دیمیتری ورختوروف
منبع: افغانستان.رو
مهدی زرتشت
بخش اول
اشرف غنی، رییس جمهور افغانستان اخیراً در سخنرانی خود قبل از فرستادن کابینه به پارلمان، سخنان مهمی گفت. رییس جمهور به این نظر است که یکی از اولویت‌های مهم دولت جدید (که تا حال تشکیل شده است)، مبارزه با فقر است که بایستی دولت در راستای محو آن، مساعی زیاد به خرج دهد. رییس جمهور معتقد است که دولت جدید باید مشکل اقتصادی خود را بدون تکیه به حامیان خارجی و در درجه‌ی نخست، ایالات متحده‌ی آمریکا، حلاجی کند. اشرف غنی در سخنرانی‌ای که در پارلمان داشت، یادآوری کرد که «کمک‌ها و حمایت‌های مالی ایالات متحده‌ی آمریکا و اتحادیه‌ی اروپا، مشکلات ما را به طور بنیادی حل نمی‌کنند. بنابراین، تنها همکاری‌های اقتصادی سازگار با کشورهای منطقه می‌تواند سطح رفاه را بالا ببرد.»
رییس جمهور افغانستان پس از این سخنرانی در پارلمان، در فاصله‌‌ای نزدیک، به هدف اجرای نخستین گام، مقدمات سفر و دیدار با مقام‌های ترکمنستان را در دستور کار خود قرار داد. در این دیدار که در پایتخت جمهوری ترکمنستان- شهر عشق‌آباد- صورت گرفت، قربان‌علی بردی محمد‌ف، رییس جمهور این کشور و اشرف غنی، رییس جمهور افغانستان روی مسایل و زمینه‌های همکاری‌های اقتصادی دو کشور، بحث کردند. در جریان این دیدار، دو رییس جمهور به طور خاص بر سر موضع کار بیش‌تر بر روی دو پروژه‌ی بزرگ خط لوله‌ی گاز ТАПИ نیز گفت‌وگو کردند. پروژه‌ی بزرگی که قرار است از شهر مرزی آکینا (نقطه‌ی مرزی افغانستان-ترکمنستان) به شهر اندخوی ولایت فاریاب و پس از آن، به شهر مزار شریف و از آن‌جا به قندوز کشیده شود.
پروژه‌ی راه آهن رییس جمهور افغانستان توجه زیادی را به خود جلب کرده است؛ زیرا این شاخه باید نقطه‌ی وصل افغانستان به جهان باشد و برای حل مشکلات اساسی حمل‌و‌نقل در تجارت خارجی کشور افغانستان، بی‌نهایت حیاتی است. اما مشکل این‌جاست که در حال حاضر، جمهوری اسلامی افغانستان برای خلق یک اعتماد چند‌جانبه با دنیای خارج از خودش، از اعتبار و ارتباطات کافی برخوردار نیست. از سوی دیگر، تنها راه قدیمی حمل‌و‌نقل کالا از پاکستان و بندر کراچی پاکستان، کاملاً ناامن و نامطمئن است؛ زیرا این مسیر همواره تحت تهدید طالبان قرار دارد. بلی، و البته این واقعیت هم است که مقام‌های پاکستان همواره موانع بزرگی را بر شرکت‌های باربری افغانستان وضع می‌کنند. اما حمل‌و‌نقل کالاهای تجارتی از مسیر جمهوری ازبکستان نیز با موانع زیادی روبه‌روست. طرف جمهوری ازبکستان نیز هم اکنون با تأخیر در اجرای هر‌نوع همکاری و پیش‌آوردن یک طیف بزرگی از بهانه‌ها و اهمال، از امیدواری‌های بیش‌تر کاسته است. علاوه بر‌این، صادرات کالاهای تجارتی از طریق ایران نیز، بیش از اندازه نامطمئن است. دو کشور به دلایل مختلف ناگزیر اند محدودیت‌های زیادی را اعمال کنند. به‌خصوص در شرایط حساس کنونی که منطقه‌ی خلیج فارس زیر تهدید مستقیم دولت اسلامی (داعش) قرار دارد و به نظر می‌رسد که موج بزرگ جنگ خاور میانه، دامنش را به این مناطق هم خواهد کشاند. برای همین، برای دولت افغانستان تنها یک گزینه باقی می‌ماند و آن، جمهوری ترکمنستان است.
طوری که اشاره کردیم، گزینه‌ی ترکمنستان، در حال حاضر بهترین گزینه است. نخست؛ این راه در واقع کوتاه‌ترین مسیر حمل‌و‌نقل کالا به بندر ترکمنباشی [Турменбаши] است که می‌شود کالا را از طریق دریا به آذربایجان و قزاقستان و بالاخره از طریق کانال ولگان-دان، به روسیه و ترکیه و به تعداد دیگری از کشورهای حوزه‌ی مدیترانه و بسیاری از بنادر دنیا انتقال داد. تأسیس یک راه حمل‌و‌نقل دریایی بخشی از برنامه‌های اتحاد جماهیر شوروی است که بنادر دریای خزر، آزوف، دریای سیاه، حوزه‌ی ولگان-دان را در بر می‌گرفت و همین سیستم حمل‌و‌نقل، می‌تواند یک راه مطمئن خطوط دریایی جهانی را برای کشورهای آسیای مرکزی و از جمله افغانستان نیز ایجاد کند.
باید اضافه کرد که پروژه‌های توسعه‌ای برای ساخت یک کانال تجارتی از دریای کسپین به آرال، احیای بنادر دریاچه‌ی آرال و اتصال این مسیر به حوزه‌ی کشتی‌رانی دریای آمو، می‌تواند یکی از مطمئن‌ترین راه‌ها باشد. در صورتی که این پروژه‌ها عملی شوند، پل تجارتی شیرخان بندر اهمیت نسبی‌اش را از دست می‌دهد. در هر صورت اما افغانستان در نظر دارد تا این پروژه‌ها را دنبال کند و البته که عملی‌سازی و اتمام پروژه‌های مذکور، زمان زیادی می‌طلبد.
ادامه دارد…