۱۱ روز پس از برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری و جمعبندی آرای آن، اکنون شماری از نهادهای ناظر بر روند انتخابات از اختلاف کاری در کمیسیون مستقل انتخابات میان اعضا و دبیرخانه‌ی این کمیسیون خبر می‌دهند. این نهادها هشدار می‌دهند که در صورت دوام این اختلاف روند کاری کمیسیون زمان‌گیر می‌شود و رسیدن به نتیجه را دشوار می‌کند.
محمدنعیم ایوب‌زاده، رییس بنیاد انتخابات شفاف افغانستان(تیفا) امروز (چهارشنبه، ۱۷ میزان) حین نشر «گزارش مقدماتی نظارتی تیفا از روز انتخابات ریاست‌جمهوی ششم میزان) در یک کنفرانس خبری در کابل، بروز اختلاف داخلی در کمیسیون انتخابات را «نگران‌کننده» خوانده، گفت: «از این اختلاف کاری تعدادی سوءاستفاده کرده و ساختار را قربانی منفعت شخصی‌شان می‌کنند.» او از اعضا و دبیرخانه‌ی کمیسیون مستقل انتخابات خواست که هر دو طرف در مطابقت با صلاحیت و طرزالعمل کاری این کمیسیون رفتار کنند.
براساس طرح تشکیلاتی کمیسیون مستقل انتخابات، وظایف اعضای این کمیسیون طرح و تصویب پالیسی کاری این نهاد و نظارت از اجرای فعالیت دبیرخانه میباشد. دبیرخانه‌ی این کمیسیون اما، بر مبنای این طرح، بخش‌های اجرایی و عملیاتی روند انتخابات را پیش می‌برد.
فشارهای سیاسی بر کمیسیون‌های انتخاباتی و تقلب در آن
محمدنعیم ایوب‌زاده می‌گوید که کمیسیون انتخابات و کمیسیون رسیدگی به شکایت‌های انتخاباتی در روند کارش با فشارهای سیاسی مواجه‌اند. او هشدار می‌دهد که دوام این فشارها، تأثیر منفی در روند کاری کمیسیون‌های انتخاباتی دارد و ممکن تصمیم نهایی اعضای آن‌ها قربانی این فشار سیاسی شود: «آن زمان شفافیت روند انتخابات زیر سوال می‌رود، قانون هم نقض می‌شود و نتیجه‌ی برآمده از آن نیز نمی‌تواند قابل‌قبول برای شرکای انتخاباتی باشد.»
او همچنان از مسئولان این کمیسیون‌ها خواست که روند کار انتخابات ریاست‌جمهوری کشور را بدون وابستگی به هیچ نوع وابستگی‌های سیاسی و در مطابقت با قوانین نافذه‌ی کشور پیش ببرند.
آقای ایوب‌زاده در گفته‌هایش از مسئولان کمیسیون‌های انتخاباتی و یا جناح‌های سیاسی نام نبرد، اما دو روز پیش (دوشنبه، ۱۵ میزان) فرامرز تمنا، از نامزدان انتخابات ریاست‌جمهوری از حبیب‌الرحمان ننگ، رییس دبیرخانه‌ی کمیسیون انتخابات نام برده، گفته بود که این مسئول کمیسیون، به نفع دسته‌ی انتخاباتی دولت‌ساز جهت‌گیری دارد.
از سویی هم، در گزارش مقدماتی نظارتی تیفا از روز انتخابات ریاست‌جمهوی ششم میزان نیز از کمیسیون انتخابات خواسته شده است که در مقابل فشار نامزدان و دسته‌های انتخاباتی باید مقاومت کرده و استقلالیت‌اش را بدون تکیه به مراجع داخلی و خارجی حفظ کند.
با این حال اورنگ زیب، از اعضای کمیسیون انتخابات امروز در یک نشست خبری در واکنش به گفته‌های تیفا مبنی بر وجود فشارهای سیاسی در روند کاری این کمیسیون گفت که این نهاد با استقلالیت و شفافیت کامل خود را انجام می‌دهد. آقای زیب تأکید کرد که کمیسیون انتخابات زیر فشار هیچ کسی نیست و تمام مراحل کاری در این کمیسیون از سوی نامزدان انتخابات به‌صورت جدی نظارت می‌شود.
اما رییس بنیاد تیفا در بخشی از صحبت‌هایش، از فراهم‌بودن زمینه‌ی تقلب در کمیسیون‌های انتخاباتی ابراز نگرانی کرد. محمدنعیم ایوب‌زاده در واکنش به گفته‌های سفارت امریکا که گفته بود که در روند انتخابات تقلب هیچ جای ندارد، گفت: «متأسفانه یکی از بازیگران جامعه‌ی جهانی ما را اطمینان می‌دهد که زمینه‌ی هیچ نوع تقلب در کمیسیون فراهم نیست. متأسفانه براساس یافته‌های نظارتی ما این مسأله را کاملا رد می‌کنیم.» او تأکید کرد که با این نوع «پشتیبانی» نمی‌شود شفاف‌سازی کرد.
او از جامعه‌ی جهانی به‌ویژه ایالات متحده‌ی امریکا خواست که موضع‌گیری واقع‌بینانه داشته باشد و با واقعیت تقلب در روند انتخابات با خوشبینی برخورد نکند.
دو روز پیش سفارت امریکا در کابل اعلام کرده بود که اعضای این سفارت از کمیسیون انتخابات و روندی کاری این کمیسیون دیدار کرده است. این سفارت گفته بود که تقلب در روند انتخابات افغانستان جایی ندارد.
«اعلام نتایج ابتدایی بدون تأخیر باید اعلام شود»
در بخشی از این گزارش تیفا از کمیسیون انتخابات خواسته شده است که نتایج ابتدایی انتخابات ریاست‌جمهوری ششم میزان را بدون تأخیر براساس زمان‌بندی انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۳۹۸، اعلام کند.
رییس نهاد تیفا می‌گوید که براساس یافته‌های نظارتی این نهاد، ممکن نتایج ابتدایی این انتخابات به تأخیر اعلام شود. او تأکید می‌کند: «زمان‌بندی انتخابات براساس ۹ میلیون رأی‌دهنده درنظر گرفته شده بود، اکنون که رقم اشتراک‌کنندگان پایین آمده است، حداقل باید نتایج ابتدایی و نهایی براساس این زمان‌بندی اعلام شود.»
به گفته‌ی او، تأخیر در اعلام نتایج می‌تواند شک و تردید را نسبت به کارکرد کمیسیون‌های انتخاباتی و نتایج انتخابات ایجاد کند.
دو روز پیش فرامرز تمنا، یکی از نامزدان انتخابات ریاست جمهوری نیز از کمیسیون‌های انتخابات خواسته بود که نتایج این انتخابات را زودتر از زمان‌بندی انتخابات اعلام کند. آقای فرامرز گفته بود که تقویم انتخاباتی براساس پیش‌بینی نُه میلیون اشتراک‌کننده در روز رأی‌دهی محاسبه شده بود، اما اکنون که حدود دو میلیون رأی‌دهنده در انتخابات ریاست‌جمهوری شرکت کرده‌اند، این تقویم نیز باید تغییر کند.
بر بنیاد زمان‌بندی انتخابات ریاست‌جمهوری کشور قرار است که نتایج ابتدایی این انتخابات در ۲۷ میزان و نتایج نهایی آن نیز در ۱۶ عقرب اعلام شود.
رقم پایین اشتراک‌کنندگان در انتخابات
براساس گزارش تیفا از روز انتخابات ریاست‌جمهوری ششم میزان، نزدیک به دو میلیون نفر رأی‌دهنده در انتخابات شرکت کرده بوده‌اند که از این جمع، ۲۱ درصد آن را زنان تشکیل می‌دهند.
در این گزارش علت‌های اصلی کم‌رنگ‌بودن اشتراک رأی‌دهندگان، نبود کارزارهای انتخاباتی قوی و برنامه‌محور دسته‌های انتخاباتی در دوران کارزارها، کم‌رنگ‌بودن برنامه‌های آگاهی عامه کمیسیون انتخابات، به‌خصوص برای اشتراک وسیع زنان، بلندبودن سطح تهدیدات امنیتی، بی‌اعتمادی مردم نسبت به انتخابات و کمیسیون‌های انتخاباتی و کم‌کاری این کمیسیون‌ها برای احیای اعتماد شهروندان کشور خوانده شده است.
همچنان در گزارش آمده است که حدود ۷۲۱ مرکز رأی‌دهی در روز انتخابات در ولایت‌های پکتیا، خوست، ارزگان، غور، هرات، بادغیس، نورستان، لوگر، ننگرهار، سرپل، فاریاب، کندهار، فراه، نیمروز، کنر، زابل، کندز، تخار و بدخشان به خاطر مشکلات امنیتی مسدود بوده است.
کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان اما پیش‌تر اعلام کرده بود که دو میلیون و ۶۹۵ هزار و ۸۹۰ نفر در این انتخابات رأی داده‌اند. پس از آن رحمت‌الله نبیل از نامزدان انتخابات ریاست‌جمهوری گفته بود که رقم اشتراک‌کنندگان ۱.۵ الی دو میلیون رأی‌دهنده در انتخابات شرکت کرده‌اند. اما فرامرز تمنا گفته بود که از رقم مجموعی حدود ۲.۷ ملیون رأی‌دهنده‌ای که کمیسیون انتخابات اعلام کرده است، در صورت تصفیه یک میلیون آن باطل می‌شود.
«بررسی اوراق نتایج، نگران‌کننده است»
محمدنعیم ایوب‌زاده همچنان در بخشی از صحبت‌هایش گفت: «تعداد بیش‌تری از اوراق نتایج که به‌دست ما رسیده، از اعتبار بالایی برخوردار نیست. این خود برای ما نگران‌کننده است. کمیسیون باید رقم اوراق نتایج را با کسانی که بیومتریک شده‌اند، با فهرست رأی‌دهندگان و با اوراقی که در صندوق‌ها ریخته شده‌اند مقایسه کند تا به یک رقم واقعی برسد.»
به گفته‌ی او، این کمیسیون اما فقط به شمارش اوراق نتایج اتکا کرده است که نمی‌تواند رقم واقعی از مشارکت در انتخابات را بنمایاند.
پیش‌تر اما اکثریت نامزدان انتخابات ریاست‌جمهوری به‌شمول عبدالله عبدالله، رییس اجرایی کشور و اعضای شورای نامزدان انتخابات ریاست‌جمهوری کشور خواستار جداسازی آرای بیومتریک‌ناشده از بیومتریک‌شده شده بودند. آن‌ها تأکید کرده بودند که فقط آرای بیومتریک‌شده در نتایج انتخابات معتبر شمرده شود.
انتخابات ریاست‌جمهوری روز شنبه‌ی هفته‌ی گذشته (ششم میزان) در سراسر کشور برگزار شده بود. در این دور انتخابات ۱۳ نفر به‌شمول رییس‌جمهور غنی و عبدالله عبدالله برای احراز کرسی ریاست‌جمهوری خود شان را نامزد کرده بودند.