پولیس در افغانستان رابطه‌ی خوبی با مردم ندارد و وضعیت جنگی در این کشور باعث شده که نیروهای پولیس ملی به وظایف اصلی شان رسیدگی نتوانند. این امر نگرانی‌های مردم و در مواردی مقام‌های وزارت داخله را در پی داشته است. ویس‌احمد برمک، وزیر داخله زمانی که سرپرست این وزارت بود، در چهارم میزان سال ۹۶ در نخستین نشست ملی شوارهای مشورتی پولیس و مردم در کابل گفت که مردم به پولیس اعتماد ندارند.
در کابل نیز چنین است و مردم از کارکرد پولیس راضی نیستند. با این حال آمر حوزه‌یی در این شهر پرجمعیت که هر روز شاهد روی‌دادهای جرمی و جنایی است، در تلاش کاهش جرم، کم‌کردن فاصله میان مردم و پولیس، تطبیق قانون، دست‌رسی مردم به پولیس، ارتقای ظرفیت نیروهای پولیس و اصلاحات است. بسمالله تابان، آمر حوزه نهم پولیس کابل است و اخیراً ۵۶ شورای مردمی را برای هر گذر این حوزه‌ی استراتژیک و پرجمعیت ایجاد کرده و باعث شده جرایم جنایی کاهش یابد و مردم به مقام‌های حوزه دست‌رسی آسان‌تر داشته باشد.
ایجاد ۵۶ شورای مردمی در گذرهای این حوزه، وضع محدودیت بر آزمایش بکارت، اصلاحات و ارتقای ظرفیت نیروهای پولیس حوزه نهم، اتخاذ تدابیر پیش‌گیرانه از وقوع روی‌دادهای هراس‌افگنانه از کارکردهای جدی بسمالله تابان در جریان پنج ماه مسوولیتش به عنوان آمر این حوزه است. بسمالله تابان زاده‌ی ولایت غزنی است. او دارای دو سند ليسانس از بخش نظامی و حقوق است. آقای تابان مدرک ماستری خود را در بخش حقوق از دانشگاه ملی قزاقستان ــ الفارابی به دست آورده است.
حوزه نهم پولیس کابل کجاست؟
حوزه نهم پولیس در قسمت مهم و استراتژیک شهر کابل موقعیت دارد و مساحت آن ۸ هزار هکتار زمین است. این حوزه از پل محمودخان در مقابل وزارت دفاع ملی شروع و بخش‌های از گرین زون (ساحه سبز امنیتی)، میدان هوایی کابل، پارک‌های صنعتی، مکروریان‌ها، بخش‌های از شش درک را در بر‌می‌گیرد. آقای تابان می‌گوید قرار گرفتن سفارت امریکا، میدان هوایی و شاه‌راه‌های بزرگ در این ساحه، به این حوزه یک موقعیت استراتژیک داده و همان‌قدر که یک حوزه مهم است، همان مقدار مورد توجه دشمن است. سطح تهدیدات امنیتی در این حوزه بالاست، به گونه‌ی که بعد از ۲۰۱۶ بخش بزرگی از حملات انتحاری و تروریستی در کابل در مربوطات این حوزه صورت گرفته است.
این حوزه بر علاوه مکروریان‌ها ۵۶ گذر دارد. تابان می‌گوید که نفوس این حوزه براساس آمارها، ۸۲۰ هزار نفر است که در جریان روز این تعداد به صورت قابل توجه افزایش می‌باید. در حوزه نهم امنیتی پولیس کابل کم‌تر از ۳۰۰ نیروی پولیس وظیفه اجرا می‌کنند.
نقش تسهیل‌گر شوراهای مردمی
بسمالله تابان می‌گوید در روزهای نخست وقتی از بخش‌های حوزه نهم، به ویژ بخش مبارزه با جرایم بازدید می‌کردم، می‌دیدم که بسیاری از مردم سرگردان می‌گردند. بسیاری این افراد کسانی بودند که برای قضایای بسیار کوچک به حوزه مراجعه می‌کردند و به دلایل مختلف از جمله حاضر نبودن مقام‌ها، چندین ساعت یا حتا یک روز سرگردان می‌شدند.
تابان می‌گوید: «این خود‌به‌خود باعث می‌شد که فاصله میان مردم و پولیس را زیاد می‌کرد. مردم می‌آمدند و سرگردان می‌شدند و با یک خاطره‌ی بد از حوزه بیرون می‌رفتند.»
پس از آن آقای تابان طرح ایجاد شوراهای مردمی را برای هر گذر ریخت. شوراها ۱۰ عضو از ۱۰ نقطه یک گذر دارد که طی مراسم رسمی به مردم معرفی می‌شود. برای هر شورا یک شماره‌ی ارتباطی با حوزه داده شده و حمایت کامل حوزه را با خود دارد. اعضای شورا وکیل گذر، ملا امام مسجد محل، افسران متقاعد، دادستان‌های متقاعد یا برحال، اعضای جامعه مدنی و حداقل دو زن می‌باشند. جلسه‌ی حوزه با این شوراها هر ماه یک بار برگزار می‌شود. این شوراها قضایای کوچک را در گذر مربوطه حل می‌کنند که باعث کاهش مراجعه مردم به حوزه شده است.
آقای تابان از کارکرد این شوراها راضی است و می‌گوید: «هرچند این شوراها خیلی جوان است و یک ماه از عمر شان نمی‌گذرد، بخشی بزرگی از جنجال‌های ما کم شده. یعنی چیزهای که پولیس واقعاً ضرور نبود که به آن‌ها خیلی جدی مداخله بکند و نیروی انسانی و مادی به مصرف برسد، شوراها حالا حل می‌کنند با ما خیلی همکار هستند و ما خیلی خوش هستیم.»
این شوراها بخاطر نظم در منطقه شان نیز بسیار فعال شده و مردم خود شان یک نوع گزمه و یک نوع مترصد از رویدادها در محل شان اند. روزانه راپورهای‌شان را با حوزه شریک می‌کنند. آقای تابان می‌گوید: یعنی با ایجاد این شوراها ۵۶۰ پولیس به صورت غیر مستقیم در پرسونل حوزه نهم افزوده شده و هر کدام بخش‌های مختلف شهر را زیر نظر دارند و گزارش‌های‌شان را با شوراها و حوزه شریک می‌کنند.
به گفته‌ی تابان، شوراها طوری طرح شده که اعضای آن از ده نقطه گذر انتخاب شود و آن‌ها در جریان فعالیت روزانه محل زندگی و راه‌های عبور و مرورشان را کنترل و گزمه می‌کنند که این موضوع خیلی مؤثر واقع شده است.
آقای تابان یکی از اهداف ایجاد این شوراها را حساس کردن مردم در برابر وقوع یک روی‌داد جرمی می‌‌داند. او می‌گوید: «یک چیزی که خیلی نگران‌کننده است این است که در افغانستان مثل که مردم در برابر جرایم واکسین شده‌اند. مثلاَ میبینند که فردی از موتری می‌دزدد اما هیچ واکنش نشان نمی‌دهد یا میبینند که فردی باعث آزار و اذیت یک خانمی می‌شود، اما هیچ واکنش نشان نمی‌دهند. ما می‌خواهیم واکسین این‌ها را از بین ببریم تا این‌ها در مقابل قضایای که در منطقه‌شان اتفاق می‌افتد واکنش نشان دهند. ما در صدد این هستیم که حس واکنشی مردم قوی شده برود و در مقابل هر بی‌نظمی واکنش نشان دهند.»
آمر حوزه نهم امیدوار است که این شوراها یک نمونه خوب برای حوزه‌های دیگر کابل شود. اگر این شوراها در حوزه نهم در درازمدت نتیجه دهد، آقای تابان می‌گوید که برای تعمیم آن در جاهای دیگر طرح رسمی به مقام‌های بالاتر ارائه می‌کند.
ایجاد سهولت برای دست‌رسی مردم با مسوولان حوزه
بسمالله تابان در تلاش است که فاصله میان مردم و پولیس کاهش یابد و مردم بتوانند به سادگی به پولیس و مسوولان حوزه‌ها تماس داشته باشند. او برای کاهش این فاصله ۵۰۰۰ تقویم چاپ و در ساحات حوزه نهم توزیع کرده است که در آن شماره‌های تماس مسوولان حوزه گنجانده شده است.
او شمارهای تماس مسوولان یا گزمه‌های هر بخش مکروریان‌ها را در دهلیزهای هر بلاک و دیوارها نوشته و همچنان برای گزمه‌ها شماره‌ها مشخص توزیع و در دست‌رس مردم قرار داده تا مردم بتوانند به آسانی با مسوولان پولیس تماس بگیرند و یک روی‌داد را بدون فوت وقت گزارش دهند.
در مکروریان‌ها پولیس ویژه ایجاد شده که به صورت متواتر در این ساحه گزمه می‌کنند. همچنان بعد از ظهرها به آیس‌کریم فروشان اجازه داده نمی‌شود که اسپیکرهای خود را روشن کنند. آقای تابان می‌گوید که در بعد از ظهر بیشتر مردم و دانش‌آموزان خواب‌اند و صدای اسپیکر آیس‌کریم فروشان در بلاک‌ها می‌پیچد و نمی‌گذارند مردم بخوابند. این تدابیر براساس شکایت مردم روی دست گرفته شده است.
وضع محدویدیت بر آزمایش پرده بکارت
بسمالله تابان پس از تعیین شدن به عنوان آمر حوزه نهم پولیس، در ۱۳ حوت آزمایش پرده بکارت در قضایای روابطه‌ی جنسی را منع کرد و با ارسال مکتوبی به آمریت مبارزه با جرایم جنانی این حوزه هدایت داد که پولیس در برخورد با قضایای رابطه‌ی جنسی به‌جای معرفی زنان به‌خاطر معاینه‌ی پرده‌ی بکارت، به جمع‌آوری سایر آثار و مدارک تثبیت‌کننده‌ی جرمی اقدام کند.
آقای تابان می‌گوید که براساس گزارش‌های نهادهای بین‌المللی حقوق بشری و شکایت‌ها، پولیس در برخی موارد زنان را بخاطر معانیات طبی غشای بکارت به طب عدلی معرفی می‌کند. تابان باور دارد این کار نه تنها خلاف قانون است، بلکه هتک حرمت به زنان است و پیامدهای منفی برای آنان دارد که برعلاوه مشکلات و شکنجه‌های روحی باعث طرد یک خانم از سوی خانواده در یک جامعه سنتی مثل افغانستان می‌شود.
تابان به زیردستانش دستور داد که به هیچ عنوان حق ندارد که در ساحه حوزه نهم خانمی را برای معاینه بکارت به طب عدلی معرفی کنند.
معاینه بکارت زنان بخاطر اثبات رابطه جنسی در افغانستان معمول است. آقای تابان می‌گوید وقتی که یک جرم اتفاق می‌افتد به حد کافی اسناد و مدارک موجود است که پیش از معاینه بکارت، می‌شود به آن‌ها استناد کرد.
ارتقای ظرفیت نیروهای پولیس حوزه نهم
بسمالله تابان می‌گوید در روزهای نخست کاری‌اش متوجه شده که سطح توانایی مأموران این حوزه مشخص نیست و به همین دلیل او کارش را از بررسی این مسأله و تثبیت ظرفیت و توانایی نیروهای پولیس این حوزه آغاز کرد. اسنادی از قبل وجود نداشته که نشان دهد کی در کدام سطح قرار دارد و کدام گروه نیاز به آموزش و ارتقای ظرفیت دارد. برگزاری امتحان تثبیت سویه نیروهای این حوزه را به سه گروه تقسیم کرد: یک گروه کوچک که نیاز به سپری کردن ارتقای ظرفیت نداشت. گروه دوم نیاز به ارتًقای ظرفیت داشت اما لازم نبود در بیرون از حوزه آموزش ببینند. گروه سوم بیشتر ساتنمن‌های بودند که شدیداً به آموزش و سپری کردن برنامه‌های ارتقای ظرفیت نیاز داشتند که با فهرست نام افراد این گروه، آنان برای آموزش در برنامه‌های ارتقای ظرفیت وزارت داخله معرفی شدند.
تابان می‌گوید که در وزارت داخله برنامه‌های ارتقای ظرفیت زیاد است، اما برای ما توانایی نیروهای حوزه نهم مشخص نبود و ما نمی‌توانستیم تشخیص دهیم که کی‌ها را به این برنامه‌ها معرفی کنیم. حالا ما فهرست داریم که کی در کدام کتگوری قرار دارد: «من فکر می‌کنم یکی از برنامه‌های که می‌تواند برای آینده‌ی این حوزه و آینده‌ی پولیس این حوزه مفید باشد. چه من باشم یا نباشم، سنجش همکاران ما از لحاظ سطح سواد است.» نیرهای پولیس در افغانستان آن‌چنان مسلکی نیستند و همچنان به امکانات و تجهیزات مدرن تکنالوژکی دست‌رسی ندارد تا آنان در انجام وظایف‌شان دست بالایی داشته باشند. گزارش دفتر فرهنگی سازمان ملل متحد (یونسکو) در سال ۱۳۹۴ نشان می‌داد که ۶۰ درصد نیروی پولیس افغانستان و ۷۰ درصد کارمندان وزارت داخله بی‌سواداند. ممکن با گذشت سه سال از این آمار، وضعیت اندکی بهتر شده باشد.
«آمر بودن حوزه در کابل یک جنجال است»
آمر حوزه بودن در کابل برای آقای تابان مصروفیت بیش از حد نیز خلق کرده است. او هر ۱۵ روز برای تنها ۹ ساعت به خانه‌اش در غرب کابل می‌رود. تابان می‌گوید که آمر بودن حوزه یک جنجال و یک مسولیت بسیار کلان است که با یک ولایت برابری می‌کنند؛ چون نفوس حوزه‌های کابل بیشتر از نفوس برخی از ولایت‌ها است.
چندین بار اتفاق افتاده که او به کارهای مهم زندگی شخصی‌اش رسیدگی نتواند. آقای تابان می‌گوید به دلیل این که تظاهراتی در ساحه حوزه نهم جریان داشت، نتوانستم هنگام تولد فرزندم حضور داشته باشم و چهار روز بعد توانستم فرزندم را ببینم.
باری روی‌داد انتحاری نزدیک بود جان تابان را بگیرد، اما چانس با او یار بود از این روی‌داد جان سالم بدر برد، ولی در این روی‌داد یک فرمانده تولی و دو کارمند جنایی حوزه کشته و دو محافظش زخمی شدند.
از هنگام که آقای تابان آمر حوزه نهم شده خصوصاً در دو ماه اخیر وضعیت امنیتی در این حوزه بهتر شده است. تابان می‌گوید برای کاهش روی‌دادهای امنیتی تدابیر پیش‌گیرانه و گزمه‌ها و ایست‌های بازرسی را زیاد کرده است. مردم نیز از بهتر شدن وضعیت امنیتی و کاهش جرایم جنایی در ساحات حوزه نهم راضی‌اند.
تابان می‌گوید که در عرصه مبارزه با فساد در حوزه نهم نیز تلاش کرده و اکنون گراف فساد در حوزه نهم را پایین آورده تا جایی‌که تاکنون کسی نسبت به موجودیت فساد در این حوزه شکایت نکرده است.