سید نورالعین، مسوول مرجع اطلاع‌رسانی وزارت زراعت
خشک‌سالی سال اخیر در افغانستان، چنانکه خبرها و گزارش‌های آن از سوی نهادهای مختلف داخلی و خارجی نشر می‌شود، از لحاظ سنگینی در چندین دهه‌ی پسین، بی‌پیشینه بوده است. چنانکه دفتر معاونت سازمان ملل، یادآوری کرد که ۲.۲ میلیون افغان در خطر گرسنه‌گی به سر می‌برند و به کمک‌های اولیه نیاز دارند.
بر بنیاد آمارهای وزارت زراعت، آبیاری و مالداری خشک‌سالی در درجه‌ی اول ولایت‌های غور، بادغیس، جوزجان، فاریاب و هرات و در درجه‌ی دوم ولایت‌های سمنگان، بلخ، قندوز، بغلان، تخار، قندهار، هلمند، ارزگان و نیمروز را هدف قرار داده است.
این همه تهدیدها در حالی مطرح می‌شود که بودجه‌ی حکومت در بخش زراعت، آبیاری، مالداری و باغداری که حوالی مبارزه با خشک‌سالی‌اند، اندک است. در واپسین مورد، نصیراحمد درانی وزیر زراعت در مجلس نمایندگان حاضر شد و درباره‌ی نگرانی‌های خشک‌سالی گفت که از تمامی بودجه‌ی ملی، فقط چهار درصدش به وزارت زراعت داده می‌شود.
وقتی به آمارها، ارقام و گزارش‌های رسمی‌یی که از خشک‌سالی ارایه می‌شود نگاه کنیم، بودجه‌ی چهار درصدی حکومت برای مبارزه با این هیولا، مورچه‌یی در جنگ با فیل می‌تواند قیاس شود.
اما وزارت زراعت چی کرده است؟
با این همه واقعیت این است که وزارت زراعت پیش از فرارسیدن خشک‌سالی، این وضعیت را پیش‌بین بوده و برایش برنامه‌هایی داشته است. این وزارت با وجود کلان بودن مشکل خشک‌سالی، دو پی‌آمد آن‌را پیش از وقوع، پیش‌بین بوده و کارهای احتیاطی اثرگذار و ثمربخشی را هم برای مقابله با آن، پلان کرده بود که اجرا کرده است.
پر ساختن ذخیره‌های استراتژیک گندم در همه‌ی ولایت‌ها، فراهم‌سازی گندم کمکی پیش از مشکلات مواصلاتی ناشی از سرما به تمامی ولایت‌ها از منابع مختلف، امضای قراردادهای تولید و فراهم‌سازی با شرکت‌های تولیدکننده‌ی خوراکه‌ی حیوانی داخلی به‌منظور تهیه‌ی خوراک حیوانی و توزیع آن به مالداران، برای جلوگیری از فاجعه‌ی تلف حیوانات، از شمار چاره‌اندیشی‌های پیش از وقت وزارت زراعت برای رویارویی با خشک‌سالی بود.
این وزارت، منابع مختلفی را برای اکمال غله‌ی تمامی ولایت‌ها، به کار بست.
از آن‌جایی که کشت و کار للمی در سال گذشته به ثمر ننشست و خشک شد، چراگاه‌ها بی‌علف ماندند و حیوانات (بز، گوسفند و گاو و …) به شدت به کمک نیاز داشتند، وزارت زراعت با شرکت‌های داخلی به‌منظور تهیه و فراهم‌سازی هزاران تن خوراکه‌ی حیوانی قرارداد بست و تولید آن‌ها را خرید و به مالداران آسیب‌پذیر به‌صورت رایگان توزیع کرد.
وزیر زراعت به منظور کنترل زیان‌های خشک‌سالی به ولایت‌های آسیب‌پذیرتر که در درجه‌ی آسیب‌دیده‌گی بیشتر از خشک‌سالی قرار داشتند سفر کرد، با مالداران دیدار داشت و برای یافتن راه‌های دیگر مقابله با خشک‌سالی با آنان مشورت کرد.
پیش از شروع پی‌آمدهای خشک‌سالی، دور اول توزیع خوراکه‌های حیوانی در ولایت‌های آسیب‌پذیرتر (غور، جوزجان، هرات، بادغیس و فاریاب) آغاز شد. در این دَور به مالداران آسیب‌پذیر، شش هزار و ۲۵۰ تُن خوراکه‌ی حیوانی توزیع و از وقوع فاجعه، پیش از شروع، جلوگیری شد. باید یادآور شد که خریداری این خوراکه‌های حیوانی شامل بودجه‌ی اصلی وزارت زراعت نبود، اما وزارت زراعت با تشخیص مشکل اصلی، شماری از پروژه‌ها را تعدیل کرد و از مبلغ‌هایی که به‌دست آمد، به کمک مالداران آسیب‌پذیر شتافت و نگذاشت فاجعه‌ی حیوانی و اقتصادی بزرگی در کشور به وقوع بپیوندد.
اما در همین حال، وزارت زراعت دید که مرحله‌ی اول توزیع خوراکه‌ی حیوانی کافی نیست. زیرا میزان آسیب‌های خشک‌سالی وسعت کلانی داشت. به همین خاطر، این وزارت مرحله‌ی دوم توزیع خوراکه‌های حیوانی به مالداران آسیب‌پذیر را هم در برخی از ولایت‌ها به اساس نیازهای‌شان، کلید زد. در شماری از ولایت‌های دیگر نیز این مرحله به‌زودی آغاز می‌شود. در این مرحله ۱۴ هزار و ۵۰۰ تن خوراکه‌ی حیوانی باز هم به‌صورت کاملاً رایگان به مالداران توزیع می‌شود.
برای مدیریت بهتر آب و صرفه‌جویی در مصرف این مایع مهم حیات، وزارت زراعت با رهبری نصیراحمد درانی روی پروژه‌های زیربنایی تمرکز کرده است. تمرکز روی پروژه‌های زیربنایی از جمله شبکه‌های آبیاری، در سال گذشته باعث شده است که سرعت آبیاری زمین‌ها افزایش و ضایعات آب کاهش یابد. تطبیق این پروژه‌ها توسط وزارت زراعت باعث خواهد شد تا با آب کم، حاصل بیشتر و خوش‌کیفیت‌تر به‌دست آید، زیرا مهار خشک‌سالی تنها با توزیع غله و خوراکه‌ی حیوانی در درازمدت کار دشواری است.
افغانستان در سال قبلی ۴.۵ میلیون تُن غله تولید کرده بود، اما در سال روان به دلیل خشک‌سالی، میزان تولید غله به ۳.۷ میلیون کاهش یافت. زیرا به دلیل کمبود بارنده‌گی، کشت‌زارهای للمی به ثمر ننشستند.
در سال‌های اخیر، به دلیل وارد کردن آرد از قزاقستان، فابریکه‌های تولید آرد ورشکست شده‌اند. خشک‌سالی به سنگینی این ورشکسته‌گی افزود، اما وزارت زراعت مذاکراتش را با قزاقستان به منظور واردات گندم به جای آرد، آغاز کرده است. این وزارت در نظر دارد تا در صورت همکاری سکتور خصوصی، به جای آرد، از قزاقستان گندم وارد کند تا فابریکه‌های آرد کارشان را بازآغاز کنند.
همین گونه وزارت زراعت پلان‌هایش را برای رویارویی با تاثیرات تغییرات اقلیمی مشابه در سال آینده آماده ساخته است. این پلان می‌تواند به‌صورت گسترده‌تر از قبل، به همکاری دوستان بین‌المللی مشکلاتی که به مردم آسیب می‌زند را مهار کند.
در پایان باید گفت، در حالی که با مدیریت بهتر و فراگیر آسیب‌های احتمالی خشک‌سالی جلو وقوع هر گونه فاجعه‌یی در این زمینه توسط وزارت زراعت، با تعدیل پروژه‌های این وزارت و به همکاری نهادهای همکار گرفته شده است، اما با این همه، هنوز می‌توان گفت که بزرگ‌ترین خشک‌سالی در چندین دهه‌ی اخیر، می‌تواند آسیب‌های بیشتر از آن‌چه در این نوشته آمد، داشته باشد که رفع آن‌ها نیاز به تلاش همگانی و جمعی دارد.