منبع:Politico Magazine
نویسنده: مایکل اُهانلن
برگردان: جواد زاولستانی
به نظر اکثر امریکایی‌ها و شاید همچنان به نظر اکثر اعضای کانگرس امریکا، خیلی وقت است که جنگ افغانستان را باخته‌اند. اضطراب خشونت، مانند حمله‌ی روز پنج‌شنبه بر هوتل سرینا در کابل، نشان دهنده‌ی شکننده بودن وضعیت جاری پس از 12 سال ستیز و کشمکش فرسایشی است و موضع‌گیری‌های دوره‌ای ضد‌امریکایی کرزی، متقاعد کردن عامه‌ی امریکا را دشوار کرده است که وضعیت در این‌جا بهتر از آن است که از دور به نظر می‌رسد.
اساسی‌ترین نکته این است: در این‌که نگرانی‌های خاصی در بعضی موارد در افغانستان وجود دارند، جای پرسش نیست. در همین اواخر من یک هفته را در سفری که توسط ارتش امریکا تمویل شد، در افغانستان سپری کردم. این کشور هنوز هم تا حد زیادی سرزمینی در جنگ است. اما وضعیت کلی نظامی در این کشور خیلی خوب است. نیروهای افغانستان اکنون 85 درصد مجموع نیرهای ائتلاف را تشکیل می‌دهند و 95 درصد عملیات را رهبری می‌کنند. بر‌اساس آمار ایالات متحده و ناتو، نیروهای افغانستان 95 درصد تلفات را نیز متقبل می‌شوند. با آن‌هم، نیروهای دشمن پیش‌رفتی ندارند. چنان‌که مردم افغانستان آماده می‌شوند تا به پای صندوق‌های رای رفته و جانشین کرزی را انتخاب کنند، هم‌زمان با این فصل تازه‌ی جنگ شروع می‌شود. وضعیت افغانستان خیلی بهتر از آن است که اکثر منتقدان تصور می‌کنند. این در حالی است که دو‌سوم نیروهای ناتو در حال کاهش است. یک گردش در جهت عقربه‌ی ساعت در افغانستان که از کابل شروع می‌شود، نشان می‌دهد که چرا وضعیت کشور خیلی بهتر از آن است که منتقدان تصور می‌کنند.
کابل: کابل، پایتخت افغانستان و بزرگ‌ترین شهر این کشور از هر نگاه تقریبا در امن‌ترین دورانش به سر می‌برد. البته که همه‌چیز بر وفق مراد نیست. برعلاوه‌ی حمله بر سرینا، در زمستان گذشته یک رستورانت مشهور لبنانی مورد حمله قرار گرفت که چندین خارجی در آن‌جا کشته شدند. یک خبرنگار نارویژی در این اواخر در یک جاده‌ی کابل توسط یک گروه گم‌نام شورشیان به قتل رسید. اما برای باشندگان این شهر خطر شورشیان نگرانی عمده در زندگی‌شان نیست. با آن‌که موانع و سنگربندی به اندازه‌ی بغداد در این شهر وجود ندارد، ترافیک در این شهر خیلی سنگین است. در جریان دو سال اخیر، میزان خشونت‌ها به نصف رسیده است. اکثر حمله‌های پر سروصدا که توجه رسانه‌های بین‌المللی را جلب می‌کنند، به چند فیر شورشیان، شلیک یک راکت یا کشتن وحشیانه‌ی چند انسان بی‌گناه پیش از کشته شدن خود‌شان توسط نیروهای افغانستان خلاصه می‌شود. درست مانند آن‌چه در سرینا اتفاق افتاد. این رویدادها مصیبت‌بارند؛ اما ترس این‌که طالبان بتوانند بر دروازه‌های کابل هجوم بیاورند، اصلا وجود ندارد.
جلال‌آباد و شمال‌شرق: در رفتن به شرق از کابل به طرف پشاور پاکستان از طریق کوتل مشهور خیبر، وضعیت پیچیده است. در این‌جا از حمله‌ی ایالات متحده تا کنون پیشرفت‌های زیادی صورت گرفته است، اما جنایت‌کاری و تا حدودی فعالیت طالبان دیرتر دوام یافته است. در مناطق کوهستانی کنر و نورستان، قرارگاه کوچک تروریستان هنوز هم وجود دارد (با آن‌هم جنگ‌جویان اصلی القاعده در میان آنان تخمینا به صد نفر نمی‌رسد). با توجه به اهمیت جلال‌آباد و سرک اصلی اقتصادی کشور که از این‌جا می‌گذرد، این مناطق در سال 2014 شاهد عملیات نظامی خواهند بود و در عین حال، لازم است برنامه‌های ناموفق امنیتی سال 2013 بررسی شوند.
خوست و جنوب‌شرق: وضعیت در این مناطق کاملا یک‌نواخت است. در این مناطق هنوز هم خشونت جریان دارد و هنوز هم توسط عملیات شبکه‌ی حقانی که از پایگاه‌های‌شان در آن طرف مرز سازماندهی می‌شود، آسیب می‌بیند. به دلیل حضور کمرنگ قوای ائتلاف در جریان حمله‌ی 2010- 2012، خوست و مناطق اطراف آن هیچ‌وقت از حضور شورشیان مانند بعضی مناطق دیگر جنوب، به صورت کامل پاک‌سازی نشد. اما نیروهای افغانستانی از خوست به طرف کابل خطوط دفاعی ایجاد کرده‌اند و سرک حلقه‌ای کابل که از این مناطق عبور کرده و به قندهار وصل می‌شود، مصئون است. همچنان سرک اصلی ساحوی به خوست قابل استفاده است.
قندهار: در مورد این شهر، واقعا خبر خوشی وجود دارد. این شهر عمده‌ی جنوب افغانستان و خانه‌ی اصلی طالبان خیلی انکشاف یافته است. قندهار اکنون امن‌تر از هر زمانی در یک دهه‌ی اخیر است. بر‌اساس آمارها، میزان خشونت در این شهر به بیش‌تر از نصف کاهش یافته است. بهبود اوضاع در این شهر از سال 2011 و 2012 سرعت گرفت و با وجود قطع حمایت نیروهای ناتو، بهبود وضع در قندهار دوام یافته است. سنگرهای پیشین شورشیان در جاهایی مثل دره‌ی ارغنداب اکنون در دست حکومت قرار دارند. این ولایت در کل، به‌شمول شهر مرزی اسپین بولدک به روی تجارت باز است و در امتداد سرک حلقه‌ای، ترافیک سنگین است. نیروهای ائتلاف در این منطقه به 5000 هزار کاهش یافته است. نیروهای پولیس و ارتش ملی افغانستان که تعداد مجموعی آن‌ها به 45000 می‌رسند، مانند شیر در این مناطق گشت می‌زنند، محلات بازرسی را حفاظت می‌کنند و بر جنگ‌جویان طالبان که هنوز به خود جرأت می‌دهند بر آنان حمله کنند، یورش می‌برند.
هلمند: از قندهار که به طرف غرب حرکت کنی، جایی‌که تا کنون پایتخت کوکنار جهان است، تصویر مسلما پیچیده می‌شود. وضعیت بخشی از مناطق شمالی هلمند بدتر شده است. طالبان در این مناطق حملات‌شان را بر شهرها و جاده‌ها افزایش داده و تلاش دارند مرکز کلیدی سازماندهی حملات‌شان را پس به تصرف آورند. ولسوالی‌هایی مانند مارجه، گرم‌سیر و لشکرگاه که در جنوب هلمند واقع شده‌اند، کاملا امن‌اند. اما جاهای دیگری مانند موسا قلعه و سنگین پس در کنترول نسبی طالبان قرار گرفته‌اند. نیروهای دریایی ایالات متحده، سربازان بریتانیایی و عساکر افغانستان به خاطر حفظ امنیت این مناطق، در سال‌های اخیر تلفات زیادی را متحمل شدند. جای شکرش باقی است که سطح تخریب‌های شورشیان تا کنون در محل محدود مانده است. اما احتمال می‌رود، خشونت و تخریب آنان گسترش یابد.
هرات: این شهرِ بزرگ غرب افغانستان هرگز در گرداب خشونت نیفتاده است. اما شاهد خشونت بوده است و در بعضی ساحات اوضاع بدتر شده است. وضعیت خود شهر هرات از نگاه وقوع خشونت‌های مرتبط با جنگ در جریان دو-سه سال اخیر بهبود یافته است (برای مثال، در سال 2012 حملات دشمن در مقایسه با سال 2011 شاهد 13 درصد کاهش بود). اما در ماه‌های اخیر ولسوالی‌های نزدیک شهر هرات از تهدیدهای بیش‌تر شورشیان رنج می‌برند. اکنون دشوار است که بتوان گفت این مناطق به بستری برای فعالیت شورشیان تبدیل می‌شوند، اما دیده شود که وضعیت در این مناطق چگونه انکشاف می‌یابد.
شمال: از هرات که در جهت عقربه‌ی ساعت و به طرف شرق پس به کابل حرکت کنیم، وضعیت در کل خوب است. امنیت شهر شمالی مزار شریف بهبود یافته است. خشونت‌ها در این مناطق در جریان دو سال گذشته احتمالا 75 درصد کاهش یافته است. تجارت در مرزهای شمال با کشورهای آسیای میانه پررونق است. سال گذشته در جریان سفرم، ما همیشه شاهد ترافیک سنگین در امتداد سرک حلقه‌ای بودیم و از هر نگاه، این وضع ادامه دارد. حمله‌های تروریستی گاه و بیگاه در جاهایی مانند قندوز اتفاق می‌افتد. اما ترورهای مقام‌های بلندرتبه که مایه‌ی نگرانی ناتو و مقام‌های افغانستان در دو-سه سال گذشته شده بود، افزایش نیافته است. این بخش کشور در وضعیت خوبی به سر می‌برد.
×××
با در نظرداشت همه‌ی این‌ها، مناطق شرق، غرب و ولایت جنوبی هلمند که امنیت در آن بدتر شده است، مجموعا کمتر از ده درصد نفوس کشور را تشکیل می‌دهد. دیگر مناطق شرقی هنوز هم خطرناک‌اند، اما وضعیت امنیتی در آن‌جا نسبت به گذشته بدتر نشده است. اکثر شهرهای بزرگ حتا در بدترین شرایط جنگی هرگز مانند بعضی مناطق در امریکای لاتین و آفریقا پر از خشونت نبوده‌اند. اوضاع امنیتی در این شهرها حتا پس از خروج و کاهش عساکر ناتو بیش‌تر بهبود یافته است.
در سال‌های 2014 و 2015 که نیروهای افغانستان مسئولیت کامل امنیت کشور را به عهده می‌گیرند، با مشکلات بزرگی مواجه خواهند شد. احتمال می‌رود طالبان در روز انتخابات، 16 حمل، برای برهم زدن این روند اقدام به حمله کنند و دیگر خشونت‌ها درسطح بالا احتمالا به شکل پراگنده در سراسر کشور بدون شک به‌وقوع می‌پیوندند. تأسف‌آور است که بعد از چندین سال درگیری در این بحران، ما هنوز از یک شورش‌گری کلان صحبت می‌کنیم و بر‌اساس تخمین ملل متحد، تعداد تلفات غیر‌نظامیان در سال 2013 بیش‌تر از سال‌های پیش بوده است. اما با این وجود، گزارش ملل متحد می‌گوید که نیروهای امنیتی افغانستان بیش‌تر از انتظار هر کسی، بهتر کار می‌کنند. آن‌ها تا هنوز به کمک ناتو ضرورت دارند، اما کمتر از گذشته. این جنگ به مفهوم کلاسیک آن برنده نخواهد داشت، اما یقینا آن را نباخته‌ایم.
