منبع: واشنگتن پست
برگردان: حمید مهدوی
گزارشی که روز سه‌شنبه از سوی داکتران بدون مرز به نشر رسیده است، هشدار می‌دهد که خلاهای سیستم بهداشتی افغانستان توسط روایت‌های گمراه کننده‌ی موفقیت‌ها قبل از خروج نیروهای بین‌المللی از افغانستان در سال 2014، پنهان مانده‌اند.
داکتران بدون مرز می‌گویند، با وجودی که در جریان یک‌دهه‌ی گذشته و در نتیجه‌ی مشارکت جامعه‌ی جهانی در افغانستان، سیستم بهداشتی در این کشور به پیشرفت‌هایی نایل آمده است، اما دسترسی به مراقبت‌های بهداشتی در افغانستان به‌شدت محدود بوده و پاسخ‌گوی نیازهای جنگ موجود در این کشور نیست و تا اندازه‌ای دلیل آن این است که تصامیم سیاسی و نظامی بر کمک‌های بشردوستانه تأثیر گذاشته‌اند.
گروه داکتران بدون مرز گفته است: «با آماده شدن نیروها برای خروج از افغانستان، داکتران بدون مرز جنگی را می‌بینند که هم‌اکنون در بسیاری نقاط کشور در حال شدت گرفتن است و در زمینه‌ی پاسخ‌گویی به نیازهای پزشکی رو‌به‌افزایش مردم و کمک‌های بشردوستانه شکستی را شاهدند». «کمک کننده‌های بین‌المللی، ارائه دهندگان کمک و مقام‌های افغان باید فورا به کاستی‌های جدی در زمینه‌ی مراقبت‌های بهداشتی رسیدگی کنند».
با توجه به گزارشی که از سوی سازمان‌های کمک کننده به نشر رسیده است، تلاش‌ها در راستای شکل‌دهی و تعریف میراث مشارکت جامعه‌ی جهانی در افغانستان با تأکید بر دست‌آوردها و نادیده گرفتن نیازهای انسانی، ارزیابی بیش از حد خوش‌بیانه‌ی پیشرفت‌ها را در پی داشته است.
در این گزارش آمده است: «این‌که تا چه اندازه حکایت مردم عادی افغانستان از روایت غالب دست‌آوردها متفاوت است، قابل توجه است». «هرگونه تمایل در راستای وانمود کردن افغانستان به عنوان یک موفقیت سیاسی یا نظامی ساده، بر واقعیت جنگ‌های جاری در این کشور و رنج صدها هزار مردمی که به کمک‌های بهداشتی کافی دسترسی ندارند، پرده می‌کشد».
داکتران بدون مرز در زمینه‌ی اظهار نظر در مورد این‌که سرمایه‌گذاری‌ها در جریان بیش از ده سال گذشته در افغانستان به دست‌آورهایی نایل شده‌اند، با احتیاط عمل کرده‌اند. اما کمک کننده‌های بین‌المللی از کمک‌های‌شان می‌کاهند و میزان تلفات ملکی ناشی از خشونت‌ها در حال افزایش است و افغانستان هنوز در جمله‌ی کشورهایی است که بیش‌ترین آمار مرگ‌و‌میر مادران و کودکان را دارند. نظر به گزارشی که از سوی سازمان ملل متحد به نشر رسیده بود، تلفات ملکی در افغانستان در سال 2013 نظر به سال قبل 14 درصد افزایش یافته است.
کریستوفر استوکس، مدیر عمومی گروه داکتران بدون مرز گفت که این گروه می‌خواهد «واقعیت‌ها را انعکاس دهد». «با در نظرداشت این‌که خشونت‌ها دوباره به مناطقی که زمانی به ثبات رسیده بودند، گسترش می‌یابند و نشانه‌هایی از شدت گرفتن جنگ در بسیاری از مناطق وجود دارند، وضعیت انسانی در افغانستان را نمی‌توان نادیده گرفت». گروه داکتران بدون مرز گفته است: «با در نظرداشت این‌که بعد از خروج نیروهای خارجی از افغانستان، علاقه‌مندی به این کشور رو‌به‌زوال خواهد نهاد، گام‌های برداشته شده برای ایجاد نتایج ملموس حیاتی اند و باید آن را استوار نگه‌داشت، قبل از این‌که توجه جامعه‌ی جهانی از افغانستان گرفته شود».
«اکنون زمانی است که باید با واقعیت‌های وضع آن‌ها رو‌به‌رو شده و از درد‌های آن‌ها بکاهیم». این در حالی است که به دلیل ناامنی در بسا مناطق این کشور، دسترسی به آمار قابل اطمینان در افغانستان مشکل است. گروه داکتران بدون مرز در تلاشی به منظور وفق دادن شعارها و تصویر واقعی معالجه‌ی افغان‌ها، 800 تن از مریضان و پرستاران آن‌ها را در یک دوره‌ی زمانی 6 ماهه و در چهار شفاخانه‌ای که این گروه در آن‌ها فعالیت دارد، مورد ارزیابی قرار داده است. یافته‌های این بررسی که در گزارش آن‌ها مشخص شده و در اختیار اسوشتید پرس قرار گرفته بود، نشان می‌دهد که اکثریت مصاحبه شوندگان در زمینه‌ی دسترسی به مراقبت‌های بهداشتی مشکل دارند و 20 درصد این مصاحبه شوندگان گفته‌اند که اعضای خانواده یا دوستان نزدیک آن‌ها به دلیل عدم دسترسی به مراقبت‌های بهداشتی سال گذشته جان داده‌اند.
تقریبا نیمی از مصاحبه شوندگان (49 درصد) آن‌ها گفته‌اند که مانع اصلی ارائه‌ی خدمات صحی، برخوردهای مسلحانه بوده‌اند، در حالی‌که هزینه‌ی بلند و نزدیکی به مراکز بهداشتی قابل اعتماد نیز چالش‌های عمده بوده‌اند.
مریضان از شفاخانه‌های بدون دوا و بدون برق و فروش اشیای شخصی برای پرداخت هزینه‌های درمان‌شان سخن می‌گویند. نظر به گزارش گروه داکتران بدون مرز، کسانی هستند که شب تا صبح اقارب مریض یا زخمی‌شان را به نظاره می‌نشینند و انتظار می‌کشند مریض یا زخمی تا صبح (زمانی که جست‌وجوی مراکز درمانی امن‌تر است) دوام بیاود.
دست یافتن به شفاخانه به معنای گذشتن از جاده‌های خطرناک، مواجه شدن با ماین‌های زمینی، ایست‌های بازرسی خطرناک، آزار و اذیت و تیراندازی‌ها است. چهل درصد کسانی که گروه داکتران بدون مرز با آن‌ها مصاحبه کرده است، گفته‌اند که با گذشتن از این موانع به شفاخانه رسیده‌اند. اما کسانی که از موانع گذشته و به مرکزهای درمانی می‌رسند، صرف نیمی از راه را پیموده‌اند. نظر به این گزارش، تعداد زیادی از شفاخانه‌ها فاقد تجهیزات لازم و کارمند زن برای رسیدگی به مریضان زن‌اند.
حاتمه، زن 35 ساله‌ای است که در اتاق اضطرار شفاخانه‌ی احمد شاه بابا در شرق کابل نشسته است و کودک 3 ساله‌اش را که به‌شدت تب دارد، در بغل گرفته است. حاتمه میگوید که در ابتدا خانواده‌اش کمک کرده است تا بسمینه را به یکی از شفاخانه‌های خصوصی ببرد. شفاخانه‌ای که صرف دوای «پرستامول» داشت. خانواده‌ی او هزینه‌ی سفر به کابل (جایی که گروه داکتران بدون مرز فعالیت دارد و خدمات رایگان ارائه می‌کند) را پرداخت کرد.
ناری که روی تخت نشسته است و کودکش با لوله‌ی اکسیجن خوابیده است، میگوید که بیش‌تر از یک ساعت پیاده راه رفته است تا برای انتقال کودکش به شفاخانه به حمل‌و‌نقل عمومی دست یافته است. داکتران گفتند که در کودک دوماهه‌ی او نشانه‌های سینه بغل، عفونت و نقض مادرزادی قلب یافته‌اند. ناری گفت: «شفاخانه‌ی دیگری در منطقه‌ی ما وجود ندارد. ما در منطقه‌ای که شباهت به بیابان دارد، زندگی می‌کنیم. پول نداریم، موتر نداریم».
بینویت دی گرایسی، مدیر گروه داکتران بدون مرز در افغانستان گفت که برخی مرکزهای درمانی‌اند که صرف روی کاغذ وجود دارند، اما در عمل به‌سختی عملیاتی می‌شوند، از قبیل مرکزهای بسته یا مرکزهای فاقد تجهیزات.
این مسایل در گزارشی که از سوی دفتر سربازرس ویژه برای بازسازی افغانستان در مورد شفاخانه‌ی 600 هزار دالری سالنگ به نشر رسیده بود، نیز برجسته شده‌اند، شفاخانه‌ای که نظر به این گزارش، فاقد آب پاک، برق، اثاثیه و تجهیزات است.
داکتران بدون مرز می‌گویند که حمله بر وسایط نقلیه‌ی طبی و داکتران نیز یک چالش است. این در حالی است که قرار است انتخابات ریاست جمهوری افغانستان در 5 ماه اپریل برگزار شود و طالبان تهدید کرده‌اند که این روند را مختل خواهند ساخت. داکتران بدون مرز می‌گویند که اقدام دولت به منظور تعیین یک تعداد مراکز مراقبت‌های بهداشتی به عنوان محل رای‌دهی، این مراکز را در معرض خطر حمله قرار می‌دهد و به اعتبار این مراکز به عنوان یک محیط بی‌طرف آسیب می‌رساند و زندگی کارمندان این مراکز و بیماران را به خطر می‌افگند.
دی گرایسی میگوید که تصویر دسترسی به مراقبت‌های بهداشتی می‌تواند زشت‌تر از این باشد: ناامنی به این مفهوم است که سازمان او صرف با مریضانی که هم‌اکنون در یکی از چهار شفاخانه‌ی او بستری‌اند، صحبت می‌تواند و این امر از وسعت بررسی‌های آن‌ها می‌کاهد. دی گرایسی گفت: «ما واقعا نگرانیم که تعداد زیادی از مردم به تسهیلات ما دسترسی نخواهند داشت».
این در حالی است که ماه گذشته کانگرس آمریکا بودجه‌ی تخصیص یافته‌ی ایالات متحده‌ی امریکا برای افغانستان را برای سال مالی 2014 به نصف کاهش داد. اقداماتی از این قبیل می‌توانند برای سازمان‌های کمک کننده و دی گرایسی نگران کننده باشند.
دی گرایسی میگوید که باید با کمک کننده‌ها در مورد نتایج عدم توجه‌شان نسبت به افغانستان مواجهه کرد. وی میگوید: «مردم هنوز به دلایل احمقانه‌ای می‌میرند. نگرانی وجود دارد که دست‌آوردها به خاطر فقدان علاقه‌مندی از دست خواهند رفت».
وقتی از اداره‌ی توسعه‌ی بین‌المللی ایالات متحده‌ی امریکا در مورد گزارش داکتران بدون مرز پرسیده شد، این اداره اظهار کرد که افغانستان در یک دهه‌ی گذشته و در زمینه‌ی صحت به پیشرفت‌های دراماتیک دست یافته است، به شمول 20 سال افزایش در طول عمر.
این اداره با صدور بیانیه‌ای گفته است: «اداره‌ی توسعه‌ی بین‌المللی ایالات متحده‌ی امریکا متعهد است که با شریکان ما، مردم و حکومت افغانستان کار کند تا مطمئن شویم که این دست‌آورها حفظ خواهند شد».
