نیویورک تایمز/مجیب مشعل
ترجمه: جلیل پژواک
پس از این‌که ولایت کندز در سال 2015 به‌دست طالبان سقوط کرد، نقیب‌الله 23 ساله عازم اروپا شد. او پیش از آن به‌عنوان میکانیک پیمانکار برای نیروهای امنیتی افغان کار کرده بود و می‌دانست که طالبان به‌دنبال او خواهند آمد. نقیب‌الله برای رسیدن به آلمان، مورد اصابت گلوله از سوی پولیس مرزی ایران قرار گرفت، 8 هزار دالر مصرف کرد و خطر گذشتن از آب‌های مدیترانه را به‌جان گرفت.
اما در آلمان، کشوری که سال‌ها نیروی نظامی در ولایت شمالی افغانستان داشت، آقای نقیب‌الله برای پناهندگی واجدشرایط شناخته نشد. در هنگامی که دوسیه‌ی وی تحت بررسی بود، جنگجویان طالب برای دومین‌بار وارد شهر کندز شده بودند و بسیاری از بخش‌های این ولایت را در کنترل داشتند.
پنج ماه پیش، او پس به افغانستان فرستاده شد.
نقیب‌الله که مانند بسیاری از افغان‌ها فقط با یک نام شناخته می‌شود، میگوید: «من برگشته‌ام و در یک دکان میکانیکی کار می‌کنم. اما زندگی‌ام از این‌که اگر کندز دوباره سقوط کند و چه چیزی می‌تواند اتفاق بیفتد، با ترس همراه شده است».
بر اساس گزارش سازمان عفو بین‌الملل که در روز پنج‌شنبه منتشر شد، نقیب‌الله یکی از هزاران پناهجویی است که از اروپا به افغانستان بازگشته‌اند. اخراج پناهجویان – که تنها در سال 2016 رقم آن تقریبا به 10 هزار نفر می‌رسید و سه برابر سال پیش‌اش بود- حتا در حال حاضر که وضعیت امنیتی افغانستان بدتر شده و آمار تلفات غیر نظامیان به بلندترین سطح رسیده، ادامه یافته است.
در این گزارش به‌شدت انتقادی این سازمان گفته که کشورهای اروپایی در قبال خطرات اخراج هزاران پناهجوی افغان، به‌شمول کودکان، «آگاهانه چشم خود را بسته‌اند». این گروه از کشورهای اروپایی خواسته برای اخراج پناهجویان تا وقتی که وضعیت امنیتی افغانستان بهبود نیافته، یک مهلت قانونی اعمال یا در نظر بگیرد.
در این گزارش آمده است: «بازگشت پناهجویان در حالی افزایش یافته که خطرات امنیتی در کشور نیز شدیدتر شده است… ده‌ها هزار غیرنظامی کشته یا زخمی شده‌اند و طیف وسیعی از مردم نیز در معرض خطرات ناشی از نقض جدی حقوق بشر مانند شکنجه و آزار و اذیت‌اند».
این گزارش در رابطه به تصمیم‌گیری ها در مورد پرونده‌های پناهندگی میگوید که کشورهای اروپایی به‌صورت «خودسرانه» بعضی از بخش‌های افغانستان را امن در نظر گرفته‌اند. حتا در مواردی که مقامات متوجه می‌شوند که محل سکونت یک فرد ممکن است امن نباشد، به پناهجویان می‌گویند که بعد از بازگشت به افغانستان، می‌توانند به محل امن‌تری در جای دیگری از کشور نقل مکان کنند.
سازمان عفو بین‌الملل میگوید که واقعیت این است که «هیچ بخشی از کشور را نمی‌توان امن در نظر گرفت».
آمارهای سازمان ملل تصویر ترسناکی نه‌تنها از خشونت جاری در کشور –جایی که در آن مقامات از جنگ در سطوح مختلف در 20 ولایت از 34 ولایت گزارش می‌دهند- بلکه از بحران حاد انسانی که اخراجی‌ها به آن باز میگ‌ردند نیز ارائه می‌کند.
در بین سال‌های 2009 تا 2016 که بالاترین رقم تلفات در آن ثبت شده است، در حدود 25 هزار غیرنظامی در نتیجه‌ی جنگ کشته و 45 هزار دیگر زخمی شده‌اند . در نیمه‌ی اول سال 2017، خشونت جان نزدیک به 1700 غیرنظامی را گرفته و 3600 تن زخمی به‌جا گذاشته است. در حدود 20 درصد این تلفات در کابل، پایتخت کشور، اتفاق افتاده است.
اداره‌ی هماهنگی امور بشردوستانه‌ی سازمان ملل برآورد کرده است که با نزدیک به دو میلیون بیجا‌شده‌ی داخلی توسط جنگ و حوادث طبیعی، در سال جاری، نزدیک به 9 میلیون نفر به کمک های بشردوستانه در کشور نیاز دارند.
گزارش عفو بین‌الملل میگوید که کشورهای اروپایی به دولت افغانستان، که به‌شدت متکی به پول کمک‌کنندگان خارجی است، فشار وارد کرده تا شهروندان خود را پس بگیرد. در سال گذشته اتحادیه‌ی اروپا و دولت افغاستان سند «راه مشترک به جلو» را امضا کردند که در آن دولت افغانستان توافق کرده تا آن‌عده از شهروندانش را که پناهندگی اروپا را دریافت نکرده‌اند، بپذیرد. پیش‌نویس منتشرشده‌ی این سند، بدتر شدن وضعیت امنیتی در افغانستان را تایید کرده، اما گفته است که «بیش از 80 هزار نفر» می‌توانند به کشور بازگردانده شوند.
این گزارش از زبان اکلیل حکیمی وزیر مالیه‌ی افغانستان به پارلمان این کشور، میگوید: «اگر افغانستان با کشورهای اتحادیه‌ی اروپا در مورد بحران پناهجویی همکاری نکند، بر میزان کمک‌های اختصاص‌یافته به افغانستان تاثیر منفی خواهد گذاشت».
جنس استولتنبرگ دبیرکل ناتو که هفته‌ی پیش از کابل بازدید کرد، گفت که مسأله‌ی پناهجویان در تصمیم کشورهای اروپایی برای پیوستن به ایالات متحده برای یک تعهد بلندمدت تاثیر گذاشته است. آقای استولتنبرگ در یک کنفرانس خبری در کابل همراه با اشرف غنی، رییس‌جمهور افغانستان و جیمز متیس، وزیر دفاع امریکا، گفت: «ترک افغانستان از سوی ناتو می‌تواند بی‌ثباتی در منطقه به‌شمول پناهجویانی که برای مصئونیت به اروپا فرار می‌کنند را افزایش دهد. این خطرات به امنیت خود ما، به امنیت جوامع ما و اعتبار ما بسیار زیاد است و برای مردم افغانستان، ویرانگر خواهد بود».
در هنگامی که آقای استولتنبرگ این سخنان را ایراد می‌کرد، نزدیک به 50 راکت و خمپاره در میدان‌هوایی بین‌المللی کابل فرود آمدند.
آلمان در سال گذشته با اخراج 3440 افغان، در صدر لیست کشورهایی بود که بیشترین پناهجویان را اخراج کرده است. با این‌حال، گفته می‌شود که آلمان در روند اخراج پناهجویان، پس از این‌که انفجار یک کامیون بمب‌گذاری شده در مقابل سفارت آلمان در کابل حداقل 90 نفر را در ماه می کشت، بیشتر گزینشی شده است.
بر اساس گزاش عفو بین‌الملل، افغان‌ها از طریق پروسه‌یی به‌نام بازگشت دواطلبانه‌ی همیاری‌شده، پس فرستاده می‌شوند. در این پروسه آن‌ها موافقت‌نامه‌یی را برای ترک کشور میزبان امضا می‌کنند و بعدا پس از رسیدن به کشور خود، 500 تا 4500 دالر دریافت می‌کنند.
در پروسه‌ی دوم که «بازگشت اجباری» است، افراد پناهجو بازداشت و برای پرواز به افغانستان، تا میدان‌هوایی همراهی می‌شوند. در سال 2016، از طریق این پروسه در حدود 580 نفر از اروپا پس فرستاده شدند که 372 تن آن‌ها از ناروی اخراج شده بودند.
نوجوانان نیز از خطر اخراج اجباری در امان نمانده‌اند. گزارش عفو بین‌الملل پرونده‌ی خانواده‌ی فرهادی که در اواخر سال گذشته از ناروی جبرا به کابل بازگردانده شد را بازگو می‌کند.
در ماه نوامبر، حمله‌ی داعش به مسجد شیعیان که باعث کشته شدن 27 نفر شد، این خانواده را تکان داد. علیرضا فرهادی 13 ساله به رسانه‌های خبری نروژی گفته است که شوک ناشی از انفجار باعث شد که مادرش برادر دو ساله‌ی او را از دست خود رها کند.
پس از حمله، اعضای تیم فوتبال که علیرضا در ناروی در آن بازی می‌کرد، دو عکس را در رسانه‌های اجتماعی پست کردند: در یکی از آن‌ها علیرضا پیراهن سرخ به تن دارد و برای عکس تیمی زانو زده است و در دیگری، علیرضا در جریان مصاحبه‌ی تلویزیونی پس از حمله گریه می‌کند.
در پیام این عکس نوشته شده است: «گاهی اوقات تضادها بسیار بزرگ‌اند. ما در تیم‌مان برای علی و دیگران جا داریم. ما در مورد تو فکر می‌کنیم و امیدواریم که بتوانیم به‌زودی در شرایط امن و ایمن با یکدیگر ملاقات کنیم».
عفو بین‌الملل: اروپا در قبال خطراتی که اخراجی‌های افغان با آن مواجه‌اند، آگاهانه چشم خود را بسته است
