گفت‌وگوی ویژه با دکتر صحرا کریمی، رییس جدید افغان‌فیلم
پس از گذشت نیم قرن از عمر افغان‌فیلم، یگانه نهاد سینمایی دولتی افغانستان، که صعودها و فرازهای کمابیش‌اش را گذرانده و به فرود مطلق رسیده است، حالا زنی به ریاست آن می‌نشیند که در آستانه‌ی 34 سالگی عمرش قرار دارد. او با دو مدرک کارشناسی در رشته‌ی کارگردانی فیلم مستند و فیلم داستانی، کارشناسی ارشد در گرایش نشانه‌شناسی و زیبایی‌شناسی در سینما و همچنان دارای دکترای کارگردانی فیلم داستانی از دانشگاه هنر و فیلم جمهوری اسلواکی، می‌گوید: «می‌خواهم روحی دوباره بر کالبد بی‌جان «افغان‌فیلم» جاری سازم.»
فعالان حوزه‌ی سینما و فرهنگیان حالا چشم امید به صحرا کریمی دوخته‌اند. او در پاسخ به این فعالان می‌گوید آگاهانه آمده و می‌خواهد با تمام مشکلات افغان‌فیلم حریف شود و برنامه‌های اصلاحی‌اش را برای سروسامان دادن این نهاد ملی و سینمایی اجرا کند تا سینمای افغانستان دست‌کم حرفی برای مخاطبان داخلی‌اش داشته باشد.
این گفت‌وگو با تمرکز روی مشکلات، چالش‌ها و مدیریت افغان‌فیلم و برنامه‌ها و نقشه‌های صحرا کریمی، رییس این اداره انجام شده است.
1. دکتر صحرا کریمی، خیلی ممنون از وقتی که در اختیارمان گذاشتید. به چه دلیلی برای سمت ریاست یگانه نهاد سینمایی دولتی درخواست دادید؟
من خودم فیلم‌سازم و کارگردان. در همین اواخر فیلم بلند سینمایی‌ام « حوا، مریم، عایشه» را به‌طور مستقل ساختم. در طی ساخت این فیلم با مشکلات فراوانی روبه‌رو شدم و به نوعی شاهد بودم که اگر بخواهیم یک فیلم معیاری، طبق استانداردهای جهانی در افغانستان بسازیم، با مشکلات زیادی باید مجادله کنیم. تنها اداره‌ی سینمایی افغانستان (افغان‌فیلم) چندان كمكي به من نكرد. اوضاع آشفته‌ی سينماي افغانستان و ديد و نگرش منفی مردم نسبت به این سينما، بي‌توجهي فيلم‌سازان معدودي كه فيلم‌هاي جدي مي‌سازند، به مخاطب افغانستاني، باعث شده بازار فيلم را فيلم‌هاي كم‌كيفيت و مبتذل پر كند. بنابراین، مردم با بدبينی به سينمای داخلی می‌نگرند و عوامل متعدد ديگري كه در حوزه‌ی سينما ما در افغانستان كمبود داريم، سبب شد كه تصميم بگيرم در رقابت سمت رياست افغان‌فيلم شركت كنم.
2. چگونه به ریاست افغان‌فیلم رسیدید؟ آیا آسان بود؟
يك پروسه‌ی كاملا رقابتي و شفاف بود. تمام مدارك لازم را براي‌شان ارسال كردم و همچنين در امتحان و مصاحبه شركت كردم. بالاترين نمره را آوردم و قبول شدم. البته لازم به ذكر است كه در امتحان نوشتاري كه كمپيوتري بود، بين تمام كانديداها من نمره‌ی بیش‌تر گرفتم و ديگران نمره‌ی لازم را كه شرط قبولي بود به‌دست نياوردند.
3. قبلا در گزارشی زیر نام «به لانه‌ی عنکبوتها خوش آمدید» که من آن را پارسال در روزنامه اطلاعات روز نوشته بودم، گفته بودید که پس از شکل‌گیری نظام جدید در افغانستان، فرهنگ به‌طور کل و سینما به‌طور خاص، برای مدیران سیاسی افغانستان اهمیتی نداشته و فرهنگ سینمایی جایی در برنامه‌ریزی دولت‌مردان نداشته است. حالا با توجه به این مساله، فکر می‌کنید که در سمت رییس یگانه نهاد سینمایی دولتی (افغان‌فیلم) بتوانید توجه مدیران سیاسی را برای بهبود وضعیت سینما جلب کنید و سینمای کشور را از حالت جمود و فروبستگی بیرون بکشید؟
تا هنوز هم به همان حرف‌هايي كه گفتم، معتقدم كه كم‌تر روي فرهنگ به‌طور عموم و سينما به‌طور خاص توجه صورت گرفته است. افغان فيلم مشكلات فراواني دارد و عدم توجه‌ی دولت و همچنين كم‌كاري مديران قبلي باعث شده كه به اداره‌ي منفعل و فقط اداري تبديل شود. عملا در سال‌هاي گذشته هيچ توليد سينمايي نداشته‌ايم و بيش‌تر به ورق و ورق‌بازي گذشته است.
براي ايجاد هرگونه تغيير و توجهي بايد برنامه‌ی دقيق و استراتیژي دقيقي در نظر گرفت. مشكلات، چالش‌ها، پيدا كردن راه حل‌ها و همچنين هدف‌هايي كه به آن‌ها بايد دست يافت، لازم است که دقيق نوشت و پلان كاری مشخصي را به‌كار گرفت. همه‌ی اين‌ها را من به تنهايي نمي‌توانم انجام دهم. نياز به تيم كاري حرفه‌اي و همچنين كارا دارم. يكي از نخستين كارهايي كه صورت خواهد گرفت، ايجاد تغيير در ساختار تشكيلات افغان‌فیلم و بخش‌هاي مختلف آن است تا افراد حرفه‌اي و آشنا به تكنالوژي جديد و زبان فيلم وارد ساختار تشكيلي افغان‌فيلم شوند. بعد از آن می‌توان آهسته‌آهسته برنامه‌هاي بعدي را با توجه به داشتن تيمي مجرب اجرا كرد.
4. مسوولان افغان‌فیلم قبلا به اطلاعات روز گفته بودند که این اداره هیچ بودجه‌ا‌ی برای ساخت فیلم ندارد و تشکیل آن سال‌به‌سال کوچک‌تر می‌شود و شمار کارمندان آن از ۱۵۰ به ۷۶ کارمند کاهش یافته است. شما فکر می‌کنید با این وضعیتِ افغان‌فیلم به قول معروف می‌سوزید و می‌سازید یا در پی تغییر می‌برایید؟
به نظر من تيم ٧٦ نفره‌ی كارا و مسلكي و حرفه‌اي به مراتب بهتر است از سياهي لشكري كه فقط معاش بگيرند، روزگمي كنند و هيچ فايده‌اي براي اداره نداشته باشند و تنها يك نام‌شان در تشكيل افغان‌فيلم باشند. من که به افغان‌فيلم آمده‌ام، هدفم ايجاد تغييرات اساسي است و جان‌دادن به افغان‌فيلمِ نيمه‌جان و تقريبا مرده. اگر قرار باشد كه به همان راه گذشته بروم و با همان روش و سيستم مدارا كنم، چرا به خودم زحمت داده‌ام و در رقابت شركت كرده‌ام؛ وگرنه من نه بي‌كار بودم و نه معاش ناچيز رياست افغان‌فيلم دردي از زندگي من دوا مي‌كند. تنها دليل قبول‌كردن اين مسئوليت بزرگ به‌وجود آوردن تغييرات است.
5. شما از نادرترین چهره‌هایی جوان در افغانستان هستید که در رشته‌ی سینما تا مقطع دکترا تحصیل کرده‌اید و تجربه‌ی خوبی هم در کارگردانی و فیلم‌سازی در کارنامه‌ی خود دارید. با انتخاب شما در ریاست افغان‌فیلم، فعالان حوزه‌ی سینما نسبت به آینده‌ی سینمای کشور امیدوار شده‌اند. با توجه به مشکلات و سیستم بروکراسی اداری دولت، چقدر امیدوارید که بتوانید رنگ و رویی به سینمای کشور بدهید یا در بهترین حالت، هویت سینمای افغانستان را بازگردانید؟ یا به عبارت دیگر در دوران ریاست شما در یگانه نهاد سینمایی دولتی، سینمای افغانستان حرفی برای گفتن خواهد داشت؟
حتما حرفي براي گفتن خواهد داشت و اگر نه، اين مسئوليت را قبول نمی‌كردم. اگر به توانايي و برنامه‌هاي خودم باور نداشتم، برای تغییر و تحول به افغان‌فیلم نمی‌آمدم.
6. چه چیزی در اولویت کاری‌تان قرار دارد؟ آیا افغان‌فیلم را از لحاظ مدیریتی و نیروی انسانی بررسی کرده‌اید که چه ضعف‌ها و چالش‌هایی دارد؟
افغان‌فیلم از الف تا يا مشكل دارد و اولويت‌هاي بسياري دارد، اما مهم‌تر از همه كادر و تشكيل داخلي افغان‌فيلم است. آوردن نيروي جوان و خلاق و آشنا با زبان نوين سينما يكي از اولويت‌هاي كاري من است.
7. شما یکی از منتقدان جدی افغان‌فیلم بودید و به اطلاعات روز گفته بودید که افغان‌فیلم در هفده سال اخیر بیش‌تر کارهای اداری کرده و درگیر بروکراسی افغانی بوده است. حالا نقشه و برنامه‌ی شما برای افغان‌فیلم چیست؟
کسی که منتقد است، حتما اشتباهات مدیریت قبلی را انجام نخواهد داد. تمام تلاش من ایجاد تغییرات اساسی در ساختار تشکیل است. همچنین در تولید فیلم، نمایش فیلم‌ها و تعیین بودجه‌ی ملی برنامه‌های دقیق و مهمی دارم.
8. یکی از نقدهایی که فعالان حوزه‌ی سینما به افغان‌فیلم وارد می‌کردند که اتفاقا خودتان هم جزو این افراد بودید، این بود که افغان‌فیلم همیشه درگیر یک نوع فساد اداری و مدیریتی است؛ به‌ویژه در خصوص انتخاب فیلم‌ها و فرستادن آن‌ها به جشنواره‌ها. هنوز هم روی حرف‌تان ایستاده‌اید؟ چه اطمینانی می‌توانید بدهید که اعتماد از دست‌رفته‌ی فعالان حوزه‌ی سینما را برگردانید و در افغان‌فیلم شفافیت بیاورید؟
همان‌طور که گفتم نقدهایی که قبلا داشته‌ام، هنوز هم بر آن پافشاری می‌کنم. اطمینان من سابقه‌ی کاری و کارنامه‌ی کاری من است که وابسته به کسی، حزبی یا گروه خاصی نبوده‌ام. همیشه با صداقت کار کرده‌ام و هرگز به کسی یا گروهی و حلقه‌ای باج نداده‌ام. و مهم‌تر از همه ریاست افغان‌فیلم برای من نه فرصتی برای رسیدن به موقعیت سیاسی است و نه به موقعیت مالی بهتر و یا شهرت شخصی. هرکسی جای من می‌بود، با وضعیتی که افغان‌فیلم در آن قرار دارد، هرگز چنین ریسکی را قبول نمی‌کرد که بخواهد یک ویرانه را آباد کند. تنها شخصی متعهد و دوستدار واقعی سینما تن به این مبارزه می‌دهد.
9. روزگاری در کابل 18 سینما فعالیت داشته است. بنابر گزارش «به لانه‌ی عنکبوتها خوش آمدید» اکنون در کابل دوـ‌سه سالن نمایش به‌طور نیم‌بند و در وضعیت بدی فعالیت دارد. آیا شهر چندین میلیونی کابل، صاحب سینماهای معیاری خواهد شد؟
بله حتما خواهد شد. یکی از برنامه‌های اصلی کاری من است.
10. بیش‌تر سینماهای که حالا در کابل فعالیت دارند، فیلم‌های دسته‌چندم و قدیمی هندی را به نمایش‌می‌گذارند و به همین دلیل هم مخاطب رغبتی برای رفتن به سینما ندارد. آیا حال و هوای این سینماها عوض شده و عنکبوتها کوچ خواهند کرد؟
حتما کوچ خواهند کرد. تمام توانم را برای ایجاد سینمای معیاری و نمایش فیلم‌های سینمایی ارزشمند به کار خواهم بست.
11. سوال یازدهم را خودتان طرح کنید و پاسخ بدهید؟ به عبارت دیگر اگر موضوعی مهمی را من نپرسیده باشم و شما مایل باشید بگویید، بفرمایید:
ممنون از مصاحبه‌ی خوب‌تان.