روز جهانی عصای سفید؛ در دنیای نابینایان چه می‌گذرد؟

زمانی که بینایی چشمانش را داشت، با تماشای یک فیلم از نابینایان، به این نتیجه رسیده بود که نابینایی دشوارترین عارضه‌ی ممکن است. نمی‌‌دانست که روزگاری، هیولای انتحاری چشمانش را از او می‌گیرد و در این دنیای تاریک تبعید می‌شود.

مسعود شریفی، یکی از قربانیان حمله‌ی انتحاری در شهر کابل می‌گوید که هم‌اکنون او بینایی هر دو چشمش را از دست داده و در دنیای نابینایان زندگی می‌کند.

در یک روز سرد زمستان سال ۱۳۸۸، زمانی که پدرش در یک تماس تلفنی از او خواست که خودش را به وزیراکبرخان –محله‌ی دیپلماتیک‌نشین در مرکز شهر کابل- برساند، روز سیاه زندگی مسعود بود. مسعود، در مسیر راه طعمه‌ی یک حمله‌ی مرگبار انتحاری شد. «پدرم تماس گرفت که به وزیراکبرخان بروم. داخل موتر بودم که صدای وحشتناک یک انفجار، گیجم کرد و فضا به یک‌بارگی تاریک شد. وقتی به هوش آمدم، روی بستر شفاخانه خوابیده بودم. قرار نبود که آن‌جا باشم، باید پیش پدرم می‌بودم. چشم‌هایم آسیب دیده بود، اما می‌توانستم ببینم. پس از آن به داکتر مراجعه کردم. داروی نامناسب/اشتباه تجویز شد. چشمانم را از دست دادم. اکنون شبکه‌ی چشمم پاره شده است.»

آن زمان، مسعود دانش‌آموز صنف دهم مکتب بود. حمله‌ی انتحاری و سپس تجویز داروهای نامناسب، چشم‌هایش را از او گرفت و اکنون قریب به ده سال می‌شود که با نابینایی سر می‌کند.

مسعود شریفی به اطلاعات روز می‌گوید که پس از آن اتفاق، چهار سال در کنج خانه جا خوش کرد و در انزوایی دشوار به سر می‌برد، اما امیدش را از دست نداد و «با درک واقعیت زندگی‌اش» دوباره برخاست و به دانش‌آموختگی در مکتب نابینایان ادامه داد: «تقریبا چهار سال در انزوا به سر می‌بردم. وقتی نابینایی‌ام را باور کردم، با درک این واقعیت، بار دیگر، زندگی عادی را از سر گرفتم. به مکتب نابینایان مراجعه کردم. آن‌جا، صنف یازده را امتحان دادم، پذیرفته شدم و دانش آموز صنف دوازده شدم.»

او صنف دوازده را در مکتب ویژه‌ی نابینایان با رتبه‌ی نخست در صنف‌اش، به اتمام رساند. آقای شریفی اکنون دانشجوی سال اول دانشکده‌ی حقوق و علوم سیاسی در دانشگاه کابل است.

هرچند که درس‌خواندن برای آقای شریفی در دانشگاه دشوار است، اما او صدای استادانش را در صنف ثبت کرده و با شنیدن فایل‌های صوتی ثبت‌شده از جریان تدریس استادان، درس می‌خواند.

او پسر بزرگ خانواده‌اش است. او می‌گوید که برای دیدن چهره‌ی پدر و مادر، خواهران و برادرانش دلتنگ شده و آرزو دارد که روزی بتواند چهره‌ی اعضای خانواده‌اش را بازهم ببیند.

پدر و مادر آقای شریفی تلاش می‌کنند که بینایی چشم‌های پسرشان را دوباره بر گردانند، اما وقتی برای درمان به کشورهای ایران و پاکستان رفتند، پیام ناامیدانه‌یی از داکتران دریافتند: “درمان چشم فرزندتان ناممکن است.”

مسعود شریفی هنوز امید به برگشت بینایی چشم‌هایش را از دست نداده است. از رسانه‌ها شنیده است که در امریکا امکان پیوند چشم وجود دارد، اما وضعیت مالی ضعیف خانواده، رسیدن به این آرزو را برایش دشوار کرده است.

وضعیت نابینایان در افغانستان

عوارض چشم و نابینایی یكی از مشکلات عمده‌ی صحی در افغانستان است. بر اساس آمارهای سازمان صحی جهان و نمایندگی بین‌المللی جلوگیری از نابینایی، یک‌ونیم تا دو درصد نابینایی در کشور شایع است. مسوولان وزارت صحت عامه‌ی افغانستان می‌گویند که هم‌اکنون بیش از ۵۰۰ هزار تن از شهروندان کشور از نابینایی رنج می‌برند.

بر اساس اطلاعات وزارت صحت عامه، افزون بر این مورد، دستکم یک‌ونیم میلیون شهروند در معرض خطر نابینایی قرار دارند.

آمریت مراقبت‌های صحی چشم وزارت صحت عامه با نشر اعلامیه‌یی گفته است که به صورت میانگین، همه‌ساله دست‌کم ۲۵ هزار نفر در کشور، بینایی یک چشم خود را از دست می‌دهند.

در اعلامیه آمده است که این نهاد از شروع سال جاری تا آخر ماه سنبله، ۹ کمپ سیار درمان چشم را در ولایت‌های میدان‌وردک، پکتیا، نیمروز، شبرغان، غور، ارزگان، کاپیسا و کابل فعال کرده و در راستای بیماری چشم تحقیقاتی انجام داده است.

این نهاد گفته است که نتایج کاری شش‌ماهه‌اش نشان می‌دهد که دو هزار و ۲۹۹ نفر مصاب به عوارض چشم، توانسته‌اند که پس از جراحی چشم، بینایی‌شان را باز یابند.

آمریت مراقبت‌های صحی چشم وزارت صحت عامه اعلام کرده است که امکان پیش‌گیری از نابینایی در کشور، ۸۰ درصد است.

در اعلامیه‌ی این نهاد آمده است که بیماری چشم در میان مردان نسبت به زنان افزایش داشته و نتایج تحقیق‌شان نشان می‌دهد که در شش ماه گذشته، ۵۹ درصد مردان و ۴۱ درصد زنان دچار عوارض چشم شده‌اند.

نورالله راموز، متخصص و جراح چشم، به اطلاعات روز می‌گوید که به دلیل هوای آلوده، محیط ناسالم و استفاده‌ی نامناسب و بی‌رویه از مظاهر تکنولوژی، بیماری چشم در افغانستان افزایش یافته است.

آقای راموز که مسوول یک شفاخانه‌ی تخصصی چشم در شهر کابل است، می‌گوید که روزانه، ۱۵۰ تا ۲۰۰ بیمار متبلا به عوارض چشم به شفاخانه‌ی او مراجعه می‌کنند.

این متخصص چشم، تأکید می‌کند که مردم باید از عینک‌های آفتابی استفاده کنند، تماشای بی‌رویه از تلویزیون را کاهش بدهند و از تلفن‌های همراه و کمپوتر کمتر استفاده کنند.

به گفته‌ی آقای راموز، عوارض چشم بیشتر در فصل گرما و سرما شایع شده و مردم باید برای جلوگیری از عوارض چشم و درمان به‌موقع، بدون فوت فرصت، به شفاخانه‌ها و داکتران متخصص چشم مراجعه کنند.

آقای راموز می‌گوید که اگر بیماران چشم زودتر به داکتر مراجعه کنند، ۹۰ تا ۹۵ درصد بیماری چشم قابل درمان است.

پانزدهم اکتوبر، روز جهانی عصای سفید

پانزدهم اکتوبر، روز جهانی نابینایان موسوم به “عصای سفید” است. مناسبات و کمپاین‌های ویژه‌ی این روز، همه‌ساله در اکثر کشورها به صورت گسترده برگزار می‌شود.

این روز به منظور توجه به مشکلات و همسویی با نابینایان و ایجاد محیط‌های مناسب برای استفاده‌کنندگان از عصای سفید در جهان، نامگذاری شده است.

کمیسیون مستقل حقوق بشر می‌گوید که نابینایان در افغانستان از حقوق بشری‌شان برخوردار نیستند و حکومت در راستای تأمین حقوق آن‌ها کاری نکرده است.

بلال صدیقی، سخنگوی کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان به اطلاعات روز می‌گوید که نابینایان در افغانستان با مشکلات زیادی مواجه اند و به امکانات و سهولت‌های زندگی دسترسی ندارند.

آقای صدیقی می‌گوید که بیش از ۴۰۰ هزار نفر در افغانستان نابینا اند و صرفا دو مکتب ویژه‌ی نابینایان وجود دارد که کافی نیست.

او می‌گوید که حکومت افغانستان باید زمینه‌ی آموزش، فرصت‌های شغلی و سهولت‌های ترانسپورتی را برای نابینایان فراهم کند.

در افغانستان، صرفا وزارت کار، امور اجتماعی، شهدا و معلولین مسوول رسیدگی به افراد دارای معلولیت و نابینایان است. مسعود شریفی می‌گوید که این نهاد توجهی به نابینایان ندارد.

به گفته‌ی او، از زمانی که او چشم‌هایش را از دست داده، تا کنون هیچ همکاری و حمایتی از این وزارت دریافت نکرده است.

با تماس‌های مکرر موفق نشدیم که دیدگاه وزارت کار، امور اجتماعی، شهدا و معلولین را در این مورد به دست بیاوریم.