کابینهی حکومت وحدت ملی در نشست چهاردهم قوس سال ۱۳۹۷، طرحی را در رابطه به کانکور عمومی تایید کرد که دریافت بسیاری شهروندان از آن، «سهمیهبندی کانکور» است و این مسأله در چند ماه اخیر باعث خلق جنجالها و اعتراضهای جدی شده است. از آنجاییکه ادارههای حکومتی در مورد این طرح، معلومات متناقض ارائه کردهاند، این امر سبب شده که شهروندان از آن دریافتهای مختلف و گاهاً نادرست داشته باشند.
روزنامهی اطلاعات روز از آن زمان تاکنون به صورت مداوم این موضوع را پیگیری و مطالب متعدد در مورد آن منتشر کرده است. در شماری از این مطالب طرح جدید، «سهمیهبندی کانکور» تفسیر شده است. اما آنچه که مسئولان ادارهی مستقل کانکور و وزارت تحصیلات عالی توضیح میدهند، طرح جدید «سهمیهبندی صددرصدی» نیست و اساس کار رقابت است؛ یکی رقابت عمومی برای ۷۵درصد سیتهای شش دانشکدهی کاربردی در ۹ دانشگاه و دوم رقابت حوزهای برای ۲۵ درصد باقیمانده.
نباید از یاد برد که طرح جدید از بنیاد با پرسش مواجه است و خلاف اصل دسترسی همسان شهروندان به امکانات آموزشی است، از اینرو قابل دفاع هم نیست.
براساس طرح جدید، ۷۵ درصد ظرفیت دانشکدههای طب، انجنیری، حقوق، زراعت، اقتصاد و کمپیوتر ساینس دانشگاههای قندهار، هرات، بلخ، ننگرهار، شیخ زاهد خوست، پکتیا، قندوز، بامیان و البیرونی از طریق رقابت کانکور سراسری پر میشود و ۲۵ درصد دیگر از طریق رقابت حوزهای. ۲۵ درصد ظرفیت این دانشگاهها برای دانشآموزان ولایتهای کمتر توسعهیافته و کوچیها اختصاص مییابد که آنان در رقابت عمومی کانکور، نمیتوانند نمرههای مورد نیاز را بهدست آوردند، اما در رقابت حوزهای چون با دانشآموزانِ کمتر رقابت میکنند، امکان راهیابی به آن دانشگاهها برای آنان براساس ۲۵ درصد سهم هر زون، بیشتر میِشود.
یکی از اهداف طرح جدید کانکور پرورش کادرها و متخصصان محلی و بعد به کار گماشتن آنان در منطقه و ولایتهایشان است.
براساس طرح جدید، افغانستان به هشت حوزه تقسیم شده است. حوزهی شرق شامل ولایتهای ننگرهار، لغمان، کنر، نورستان، و کوچیها است. حوزهی جنوبشرقی شامل ولایتهای خوست، پکتیا، پکتیکا، لوگر، میدانوردک، غزنی و کوچیها است. حوزهی جنوبغرب شامل ولایتهای قندهار، هلمند، ارزگان، زابل و کوچیها. حوزهی غرب شامل ولایتهای هرات، بادغیس، فراه، نیمروز، غور و کوچیها. حوزه شمال شرق شامل ولایتهای قندوز، بدخشان، تخار، بغلان و کوچیها. حوزهی شمال شامل ولایتهای بلخ، جوزجان، سمنگان، سرپل، فاریاب و کوچیها. حوزهی مرکزی شامل ولایتهای پروان، کاپیسا، پنجشیر، بامیان، دایکندی و کوچیها.
ظرفیت کرسیهای چهار دانشگاه کابل در رقابت عمومی کانکور گذاشته میشود، اما یکیک کرسی جدیدالشمول در رشتههای مورد نیاز توسعه متوازن سهم هر ولایت در نظر گرفته میشود. کسی از سهم ولایتش بهرهمند میِشود که در ولایت خود بلندترین امتیاز را گرفته باشد.

در ولایتهای که تا کنون امتحان کانکور برگزار شده، برای هر متقاضی دو برگهی انتخاب رشته داده شده است: یکی برای ۷۵ درصد و دیگر برای ۲۵ درصد. دانشآموزان این فرصت را دارند که هم در رقابت عمومی بختآزمایی کنند و هم در رقابت حوزهای. به عنوان نمونه ولایت دایکندی که در حوزهی مرکز است، در دانشگاههای مشخص ۷۷ کرسی سهم دارد، ولایت پنجشیر در دانشگاههای مشخص دیگر ۳۶ کرسی و ولایت غور ۸۵ کرسی.
قدیر خموش، رییس ادارهی کانکور در صحبت با اطلاعات روز میگوید، استفادهی عبارت «سمهیهبندی» برای طرح جدید نادرست است. آقای خموش میافزاید که برای هر ولایت براساس یک فرمول مشخص با معیارهای تثبیتِشده، سهم ویژه در نظر گرفته شده که از جمله یکی از معیارها سهم نمایندگی هر ولایت در پارلمان است.
فیصل امین، سخنگوی وزارت تحصیلات عالی در مورد این طرح میگوید: «این طرح سرمایهگذاری روی آن افرادی است که ظرفیت دارند، اما زمینه برایشان وجود ندارد. این افراد در امتحان کانکور در رقابتی انداخته میشوند که قدرت رقابت را ندارند. ما میخواهیم این افراد را در یک رقابت کوچکتر محلی بیندازیم که دستهایشان گرفته شود. این طرح به هیچ صورت سهمیهبندی کانکور نیست و یک طرح همهجانبه است. هیچ ولایت و هیچ فرد از این طرح مستثنا نیست. حق هیچ کس در ۷۵ درصد از بین نمیرود. جوهر رقابت از بین نمیرود. ۷۵ درصد در امتحان سراسری رقابت بکنند و ۲۵ درصد در سطح بومی.»