مولوی عبدالاحد طالب به قدرتمندترین چهره‌ی نظامی طالبان در قندهار، محل اقامت رهبر این گروه بدل شده است. او هم‌زمان فرمانده پولیس طالبان و فرمانده قطعه محافظتی ملا هبت‌الله آخوندزاده، رهبر طالبان است. اما صعود او به این جایگاه آسان نبود.
چند سال پیش، او در موقعیتی کاملا متفاوت قرار داشت. مولوی عبدالاحد طالب، مشهور به «طالب مولوی»، روزگاری با لباس ژولیده، دستان بسته، پای برهنه و چشمانی که با دستار سیاه پوشانده شده بود، در کنار یک موتر تیزرفتار دیده می‌شد- لحظاتی پس از بازداشتش توسط نیروهای امنیت ملی حکومت پیشین افغانستان. او در ایست بازرسی نیروهای نظامی پیشین در ولسوالی نادعلی هلمند دستگیر شد. امنیت ملی وقت در ماه حمل ۱۳۹۹، خبر بازداشت این فرمانده طالبان را منتشر کرد و آن را یک دست‌آورد مهم دانست.
این بازداشت، که به‌عنوان یک پیروزی برای نیروهای امنیتی حکومت پیشین تلقی می‌شد، تأثیر مستقیمی بر میدان جنگ در هلمند گذاشت و وضعیت را به نفع نظامیان حکومت تغییر داد. اما شرایط جنگی به سرعت دگرگون شد. با امضای توافق‌نامه‌ی دوحه و فشار امریکا برای تسهیل روند صلح، مولوی عبدالاحد طالب در میان پنج هزار زندانی طالب قرار گرفت که آزاد شدند. این آزادی نه تنها مسیر او را به قدرت باز کرد، بلکه به طالبان فرصتی داد تا نیروهای کلیدی خود را دوباره سازمان‌دهی کنند.
پس از آزادی، عبدالاحد طالب دوباره به میدان جنگ بازگشت و این‌بار حضور او روحیه‌ی طالبان را در هلمند تقویت کرد. نیروهای تحت فرماندهی‌اش موفق شدند به سمت شهر لشکرگاه پیشروی کنند که در نهایت منجر به سقوط هلمند شد.
با فروپاشی حکومت پیشین، نفوذ عبدالاحد طالب در میان طالبان هلمند جایگاه او را مستحکم‌تر کرد. او ابتدا به‌عنوان والی طالبان در این ولایت گماشته شد. اما برخلاف روزهای آغازین که در بازداشت نیروهای امنیت ملی لباس ژولیده بر تن داشت، حالا در میان کاروانی از موترهای زرهی لندکروزر، رنجرها و تانک‌های هاموی حرکت می‌کرد.
او به تدریج توانست اعتماد رهبران طالبان را جلب کند و در ماه عقرب ۱۴۰۲، به‌عنوان فرمانده قطعه خاص محافظتی ملا هبت‌الله آخوندزاده، رهبر طالبان منصوب شد.
عبدالاحد طالب از قوم اسحاق‌زی و از قبیله‌ی اخترمحمد منصور، رهبر دوم طالبان است که در ماه می ۲۰۱۶ در جریان یک حمله‌ی هوایی نیروهای امریکایی هنگام بازگشت از ایران کشته شد.
یک منبع آگاه در میان طالبان به اطلاعات روز گفته است که ملا هبت‌الله آخوندزاده با میدان دادن به مولوی عبدالاحد طالب که از قبیله‌ی اسحاق‌زی است، تلاش دارد نفوذ خود را در میان این قبیله، که رقیب نورزی‌ها محسوب می‌شود، حفظ کند.
در تازه‌ترین تحول، مولوی عبدالاحد طالب بیش از پیش به رهبر طالبان نزدیک شده است. ذبیح‌الله مجاهد، سخن‌گوی این گروه روز چهارشنبه (۲۴ دلو) اعلام کرد که براساس فرمان ملا هبت‌الله آخوندزاده، مولوی عبدالاحد طالب به‌عنوان فرمانده پولیس قندهار منصوب شده است.
پولیس قندهار یکی از مهم‌ترین مناصب در حکومت طالبان به شمار می‌رود، زیرا رهبر این گروه در همین ولایت مستقر است. مولوی عبدالاحد طالب علاوه بر فرماندهی پولیس قندهار، همچنان مسئولیت فرماندهی قطعه خاص محافظتی رهبر طالبان را نیز بر عهده دارد. این دو مقام کلیدی، او را به یکی از پرنفوذترین فرماندهان نظامی در ساختار طالبان بدل کرده است.
نزدیکی عبدالاحد طالب به رهبر طالبان موجب شده که او تنها به ملا هبت‌الله آخوندزاده پاسخ‌گو باشد و از نظارت سایر مقام‌های این گروه، از جمله وزارت داخله مستثنا گردد.
وزارت داخله‌ی طالبان تحت کنترل سراج‌الدین حقانی، رهبر شبکه حقانی قرار دارد. با این‌حال، ملا هبت‌الله نه تنها در انتصاب مقام‌های ارشد این وزارت‌خانه دخالت می‌کند، بلکه فرماندهان پولیس را نیز خود تعیین می‌کند. این اقدام رهبر طالبان باعث حساسیت شبکه حقانی شده است، اما برای جلوگیری از تنش‌های بیشتر با هسته‌ی قدرت در قندهار، آنان از اعتراض علنی پرهیز می‌کنند.
مولوی عبدالاحد طالب اکنون به مهم‌ترین چهره‌ی نظامی در قندهار تبدیل شده است. در سومین سالگرد بازگشت طالبان به قدرت، ملا هبت‌الله از نیروهای ویژه‌ی این گروه با لوگوی مشخص رونمایی کرد. این نیروها که به پیشرفته‌ترین تسلیحات به‌جامانده از حکومت پیشین مجهز هستند، وظیفه‌ی تأمین امنیت رهبر طالبان را در سفرهای ولایتی بر عهده دارند.
تعداد دقیق نیروهای قطعه خاص تحت فرماندهی عبدالاحد طالب مشخص نیست، اما ناظران اوضاع افغانستان تخمین می‌زنند که این نیروها بین ۲۰ تا ۴۰ هزار نفر باشند. گفته می‌شود که بخش عمده‌ای از آنان از قوم نورزی و از قبیله‌ی ملا هبت‌الله آخوندزاده هستند.
تنش‌های درونی طالبان
کشته‌شدن خلیل‌الرحمان حقانی، کاکای سراج‌الدین حقانی و عضو رهبری شبکه حقانی در حمله‌ی انتحاری مسجد وزارت مهاجرین و عودت‌کنندگان طالبان در ماه قوس، سوءظن میان نیروهای شبکه حقانی و طالبان قندهار را افزایش داده است.
با آن که شاخه‌ی خراسان دولت اسلامی (داعش) مسئولیت این حمله را بر عهده گرفت، اما شبکه حقانی و شخص سراج‌الدین حقانی نامی از داعش نبرده‌اند. این سکوت، نشانه‌ای از بی‌اعتمادی فزاینده میان شبکه حقانی و حلقه نزدیک به ملا هبت‌الله آخوندزاده تلقی می‌شود. شبکه حقانی، که در دوران جمهوریت مسئول برخی از مرگ‌بارترین حملات انتحاری و انفجاری بود، حالا یکی از مهره‌های کلیدی خود را در یک حمله‌ی انتحاری از دست داده است- ضعفی که نمی‌توانند آن را نادیده بگیرد.
در واکنش به این شرایط، ملا هبت‌الله تدابیر امنیتی را در قندهار افزایش داده و افرادی چون مولوی عبدالاحد طالب را در مسندهای امنیتی کلیدی قرار داده است. هدف او مشخص است: ایجاد یک حلقه‌ی محافظتی از نیروهای کاملا وفادار به خود برای جلوگیری از حملات احتمالی و مهار هرگونه تهدید داخلی.
برخی از مقام‌های ارشد طالبان، به‌ویژه سراج‌الدین حقانی تلاش دارند این‌گونه القا کنند که عامل انزوای بین‌المللی، منع آموزش و کار زنان و اعمال قرائت سخت‌گیرانه از شریعت در افغانستان، شخص ملا هبت‌الله آخوندزاده است.
از سوی دیگر، رهبر طالبان نیز نسبت به سفرهای خارجی مقام‌های ارشد این گروه، به‌ویژه رقبای خود سوءظن دارد. اطلاعات روز پیش‌تر گزارش داده بود که ملا هبت‌الله دستور داده است نمایندگان مورد اعتماد او در سفرهای خارجی مقام‌های طالبان حضور داشته باشند تا بر مذاکرات و توافقات نظارت مستقیم داشته باشند.
در همین راستا، سراج‌الدین حقانی در سال جاری دو بار به امارات متحده عربی و عربستان سعودی سفر کرده است. آخرین سفر او در اوایل ماه دلو صورت گرفت، زمانی که او با شیخ محمد بن زاید آل نهیان، رییس دولت امارات دیدار کرد و سپس برای ادای عمره به عربستان رفت. در این سفر، عبدالحق وثیق، رییس استخبارات طالبان نیز حضور داشت.
نکته قابل توجه این است که ذبیح‌الله مجاهد، سخن‌گوی طالبان تنها زمانی این سفر را رسانه‌ای کرد که ویدیو و تصاویر آن در رسانه‌های عربی منتشر شد. این در حالی است که معمولا سفرهای رسمی مقام‌های ارشد طالبان بلافاصله از سوی مجاهد اعلام می‌شود.
در ادامه‌ی این تحولات، در ماه جاری ملا عبدالغنی برادر، معاون اقتصادی نخست‌وزیر طالبان به قطر رفت و با محمد بن عبدالرحمان آل ثانی، نخست‌وزیر قطر دیدار کرد. دو پایگاه بزرگ امریکا در خاورمیانه در امارات متحده عربی و قطر موقعیت دارند.
ملا هبت‌الله از تحرکات دیپلماتیک برخی از مقام‌های طالبان نگران است. از زمان امضای توافق‌نامه‌ی دوحه در فبروری ۲۰۲۰، که در دوره‌ی ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ صورت گرفت، احتمال مذاکره‌ی برخی از مقام‌های طالبان که دارای کانال‌های ارتباطی با غرب، به‌ویژه امریکا هستند، وجود دارد.
رهبر طالبان که طرفدار رفتار انعطاف‌ناپذیر در برابر قدرت‌های بین‌المللی، سرکوب زنان و محدودسازی آزادی‌های اجتماعی است، هم‌زمان با افزایش تهدیدات امنیتی در قندهار، تدابیر پیشگیرانه‌ی خود را نیز تشدید کرده است. او تلاش دارد با ایجاد یک سپر امنیتی متشکل از نیروهای وفادارش، از جمله مولوی عبدالاحد طالب، هرگونه شورش داخلی را مهار کند.
تحکیم قدرت در قندهار
رهبر طالبان قندهار را به پایتخت غیررسمی حکومت خود تبدیل کرده است. برخی از نشست‌های کابینه‌ی طالبان به‌جای کابل، در قندهار و تحت نظارت مستقیم ملا هبت‌الله برگزار می‌شود. با تشدید اختلافات داخلی و تنش میان گروه‌های مختلف طالبان، به‌ویژه با شبکه حقانی به رهبری سراج‌الدین حقانی، ملا هبت‌الله آخوندزاده تلاش کرده است که حلقه‌ای از وفاداران خود را در مناصب کلیدی قندهار منصوب کند.
در همین راستا، در ماه ثور ۱۴۰۲، محمدعلی حنفی، معروف به «ملا شیرین» -از بنیان‌گذاران طالبان و از نزدیکان ملا عمر- به‌عنوان والی طالبان در قندهار منصوب شد. او یکی از معتمدترین چهره‌ها برای ملا هبت‌الله به شمار می‌رود. اکنون، افزوده شدن مولوی عبدالاحد طالب به‌عنوان فرمانده پولیس طالبان در قندهار، حاشیه امنیتی بیشتری برای رهبر این گروه ایجاد کرده است.
منابع محلی در قندهار به اطلاعات روز گفته‌اند که تدابیر امنیتی در این شهر به‌شدت افزایش یافته است. دروازه‌های ورودی قندهار تحت کنترل شدید قرار دارند و ایست‌های امنیتی در ماه‌های اخیر تقویت شده‌اند.
در دوران حکومت پیشین افغانستان، قول اردوی ۲۰۵ اتل در قندهار یکی از مهم‌ترین پایگاه‌های نظامی بود که پس از سقوط دولت، به تصرف طالبان درآمد. این قول اردو که طالبان آن را به «البدر» تغییر نام داده‌اند، دارای تسلیحات پیشرفته‌ای است که اکنون در اختیار رهبر طالبان قرار گرفته و قدرت مانوردهی او را افزایش داده است.
یکی از بخش‌های مهم قطعه محافظتی رهبر طالبان، نیروهای انتحاری این گروه هستند. ملا هبت‌الله بر این نیروها که حاضر هستند جان خود را برای حفاظت از او فدا کنند، اتکا دارد و آنان را ضامن بقای خود در برابر تهدیدهای داخلی می‌داند.