برای گروه طالبان می‌جنگیدند.
شکاف در میان طالبان؟
همزمان با تأکید رهبر طالبان بر اجرای شدید شریعت طالبانی، برگزاری نماز عید فطر در افغانستان از سوی طالبان با نشانه‌هایی از شکاف در درون این گروه همراه بود. در عیدگاه قندهار، مسئولان مطبوعاتی حکومت طالبان مشخص نکرده‌اند که آیا مقام‌های ارشد این گروه هم پشت سر ملا هبتالله آخوندزاده نماز خوانده‌اند یا خیر. در ارگ ریاست‌جمهوری و قصر سپیدار نمازهای عید به‌گونه‌ی جداگانه برگزار شد. نماز عید در ارگ ریاست‌جمهوری با حضور ملا عبدالغنی برادر، معاون اقتصادی و ملا عبدالسلام حنفی، معاون اداری نخست‌وزیر و شماری از طالبان قندهاری برگزار شد. در این مراسم ملا محمدحسن آخوند، نخست‌وزیر طالبان غایب بود و تنها پیام عیدی او خوانده شد. او در این پیام بدون نام بردن از کشور یا گروهی گفته است که به هیچ‌کس اجازه نمی‌دهند که بار دیگر آتش جنگ و فتنه را در افغانستان شعله‌ور سازد.
نماز عید مقام‌های طالبان در ارگ
در فاصله‌ی بسیار کوتاه از ارگ ریاست‌جمهوری، نماز عید در قصر سپیدار با حضور مولوی عبدالکبیر، معاون سیاسی نخست‌وزیر طالبان، امیرخان متقی، وزیر خارجه‌ی این گروه و شماری از مقام‌های طالبان مشرقی برگزار شد. اما هیچ عکس و ویدیویی از ملا یعقوب، وزیر دفاع طالبان و سراج‌الدین حقانی، وزیر داخله‌ی این گروه در مراسم عید منتشر نشده است. برخی از مقام‌های ارشد طالبان در روزهای عید به دیدار خانواده‌های‌شان در خارج از افغانستان سفر می‌کنند و این سفرها پنهانی انجام می‌شود. خانواده‌های برخی از مقام‌های طالبان در پاکستان، قطر و کشورهای دیگر منطقه حضور دارند.