تفاوت داعش با طالبان
(خودفریبی افغانی)
داستان داعش در افغانستان، هر روز جالب‌تر می‌شود. گویا آن‌هایی که خود را داعش می‌خوانند، رفته رفته برای‌شان جای پایی محکمی در بخش‌هایی از افغانستان تدارک می‌بینند. آنچه جالب است، این است که تعدادی از دوستان نویسنده و حتا دولت‌مردان افغانستان، تلاش دارند که طالبان را جدا از داعش معرفی کنند و داعش را خطر جدی‌تر جلوه بدهند. در این تلاش، نوعی تطهیر طالبان هم حس می‌شود.
واقعیت آن است که داعش یا هر نیروی ستیزه‌جو و تندرو دیگر در ناکجا‌آبادهایی فعالیت می‌کنند که طالبان خلق کرده‌اند. این ناکجاآبادها، همان مناطقی از افغانستان اند که طالبان از حضور دولت، پولیس، ارتش ملی و هرگونه حاکمیت قانون و احترام به انسانیت خالی کرده‌اند. لذا تا وقتی که طالبان مناطقی را در اختیار داشته باشند یا به عنوان یک حاکمیت دوم نامرئی در موازات حاکمیت کابل، عمل کنند، مشکلی که هر روز نام جدیدی به آن داده می‌شود، هم‌چنان بر سر جای خود خواهد بود.
اصل این مشکل اما وجود هزاران بنیادگرای ستیزه‌جوی هم‌وطن و هزاران بنیادگرای «بی‌خانمان» بین‌المللی است که نگاه خاصی به انسان، جهان، منطقه، مرزها، کشورها و زندگی دارند. بخش بزرگی از جنگ‌جویان نسل جدید طالبان را این نیروها تشکیل می‌دهند و تعدادشان هم رو به افزایش است. آن‌هایی که هنوز طالبان را همان طالبان سابق- مجاهدین حرکت انقلاب و دیگر گروه‌های جهادی- می‌دانند، در اشتباه اند. توانایی مجموعه‌‌ی رهبران پیر و در تبعید طالبان در کنترول نسل جدید طالبان، چیز اثبات شده‌ای نیست و حتا رسیدن به صلح با این رهبران پیر، به معنای پایان جنگ با نسل جدید طالبانی که عملا جنگ را به پیش می‌برند، نخواهد بود.
ستیزه‌جویانی که بخش مهمی از نسل جدید طالبان و گروه‌های فرقه‌گرای دیگر را تشکیل می‌دهند، تفاوت بنیادی با طالبان سابق دارند. این‌ها، نه برای بیرون راندن گروه‌های رقیب از صحنه که برای سرنگونی دولت فعلی افغانستان، ایجاد نوع خاصی از دولت در این کشور و سپس گسترش این پروژه به کشورهای اسلامی دیگر می‌جنگند. هدف این‌ها، محدود به یک کشور و حتا یک منطقه‌ی خاص نیست و آرزوی شخصی‌شان هم رسیدن به این هدف یا شهادت است. صلح با طالبان، بدون هیچ شکی به ظهور گروه‌های بنیادگرا و ستیزه‌جوی جدید خواهد انجامید. حتا شرکت طالبان در مذاکرات صلح، می‌تواند تعداد زیادی از این نیروها را که در صفوف طالبان می‌جنگند، به واکنش وادارد و به راه خودشان روان کند. یکی از این راه‌ها، راه داعش است.
رابطه‌ی داعش افغانستان با طالبان، پیچیده است و رویارویی با داعش نه در توان طالبان است و نه به مصلحت این گروه. در نتیجه، داعش و هر گروه تندرو دیگر در واقع از حضور طالبان و شرایطی که طالبان ایجاد کرده‌اند/می‌کنند، سود می‌برند. جنگ و برخورد جدی دولت افغاستان با این نیروها را نمی‌توان با هیچ چیزی جا‌گزین کرد. تلاش برای صلح ارزش‌مند است؛ اما تضعیف این گروه‌ها و سرکوب‌شان باید در دستور کار باشد، حتا برای رسیدن به صلح هم که شده.