از میان خبرهای متعدد منفی و ناامید کننده، خبر سفر رییس جمهور غنی به ترکمنستان برای افتتاح طرح ساخت لوله گاز تاپی خوش آیند و امیدوار کننده است. رییس جمهور به ترکمنستان رفته تا امروز بزرگ‌ترین طرح اقتصادی در سطح منطقه را عملاً گشایش دهد. تاپی پروژه ساخت پایپ لاین انتقال گاز ترکمنستان از طریق افغانستان به هند و پاکستان میباشد. قرارداد اجرای این طرح در سال 2010 م میان سران چهار کشور در عشق آباد، پایتخت ترکمنستان، به امضا رسید. پروژه تاپی در نوع خود یکی از پروژه‌های بزرگ اقتصادی در سطح منطقه میباشد. براساس اطلاعات موجود طول پایپ لاین تاپی در حدود 1735 کیلومتر خواهد بود که حدود 735 کیلومتر آن از خاک افغانستان از ولایت‌های هرات، هلمند، فراه و قندهار عبور خواهد کرد. ظرفیت انتقال سالانه گاز این پروژه 33 ملیارد متر مکعب برآورد شده است.
اجرای این طرح برای چهار کشور شامل در این پروژه از اهمیت زیاد برخوردار میباشد. ترکمنستان چهارمین ذخایر بزرگ گاز جهان را دارد و به‌دنبال صدور آن به آسیای جنوبی میباشد. هند و پاکستان نیز با کمبود شدید انرژی مواجه هستند و رشد اقتصادی آن منوط به دست‌یابی به انرژی برق و گاز میباشد. سهم افغانستان نیز از این پروژه قابل ملاحظه است. این کشور حق استفاده صفر اعشاریه شش الی پنج ملیارد متر مکعب گاز این پروژه را خواهد داشت. از طرف دیگر افغانستان سالانه حدود 400 ملیون دالر حق عبور خواهد گرفت و برای 12 هزار نفر زمینه کار فراهم خواهد شد.
مهم‌ترین مشکل فرا راه اجرای این پروژه، مشکل ناامنی در افغانستان میباشد. بخش عمده پایپ لاین تاپی از خاک افغانستان عبور می‌کند. در این مسیر ولایت‌های فراه، هلمند و قندهار از ناامن‌ترین مناطق کشور محسوب می‌شود و میزان حضور مخالفان مسلح دولت در آن چشم‌گیر میباشد. با این وجود، آغاز کار اجرای پروژه تاپی امیدواری‌ها برای یک تحول جدید در افغانستان را بیشتر ساخته است. این پروژه نه تنها به لحاظ اقتصادی برای افغانستان سودآور است، بلکه توقع می‌رود این پروژه نقطه وصل منافع کشورهای ذی‌دخل در آن به‌ویژه نقطه اتصال منافع پاکستان و افغانستان شود. چنین امری می‌تواند کشورهای ذی‌دخل را وادار کند برای تأمین امنیت پروژه و انتقال مصئون گاز به بازارهای هند و پاکستان همکاری بیشتری انجام داده و از سود مشترک آن بهره‌مند شوند. در حال حاضر پاکستان مسئول اصلی ناامنی در افغانستان شناخته می‌شود و اتهام‌های شدیدی علیه آن کشور مبنی بر حمایت از گروه‌های تروریستی وجود دارد. بنابراین، در صورتی‌که امنیت و ثبات در افغانستان، منفعت بزرگ‌تری را نصیب پاکستان سازد، آن کشور وادار خواهد شد از روند صلح در افغانستان حمایت کند. بدون شک، پروژه تاپی سود قابل ملاحظه‌ای برای پاکستان خواهد داشت. این کشور با کسر شدید انرژی مواجه میباشد و بر اساس برآوردها در صورتی‌که این مشکل حل شود، اقتصاد پاکستان سالانه 4-5 درصد رشد بیشتری خواهد داشت. چنین رقم رشد اقتصادی، برای پاکستان اهمیت زیادی دارد و اگر پروژه تاپی اجرا شود و روند انتقال گاز از ترکمنستان به جنوب آسیا عملی شود، پاکستان قطعاً از ثبات افغانستان نفع خواهد برد و در این راستا همکاری خواهد کرد.
تاکنون تمامی تلاش‌ها برای حل مشکل روابط میان افغانستان و پاکستان جنبه سیاسی داشته است. مقام‌های افغانستان از مجراهای سیاسی تلاش نموده پاکستان را متقاعد سازد دست از حمایت شورشیان در افغانستان بردارد. اما تاکنون این سیاست نتیجه‌ای را در پی نداشته و تلاش‌های بیش از یک دهه گذشته هیچ تغییری در نگاه پاکستان به مسائل افغانستان ایجاد نکرده است. رویکرد جدیدی که اخیراً پیگیری شده، تعریف منافع مشترک اقتصادی است. با توجه به ظرفیت‌های موجود و نیازمندی‌های پاکستان به همکاری منطقوی در زمینه اقتصادی به‌ویژه اجرای دو طرح مهم انتقال انرژی از آسیای میانه به جنوب آسیا (تاپی و کاسا 1000)، امیدواری‌ها برای همکاری پاکستان از روند صلح در افغانستان نیز بیشتر می‌شود.
تاپی؛ پروژه‌ی سود و صلح
