- خادم آزاد
وزارت صنعت و تجارت افغانستان از ایجاد اولین خط کشتی‌رانی در آب‌های بین‌المللی خبر می‌دهد؛ خطی که قرار است افغانستان را از طریق بندر چابهار ایران با آب‌های بین‌المللی وصل کند.
مسئولان وزارت صنعت و تجارت کشور می‌گویند که برای ایجاد این خط با طرف‌های دخیل و ذی‌نفع وارد گفتوگو شده‌اند و قرار است که دو خط کشتی‌رانی برای افغانستان ایجاد شود؛ اولی چابهار – ممبیی و دومی چابهار – کاندالا.
سخن‌گوی وزارت صنعت و تجارت میگوید بحث‌ها تا جایی پیشرفت داشته که فقط تعیین روزهای فعالیت کشتی‌های این دو خط باقی مانده است. سمیر رسا میگوید: «بحث‌ها فعلا روی این جریان دارد که روزهای جفت برای چابهار – ممبیی و روزهای تاق برای چابهار – کاندالا تنظیم شود.»
طرح راهاندازی خط کشتی‌رانی ویژه‌ی افغانستان را بخش خصوصی و تاجران افغان پیشنهاد کرده و وزارت صنعت و تجارت برای اجراکردن این طرح وارد عمل شده است. قرار است تاجران در این زمینه سرمایه‌گذاری کنند و کشتی بخرند. حکومت افغانستان به‌ویژه وزارت صنعت و تجارت، هماهنگ‌کننده و تسهیل‌کننده‌ی این خط است.
قرار است با ایجاد این خط کشتی‌رانی، تاجران افغان کالاهای تجاری را از طریق این خط به‌طور مستقلانه به هند و از هند به بندر چابهار و سپس به افغانستان انتقال دهند.
به باور اتاق تجارت و صنایع این خط به تاجران افغان کمک می‌کند تا کالا و محموله‌های تجاری‌شان را بدون محدودیت زمان و مقدار جابه‌جا کنند.
جان آقا نوید، مسئول روابط عمومی اتاق تجارت و صنایع میگوید که تعدادی از تجاران علاقمندند که در این بخش سرمایه‌گذاری کنند و با پرچم و مالکیت افغانستان در آب‌های بین‌المللی کشتی داشته باشند. اما به‌دلیل این‌که افغانستان عضویت سازمان بین‌المللی کشتی‌رانی را ندارد، این کار به این زودی ممکن نیست. او میگوید در این خصوص وزارت ترانسپورت افغانستان درخواست عضویت در این سازمان را داده و با استقبال این سازمان قرار گرفته است و فعلا روی این مورد کار جریان دارد.
سمیر رسا میگوید که وزارت صنعت و تجارت برای تسهیل و سرعت راهاندازی خط کشتی‌رانی ویژه‌ی افغانستان با شرکای بین‌المللی در حال چانه‌زنی است: «طرف هند با این خط توافق کرده است و با طرف ایران هم در گفتوگو هستیم. طبیعی است که ایران در این کار بیش‌تر سود می‌کند و توافق خواهد کرد. در عین حال با سازمان بین‌المللی کشتی‌رانی درحال رای‌زنی برای عضویت افغانستان در این سازمان هستیم.»
خان‌جان الکوزی، معاون اتاق تجارت و صنایع اما در این خصوص نظر متفاوتی دارد. او میگوید که هرچند داشتن خط کشتی‌رانی به‌نام افغانستان یک اقدام خوب است، اما به‌دلیل این‌که افغانستان عضویت سازمان بین‌المللی کشتی‌رانی را ندارد، کسی فعلا دراین بخش سرمایه‌گذاری نمی‌کند: «ما با بخش خصوصی صحبت کردیم، کسی علاقمند سرمایه‌گذاری نیست. تا هنوز سرمایه‌گذاری پیدا نشده که سر این بخش سرمایه‌گذاری کند.» او اضافه می‌کند: «این یک تلاش خوب است، اما تا 10 الی 15 سال ممکن نیست.» آقای الکوزی می‌افزاید اگر دولت می‌خواهد مشکل بخش خصوصی را حل کند، توافق‌نامه‌هایی را که با ایران و هند امضا کرده، باید اجرایی کند. او با اشاره به چالش‌های انتقال کالا در بندر چابهار اشاره کرد و گفت که هرچند وضعیت کمی بهتر شده، اما تسهیلاتی که در توافق نامه‌ها آمده، اجرایی نشده است.
وزارت صنعت و تجارت میگوید که ایجاد خط کشتی‌رانی ویژه، کمک بزرگی در کاهش هزینه و زمان انتقال کالا می‌کند.
اتاق تجارت و صنایع اما سودمندبودن این خط برای تاجران را مشروط می‌داند و میگوید شرط سودمندبودن این خط در چگونگی توافقی است که میان افغانستان و ایران امضا می‌شود. اگر با ایران توافق شود که کشتی‌های تاجران افغان بدون وضع کرایه و یا دست‌کم با کرایه‌ی بسیار اندک در بندر چابهار لنگر بیندازد و از جانبی این توافق دست‌کم برای مدت حدود صدسال اعتبار داشته باشد، در آن‌صورت تاجران با اطمنان خاطر در خرید کشتی برای این خط و خط‌های دیگر سرمایه‌گذاری می‌کنند.
زمان مشخص فعال‌شدن این خط اما هنوز روشن نیست. وزارت تجارت از تلاش‌هایش برای ایجاد این خط در اسرع وقت سخن میگوید و تأکید می‌کند که سرمایه‌گذاری در این بخش مربوط به بخش خصوصی است. اما به باور اتاق تجارت و صنایع کشور تا زمینه‌ی این گام فراهم نشده و تاجران مطمیین نشوند، اقدام به سرمایه‌گذاری در این بخش نخواهد کرد؛ چون عضویت در سازمان بین‌المللی کشتی‌رانی از اولویت‌های زمینه‌سازی سرمایه‌گذاری در این بخش است.
قبل از این بندرکراچی پاکستان و بندرعباس ایران، از مسیرهای بودند که افغانستان را از لحاظ اقتصادی و تجاری به آب‌ها و بازارهای بین‌المللی وصل می‌کرد. پس از این‌که پاکستان در انتقال اموال تاجران افغان از بندر کراچی کارشکنی کرد، افغانستان بندر چابهار را با توافق سه‌جانبه با ایران و هند، به‌عنوان مسیر بدیل بندر کراچی انتخاب و از آن به‌عنوان یک راه برای انتقال اموال تجاری به هند و از هند به افغانستان مستفید شد. از این لحاظ این بندر برای افغانستان یکی از مسیرهای مهم اقتصادی است و حکومت افغانستان همواره در تلاش است که این مسیر را به یک راه امن، دوامدار و سومند برای تاجران افغانستان تبدیل کند و از این طریق به آب‌ها و بازارهای بین‌المللی وصل شود. تلاش‌ها برای ایجاد خط کشتی‌رانی نیز در همین راستا است.