شهریار فرهمند
عبدالله عبدالله، رییس اجرایی حکومت وحدت ملی در رأس یک هیأت بلند‌پایه‌ی دولتی به تاجیکستان رفته است. در این سفر چندین تفاهم‌نامه‌ی همکاری‌های دوجانبه میان وزارت‌های خارجه‌ی و سکتور‌های اقتصادی و امنیتی دو کشور به امضا رسیده است.
افغانستان و تاجیکستان دارای مشترکات فرهنگی فراوان و زمینه‌های مشترک همکاری‌های اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و امنیتی می‌باشند. در بخش اقتصادی خط آهن، برق، گاز، وصل‌شدن تاجیکستان از طریق افغانستان به بندر پاکستان؛ در عرصه امنیتی در بخش‌های مبارزه با مواد مخدر، افراط‌گرایی، داعش و تهدید نوظهور در منطقه و نیز در عرصه‌ی فرهنگی مشترکات زبانی و فرهنگی دو کشور، از جمله‌ی مهم‌ترین محورها و زمینه‌های همکاری‌های دوجانبه‌ی افغانستان و تاجیکستان می‌باشند.
در عرصه‌ی اقتصادی، در حال حاضر تاجیکستان برق بخش‌هایی از شمال افغانستان را تأمین می‌کند. در بخش ترانزیت، یک تفاهم‌نامه‌ی همکاری‌های سه‌جانبه میان افغانستان، تاجیکستان و پاکستان امضا شده که بر بنیاد آن، تاجیکستان از طریق افغانستان به بندر پاکستان وصل می‌شود. همچنان در برنامه‌ی اقتصادی حکومت وحدت ملی که می‌خواهد افغانستان را به پل ترانزیتی آسیای میانه و جنوب آسیا تبدیل کند، تاجیکستان جایگاه برجسته‌ای را دارا میباشد. افزون بر آن، در تطبیق پروژه‌های بزرگ اقتصادی منطقه، نظیر انتقال برق و گاز آسیای میانه از طریق افغانستان به جنوب آسیا، تاجیکستان و افغانستان نقش برجسته دارند.
در عرصه‌ی امنیتی نیز روز‌به‌روز زمینه‌ها و ضرورت‌های بیشتری برای همکاری‌های دوجانبه میان دو کشور ایجاد می‌گردد. تاجیکستان یکی از مسیر‌های اصلی قاچاق مواد مخدر افغانستان میباشد. از این رهگذر، تاجیکستان شدیداً در معرض تهدید مستقیم شبکه‌های قاچاق مواد مخدر و قاچاق انسان میباشد. بخشی از مواد مخدر افغانستان به تاجیکستان رفته و بخشی دیگر از این کشور به مقصد اروپا و روسیه قاچاق می‌شود. مبارزه با این پدیده یکی از دغدغه‌های اصلی دولت تاجیکستان در چهارده سال گذشته بوده و البته در این زمینه تفاهم‌نامه‌های امنیتی نیز میان دو کشور وجود دارند.
تهدید نوظهور داعش در منطقه و نیز حضور افراط‌گرایان و گروه‌های تروریستی در افغانستان و پاکستان و خصوصاً افزایش فعالیت‌های آن‌ها در بخش‌های شمالی افغانستان یک نگرانی جدی تاجیکستان را تشکیل می‌دهد. در حال حاضر وضعیت امنیتی بدخشان و قندوز برای تاجیکستان مایه‌ی نگرانی جدی است. تاجیکستان ناامنی‌های بدخشان و افزایش فعالیت‌های تروریستان در مرزهای شرقی‌اش با افغانستان را با نگرانی جدی دنبال می‌کند. مقصد اصلی تروریستان و گروه‌های افراطی، کشورهای آسیای میانه است و از این‌رو تاجیکستان و دیگر کشورهای آسیای میانه نمی‌توانند نسبت به این تهدید بی‌اعتنا باشند.
این امر بیش از پیش زمینه‌های همکاری‌های امنیتی میان افغانستان و تاجیکستان را فراهم کرده است. در حال حاضر دو کشور از نظر امنیتی با دشمن مشترک مواجه اند و نیاز است که در بخش‌های امنیتی و دفاعی همکاری و هماهنگی‌های بیشتری داشته باشند.
با توجه به معادلات جدید امنیتی منطقه، همسایه‌های شمالی افغانستان روز‌به‌روز اهمیت بیشتر یافته و زمینه‌های تازه‌ای برای همکاری‌های امنیتی، سیاسی و اقتصادی گشوده می‌شوند. بنابراین، رهبران حکومت وحدت ملی باید بیشتر از این روی زمینه‌های همکاری‌های دوجانبه‌ی افغانستان با همسایه‌های شمالی‌اش توجه کند. در عرصه‌ی اقتصادی، برای تبدیل‌کردن افغانستان به پل ارتباطی منطقه، همکاری کشورهای آسیای میانه فوق‌العاده حیاتی است. این برنامه بدون همکاری این کشورها ممکن نیست و زمینه‌های مؤثر و سودمند اقتصادی دیگر نیز با این کشورها وجود دارند. در عرصه‌ی امنیتی، با توجه به معادله‌ی جدید امنیتی منطقه، افغانستان با کشورهای آسیای میانه با دشمن مشترک مواجه است و مبارزه با آن نیاز به همکاری و همگاهنگی مشترک دارد.